تعادل|
آمارهای اعلامی نشان می‌دهد، تجارت ایران با 15 کشور همسایه در سال 1401 به ۵۸ میلیارد و ۸۴۳ میلیون دلار رسیده است. بنابر تحلیل داده‌ها، سهم صادرات کالاهای ایرانی ۷۵ میلیون و ۱۸۴ هزارتن به ارزش ۳۰ میلیارد و ۵۳۷ میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه بیش از ۱۹ درصد رشد داشته است. در مقابل واردات از کشورهای همسایه نیز به ۲۱ میلیون و ۵۸۲ هزار تن کالا به ارزش ۲۸ میلیارد و ۳۰۵ میلیون و ۷۹۳ هزار دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه رشد ۱۰ درصدی را تجربه کرده است.
از آنسو، تحلیل داده‌های اعلام شده حاکی از این است که در مدت زمان مورد بررسی کشورهای «امارات متحده عربی»، «چین»، «ترکیه»، «هند»، «آلمان»، «فدراسیون روسیه»، «سوییس»، «انگستان»، «هلند» و «پاکستان» 10 صادرکننده اصلی کالا به ایران بوده‌اند؛ به این ترتیب نام چند کشور اروپایی در جمع 10 کشور اول صادرکننده به ایران دیده می‌شود.
صادرکنندگان عمده کالا به ایران
بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی گمرک، حجم تجارت کشور در 12 ماه سال گذشته به لحاظ ارزشی برابر با ۱۱۲ میلیارد و ۸۲۱ میلیون دلار بوده است. با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت در سال 1401 میزان واردات کالا به کشور کاهشی ۹.۷۶ درصدی در وزن و افزایشی ۱۲.۵۷ درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با 1400 داشته است.
در بازه زمانی مورد بررسی ۳۷ میلیون و ۱۸۰ هزار تن کالا به ارزش ۵۹ میلیارد و ۶۵۵ میلیون دلار وارد کشور شده است. با این شرایط می‌توان گفت که احتمالا بخشی از کالای وارد شده به کشور به لحاظ ارزشی در رده کالاهای گران قرار داشته‌اند.
اما در مدت زمان مورد بررسی عمده کالاهای وارداتی از چه کشورهای وارد ایران شده است؟ بر اساس آمار اعلام شده در این مدت بیشترین واردات از «امارات متحده عربی» صورت گرفت، به‌طوری که ارزش واردات ایران از این کشور 18 میلیارد و 394 میلیون دلار ارزش واردات بوده که با رشد ۱۱ درصدی در جایگاه نخست فروش کالا به ایران قرار گرفته است.
به گفته فعالان این بخش امارات یکی از پایگاه‌های صادراتی محسوب می‌شود و شاهراه تجاری به بسیاری از کشورها است. در این میان ایران هم سال گذشته بیشترین کالای وارداتی خود را از این کشور وارد کرده است. امارات یکی از کشورهای پایلوت صادراتی محسوب می‌شود و به همین دلیل بخش اعظمی از کالاهای وارداتی ایران از این طریق وارد کشور می‌شود؛ روندی که هزینه‌های واردکنندگان را افزایش می‌دهد، با این حال با توجه به شرایط موجود، واردکنندگان ناچار به استفاده از این روش هستند.
بر اساس آمار اعلام‌شده، پس از امارات، «چین» با 15 میلیارد و 743 میلیون دلار، «ترکیه» با 6 میلیارد دلار، «هند» با 2 میلیارد و 849 میلیون دلار و «آلمان» با صادرات کمی بیش از 2 میلیارد دلار، پنج کشور اول مبداء واردات در هشت ماه منتهی به آبان سال جاری به ایران محسوب می‌شوند.
اما پنج کشور دیگر که در فهرست گمرک توانسته‌اند بیشترین سهم از سبد وارداتی کالا به ایران را بر عهده بگیرند، شامل چه کشورهایی است؟ داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که «روسیه» با یک میلیارد و 576 میلیون دلار کالا به ایران در جایگاه ششم قرار گرفته و پس از آن «سویس» با صادرات یک میلیارد و 199 میلیون دلاری جایگاه هفتم را به خود اختصاص داده است. اما سهم واردات کالا از انگستان در مدت زمان مورد بررسی برابر با یک میلیارد و 130 میلیون دلار بوده است و رده هشتم را دارد. هلند هم در این مدت 886 میلیون دلار کالا وارد کشور کرده است و سهم پاکستان هم در صادرات کالا به ایران بیش از 841 میلیون دلار ارزیابی شده است که این دو کشور را در رده‌های نهم و دهم این ارزیابی قرار می‌دهد.
