بورس و دستور نجات!

شاخص کل بورس اولین روز کاری آخرین هفته اردیبهشت ماه را با روند نزولی آغاز کرد و زیان بیشتری به پرتفوی سهامداران تحمیل کرد. در این بین حقوقی‌های بزرگ بازار از هفته گذشته در تلاشند که صف‌های فروش را جمع‌‌آوری کنند تا به امروز چندان موفق نبوده‌اند و گاهی شاهد صف‌های سنگین بازار هستیم.

روز یکشنبه هفته گذشته که ریزش 5.15 درصدی شاخص آغاز شد، قیمت پایانی سهام موجود در بازار افت چندانی نکرده بود؛ اما به واسطه ریزش‌های ادامه‌دار و صف‌های سنگین فروش شاهد کاهش قیمت تک‌سهم‌ها در بازار بودیم. درست است بازار از نیمه بهمن ماه روی مدار صعود بوده و اکنون نیاز به اصلاح دارد اما جنس سرخ‌پوشی بازار اصلاح نیست؛ بلکه به نوعی سقوط است و این روزها سقوط بازار سرمایه باعث شده که باز هم شاهد خروج نقدینگی از چرخه معاملات بازار باشیم. 

برخی از کارشاسان می‌گویند که وضعیت بورس بحرانی شده و سازمان بورس از پس وضعیت برنمی‌آید و نمی‌تواند بازار را کنترل کند و باید همان قانون قدیمی که می‌گوید در مواقع بحرانی بورس را تعطیل کرد، اجرایی کند تا پس از آن به واسطه جلسات با کارشناسان حرفه‌ای وضعیت بورس را کنترل کند. اما مساله مهم اینجاست چرا مسوولان در بورس دستکاری می‌کنند که نتیجه آن ریزش عمیق‌ و حال وخیم بازار باشد.

سال 99 پس از یک رشد و سوددهی بسیار سنگین شاخص ریزشی شد، در آن حداقل قیمت‌ها افزایش یافته و بسیاری از سهامداران سود گرفته بودند؛ اما اکنون وضعیت فرق می‌کند. بورس به تازگی داشت عقب ماندگی‌های دو سال و نیمه خود را جبران می‌کرد و هنوز به رشد نرسیده بود که بازهم با دستکاری سقوط کرد. یک سوال اینجا مطرح می‌شود که چرا بورس تهران متولی ندارد و هر روز شاهد یک دستکاری جدید در بدنه معاملات هستیم. تا به امروز گفته می‌شد بورس شفاف‌ترین و سودده‌ترین بازار سرمایه‌گذاری است؛ ولی این شفافیت و سوددهی به وسیله مسوولان از بورس گرفته شده و حال نیز تا جایی که می‌توانند به بورس ضربه می‌زنند تا از شکاف ایجاد شده سود ببرند.

برخی از فعالان بازار سرمایه بورس امروز را با بورس 99 مقایسه می‌کنند و می‌گویند، احتمالا بازهم شاهد ریزش‌های عمیق در بدنه بازار باشیم و پس از آن نیز سهامداران برای مدت طولانی صبوری کنند تا سرمایه‌ای که سال 99 در بورس سرمایه‌گذاری کرده بودند پس از 5 تا 10 سال به صورت ناچیز به حسابشان بازگردد. مساله همینجاست، بورس امروز را نباید با سال 99 مقایسه کرد، چراکه ارزش دلاری بازار سرمایه، ارزندگی سهم‌ها و در نهایت ارزش پول ملی تفاوت بسیار زیادی دارد. 

در اصل می‌توان گفت که تالار شیشه‌ای به واسطه دخالت‌ها با ریزش عمیق مواجه شده است و اگر سایه دستکاری دستوری و امثال این موارد از روی بازار برداشته شود شاهد شرایط بهتری در کلیت معاملات بازار خواهیم بود. 

   علت ریزش بورس چیست؟

حسن حسین‌نیا برای نبض بورس درخصوص ریزش بازار نوشت: بعد از رشد خوبی که بازار سرمایه در هفته‌های گذشته تجربه کرد مجموعه اتفاقاتی باعث ریزش و فشار عرضه در بورس شد که علت گستردگی و بیش فروشی را می‌توان در فوبیای سهامداران از تکرار تجربه سال ۹۹ عنوان کرد؛ هر چند نفس اتفاقات و شنیده‌های اخیر می‌تواند ماهیت بازار را با اختلال مواجه سازد ولی توجه به پارامترهای بنیادی و واقعیت‌های حال حاضر و مقایسه آن با سال ۹۹ قطعا خروجی متفاوت از داده‌ها را پیش روی ما می‌گذارد. 

عملکرد شرکت‌ها در سودآوری و p/e تحلیلی و فوروارد شرکت‌ها در شرایط فعلی بازار بسیار ارزنده و در شرکت‌های بنیادی که مجامع تقسیم سود را نیز در پیش دارند با نسبت قیمت به سود تحلیلی بعضا ۴ و ۵ در حال دادوستد هستند، ارزش مارکت شرکت‌ها پایین‌تر از ارزش ذاتی قرار گرفته و عملا حباب قیمتی در بازار مشهود نیست پس انتظار می‌رود در روزهای آینده مجددا شاهد شکل‌گیری تقاضای مناسب در بازار باشیم و امیدوار باشیم که مسوولان امر به الگوهای رفتای سهامداران در بازارهای مالی توجه ویژه داشته باشند تا تجربه‌های اینچنینی با این شدت در بازار شکل نگیرد.

