چرا انتخابات ترکیه و نتیجه آن برای بسیاری از کشورها مهم است؟

انتخابات ترکیه که روز یکشنبه برگزار و نتایج آن باعث شد رای‌گیری به دور دوم موکول شود، بر امنیت اروپا و خاورمیانه تاثیر بسزایی خواهد داشت. کسی که منتخب مقام ریاست جمهوری ترکیه می‌شود، نقش این کشور در ائتلاف ناتو، روابط آن با ایالات متحده، اتحادیه اروپا و روسیه، سیاست مهاجرت، نقش آنکارا در جنگ اوکراین و چگونگی مدیریت تنش‌ها در مدیترانه شرقی را تعریف می‌کند.

به گزارش تجارت‌نیوز، انتخابات ۱۴ مه ترکیه از دیدگاه مجله اکونومیست مهم‌ترین انتخابات سال ۲۰۲۳ برشمرده شد. انتخاباتی که اکنون به ۲۸ مه موکول شده است تا رئیس جمهوری و ۶۰۰ عضو پارلمان ترکیه را مشخص کند و سخت‌ترین چالش اردوغان در ۲۰ سال قدرت اوست. او که با سال‌ها سوء‌مدیریت اقتصادی و پیامدهای زلزله ویرانگر  فوریه دست‌وپنجه نرم می‌کند، حالا با وجود رقابت شدید با کمال قلیچداراوغلو، در خطر از دست دادن قدرت چندین ساله خود است.

کمال قلیچداراوغلو، ملقب به «گاندی ترک»، که نوید تغییرات بزرگ را می‌دهد و در مرحله اول انتخابات توانست ۴۵ درصد آرا را کسب کند اما همچنان اردوغان با ۴۹.۳۵ درصد آرا پیشتاز است.

«یونال چویکوز»، مشاور ارشد سیاست خارجی قلیچداراوغلو گفت: «از یک حکومت اقتدارگرایانه تک نفره، تغییری به سمت نوعی کار تیمی، که فرآیندی بسیار دموکراتیک‌تر است، خواهیم داشت».

علاوه بر مسائل اقتصادی ترکیه که در صورت برنده شدن هر کدام از این دو کاندیدا، مسیر متفاوتی را تجربه خواهند کرد، مسائل سیاست خارجی نیز اهمیت این انتخابات را دوچندان می‌کنند.

مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا

اپوزیسیون ترکیه مطمئن است که می‌تواند مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا را ،که از سال ۲۰۱۸ به دلیل عقب‌نشینی دموکراتیک این کشور متوقف شده است، با انجام اصلاحات آزادسازی از نظر حاکمیت قانون، آزادی‌های رسانه‌ای و غیرسیاسی کردن قوه قضائیه از سر بگیرد.

به گفته چویکوز، پیروزی اپوزیسیون به همه متحدان ترکیه و همه کشورهای اروپایی این پیام را می‌دهد که ترکیه به مسیر دموکراسی بازگشته است.

ولفانگو پیکولی، یکی از بنیانگذاران شرکت تحلیل ریسک Teneo، معتقد است که از سرگیری این مذاکرات چندان آسان نخواهد بود چرا که سیاست خارجی به انسجام ائتلاف بستگی دارد. اما این ائتلاف از احزابی تشکیل شده است که به جز میل به برکناری اردوغان، هیچ وجه اشتراکی ندارند. آنها دستور کار بسیار متفاوتی دارند و این بر سیاست خارجی تأثیر خواهد گذاشت. همچنین برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه و اتریش با احیای روابط مخالف هستند.

سینان اولگن، دیپلمات سابق ترکیه و کارشناس ارشد اندیشکده اروپای کارنگی، گفت: بدیهی است که از بین رفتن اعتماد متقابل بوده است اما بر خلاف تردیدها در مورد پیوستن ترکیه، زمینه‌های دیگری مانند اتحادیه گمرکی، آزادسازی ویزا، همکاری در زمینه آب و هوا، امنیت و دفاع، و توافقنامه مهاجرت وجود دارد که می‌توان چارچوبی مکمل و متقابل حول محور آنها ایجاد کرد.

چویکوز گفت که اپوزیسیون در واقع به دنبال بازنگری توافقنامه ۲۰۱۶ با اتحادیه اروپا در مورد مهاجرت خواهد بود.

او افزود: «سیاست مهاجرت ما باید با اتحادیه اروپا هماهنگ شود. بسیاری از کشورهای اروپایی ترکیه را به‌عنوان یک کشور واسطه می‌بینند که می‌توان مهاجران شرقی را در آن نگه‌داشت و این چیزی است که ترکیه نمی‌تواند آن را بپذیرد. این بدان معنا نیست که ترکیه باید مرزهای خود را باز کند و مهاجران را به سمت اروپا سرازیر کند اما ما نیاز به هماهنگی و توسعه یک سیاست مهاجرتی مشترک داریم».

ناتو و آمریکا

ترکیه پس از اعمال حق وتو، سرانجام در ۳۰ مارس به عضویت فنلاند در ناتو چراغ سبز نشان داد. اما اپوزیسیون همچنین متعهد شده است که پا را فراتر بگذارد و به وتوی ترکیه در مورد سوئد پایان دهد و گفت که این امر در گردهمایی سالانه ائتلاف در ۱۱ ژوئیه امکان‌پذیر خواهد بود.

بسیاری از تحلیلگران ترک استدلال می‌کنند که اگر اردوغان دوباره انتخاب شود، قدرت کافی را برای اجازه دادن به سوئد برای ورود به ناتو خواهد داشت.

روابط نظامی ترکیه با ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ زمانی که آنکارا سیستم موشکی اس-۴۰۰ ساخت روسیه را خریداری کرد، به شدت دچار چالش شد و در مقابل ایالات متحده آنکارا را از برنامه جنگنده‌های اف-۳۵ خارج و صنعت دفاعی ترکیه را تحریم کرد.

اپوزیسیون در پلتفرم سیاست خود به وضوح به تمایل خود برای بازگشت به برنامه اف-۳۵ اشاره می‌کند. همچنین ملاقات اواخر ماه مارس قلیچداراوغلو و «جف فلیک»، سفیر ایالات متحده در آنکارا باعث خشم اردوغان شد و او این اقدام را مداخله در انتخابات دانست.

روسیه و جنگ اوکراین

پس از حمله روسیه به اوکراین، ترکیه خود را به عنوان یک واسطه معرفی کرد. این کشور همزمان که به اوکراین کمک می‌رساند، از تحریم روسیه نیز خودداری می‌کند. این کشور همچنین میانجی‌گری توافقی با سازمان ملل را بر عهد گرفت که اجازه می‌دهد غلات اوکراین از طریق دریای سیاه صادر شود.

اردوغان با تاکید بر اقدام استراتژیک خود در قبال روسیه، پس از چراغ سبز الحاق فنلاند به ناتو و همچنین اشاره به سوئد، اکنون پیشنهاد می‌کند که ترکیه می‌تواند اولین عضو ناتو باشد که میزبان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه است. اما برخی معتقدند روابط پوتین و اردوغان به شدت روی روابط مسکو و آنکارا تاثیر گذاشته است و این مساله نیاز به تغییر دارد.

علاوه بر این مسائل، با توجه به اینکه ترکیه میزبان حدود چهار میلیون سوری است، مساله سوریه و وضعیت مهاجران سوری تا حد زیادی به نتیجه انتخابات بستگی دارد.

همچنین ترکیه در ماه‌های اخیر تهدیدات لفظی خود علیه یونان را تشدید کرده است و اردوغان حتی هشدار داده که ممکن است یک موشک به آتن حمله کند. اما واکنش سریع دولت و جامعه یونان به زلزله‌های اخیر در ترکیه و دیدار «نیکوس دندیاس» وزیر امور خارجه یونان، زمینه جدیدی برای روابط دوجانبه ایجاد کرد.

با این حال، تحلیلگران استدلال می‌کنند که سیاست ترکیه نسبت به یونان با دولتی جدید تغییر زیادی نخواهد کرد.