تجارت با همسایگان
درهمین حال براساس آماری که سید روح‌الله لطیفی سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صنعت معدن تجارت ایران در خصوص تجارت غیرنفتی کشور با کشورهای همسایه ارایه کرده، سال گذشته نزدیک به ۹۶ میلیون ۷۶۷ هزار و ۱۱۷ تن کالا به ارزش ۵۸ میلیارد و ۸۴۳ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۴۵۶ دلار بین ایران و ۱۵ کشور همسایه تبادل شد که سهم صادرات کالاهای ایرانی ۷۵ میلیون و ۱۸۴ هزار و ۴۴۸ تن کالا به ارزش ۳۰ میلیارد و ۵۳۷ میلیون و ۴۰۶ هزار و ۶۵۹ دلار بود که نسبت به مدت مشابه بیش از ۱۹ درصد رشد داشته است. بنابر آمارهای اعلامی، واردات از کشورهای همسایه نیز به ۲۱ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۶۶۹ تن کالا به ارزش ۲۸ میلیارد و ۳۰۵ میلیون و ۷۹۳ هزار و ۷۹۷ دلار رسید که نسبت به مدت مشابه رشد ۱۰ درصدی داشته است.
همچنین ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، تجارت غیر نفتی ایران به کشورهای همسایه ۵۲ درصد تجارت کل، صادرات به این کشورها ۵۷.۵ درصد کل صادرات و واردات از این کشورها ۴۷.۵ درصد کل واردات کشور را در سال ۱۴۰۱ شامل می‌شده که نشان از اهمیت روز افزون همسایگان در ارزآوری و تأمین نیازهای کشور در شرایط تحریم دارد.
اما تجار ایرانی کالاهایشان را به کدام یک از کشورهای همسایه صادر کردند؟ بنابر آماری که اعلام شده، عراق با خرید ۱۰ میلیارد و ۲۳۸ میلیون دلار (رشد ۱۵ درصدی) و ثبت رکوردی تاریخی جزو خریداران نخست کالاهای ایرانی بوده است.
ترکیه با هفت میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار (رشد ۲۳ درصدی)، امارات با پنج میلیارد و ۷۶۷ میلیون دلار (رشد ۲۸ درصدی)، افغانستان با یک میلیارد و ۶۳۴ میلیون دلار (کاهش ۱۱ درصدی) و پاکستان با یک میلیارد و ۴۸۸ میلیون دلار (رشد ۱۸ درصدی)، دیگر مقاصد صادراتی کالاهای ایرانی در بین همسایگان بودند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، عمان با یک میلیارد و ۸۷ میلیون دلار، روسیه با ۷۴۴ میلیون دلار، آذربایجان با ۶۵۴ میلیون دلار، ارمنستان با ۴۶۴ میلیون دلار، ترکمنستان با ۴۶۰ میلیون دلار، کویت با ۱۹۸ میلیون دلار، قزاقستان با ۱۹۵ میلیون دلار، قطر با ۱۲۴ میلیون دلار، عربستان با ۱۴.۷ میلیون دلار و بحرین با ۱۰.۴ میلیون دلار در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
میزان واردات از همسایگان
همانطور که پیشتر گفته شد امارات که جزو شرکای اصلی ایران نیز به شمار می‌رود، در سال گذشته نخستین مبدا وارداتی ایران بوده که توانسته 18 میلیارد و 394 میلیون دلار کالا به ایران بفروشد.
ترکیه با ۶ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار (رشد ۱۵ درصدی)، روسیه با یک میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلار (کاهش پنج درصدی)، پاکستان با ۸۴۲ میلیون دلار (رشد ۱۷۰ درصدی) و عمان با ۶۱۹ میلیون دلار (رشد ۲۹ درصدی) پنج مبدا نخست فروش کالا به ایران در سال ۱۴۰۱ در بین همسایگان بودند و عراق با فروش ۲۶۴ میلیون دلار، قزاقستان با ۱۲۵ میلیون دلار، قطر با ۸۴ میلیون دلار، آذربایجان با ۳۴ میلیون دلار، افغانستان با ۲۹ میلیون دلار، ترکمنستان با ۲۸ میلیون دلار، ارمنستان با ۱۴ میلیون دلار، کویت با ۱۲.۵ میلیون دلار و بحرین با ۳.۵ میلیون دلار به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