 سید امیر اعتمادی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بورس ۱۴۰۲ قابل مقایسه با سال ۹۹ نیست و وضعیت متغیرهای موثر بسیار متفاوت است به بورسان گفت: سال ۹۹ یکی از استثنائات تاریخ بورس است و مقایسه بورس امروز با آن سال توجیهی ندارد چراکه در محرک‌های کلیدی بازار یعنی تورم انتظاری و نرخ دلار، تحرکات تهدید‌کننده‌ای برای بورس وجود ندارد و در کنار آن ارزندگی بازار براساس نسبت‌های p/e و p/s، چشم‌انداز مثبت گزارش‌های مالی شرکت‌ها در ماه‌های آینده می‌تواند سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در بورس ترغیب کند.

اعتمادی در واکنش به موضوع رشد بازار پس از فصل مجامع، گفت: پس از فصل مجامع یک روند صعودی متعادل را در بازار سهام شاهد خواهیم بود البته یکی از تهدیدهای جدی در عملی شدن این سناریو به ویژه در کوتاه‌مدت، افزایش نرخ بهره است که می‌تواند بازار را متاثر کند اما بررسی روندهای تاریخی بورس حاکی از آن است که در بلندمدت بورس تهران به سطح ارزندگی خود باز خواهد گشت. وی در انتها به صنایعی که می‌توانند پتانسیل رشد بیشتری را در ادامه مسیر بورس داشته باشند، اشاره کرد و اعتقاد داشت: در نمادهای کوچک، برخی از نمادهای گروه سیمانی‌و کاشی سرامیک با وجود رشد اخیر و رشد سطح p/e اما همچنان ارزنده هستند. در سمت مقابل و در گروه‌های بزرگ بازار اما تهدید دلار ۲۸۵۰۰ تومانی همچنان این صنایع را تهدید می‌کند هرچند نمادهای ارزنده در گروه فلزات، پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها کم نیست و تحلیلگران ارزیابی مثبتی نسبت به گزارش‌های این گروه‌ها دارند اما باید در انتظار تعیین تکلیف دلار ۲۸۵۰۰ تومان برای این صنایع باشیم.

   بازار از دریچه معاملات

در معاملات روز شنبه، 23 اردیبهشت 1402، شاخص بورس تهران 63 هزار و 666 واحد نسبت به روز کاری گذشته ریزش کرد و تا سطح 2 میلیون و 214 هزار و 46 واحد پایین آمد. شاخص کل هم وزن بورس نیز با افت 29 هزار و 901 واحدی در رقم 734 هزار و 852 واحدی ایستاد.  شاخص کل فرابورس نیز با ریزش 964 واحدی به رقم 27 هزار و 860 واحد رسید. شاخص هم وزن فرابورس هم روند نزولی داشت و با ریزش 5 هزار و 816 واحد به سطح 131 هزار و 150 واحد رسید. روز شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار سهام برای پنجمین روز کاری متوالی منفی شد و 3 هزار و 474 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد که نسبت به روز چهارشنبه رشد 20 درصدی داشته است. 

روز گذشته نماد فولاد (فولاد مبارکه اصفهان) بیشترین خروج پول را داشت که ارزش آن 151 میلیارد تومان بود. پس از فولاد، نمادهای خساپا، خودرو، شتران و شستا بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای خبنیان، حفارس و فسازان اختصاص داشت.دیروز نمادهای فولاد، فملی و میدکو بزرگان قرمزپوش بورس بودند که بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص کل بورس داشتند. در مقابل ما، وملی و ثبهساز بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل داشتند. در فرابورس نیز نمادهای وسپهر، آریا و خاور بیشترین اثر منفی را بر شاخص داشتند و نمادهای ساوه، فرود و سپیدار بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل فرابورس داشتند. 

در بین نمادهای پرتراکنش بورس اولین روزکاری هفته نیز شستا بیشترین تراکنش را داشت و ثبهساز و خساپا در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز خاور، فرود و فرابورس بیشترین تراکنش را داشتند.

در معاملات شنبه، 55 نماد صف خرید داشتند و 286 نماد با صف‌ فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 21 درصدی نسبت به روز قبل به 373 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 20 درصدی به 3 هزار و 814 میلیارد تومان رسید. روز گذشته ارزش معاملات کل بازار سهام به 39 هزار و 224 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 22 هزار و 167 میلیارد تومان بود که 57 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 18 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 13 هزار و 750 میلیارد تومان رسید. 

نماد خساپا (سایپا) بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را نیز به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 432 میلیارد تومان بود. پس از خساپا، خاور بیشترین ارزش معاملات را داشت و شستا رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن دو نماد خودرو و ثبهساز در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. سهام شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی) با تعداد 2 میلیارد و 434 میلیون و 866 هزار و 837 سهم در صدر قرار گرفته است. خساپا در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به خودرو تعلق داشت. دو نماد ثبهساز و خکمک نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند.