جان‌هایی که دست به دست می‌شوند

گلی ماندگار|

 وقتی رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه از ضرورت افزایش دو برابری تخت‌های ‌آی‌سی‌یو در بیمارستان‌های کشور خبر می‌دهد، یعنی ما در حال حاضر تنها نیمی از استانداردهای مربوط به این تخت‌ها را رعایت کرده‌ایم.

البته مدت‌هاست که در بسیاری از بیمارستان‌های دولتی کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو و فرسودگی تجهیزات پزشکی مرتبط با این تخت‌ها به وضوح دیده می‌شود. شاید کمبود همین تخت‌ها یکی از دلایلی بود که در اوج پیک همه‌گیری کرونا مرگ و میر بالایی را در کشور تجربه کردیم. در واقع وقتی مشکلات در حوزه بهداشت و درمان را مورد بررسی قرار بدهیم می‌بینیم که خلاءها و کمبودهای بسیاری دیده می‌شود. خلاءهایی که هر چند وزارت بهداشت و درمان سعی در تکذیب آنها دارد اما واقعیتی که بیماران به خصوص در بیمارستان‌های دولتی با آن مواجه می‌شوند مساله دیگری است که دیگر نمی‌شود با جوابیه‌ها و تکذیب کردن‌های مداوم از زیر بار آن شانه خالی کرد.

بارها و بارها بسیاری از متخصصان حوزه بهداشت و درمان از وضعیت بغرنج تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌های دولتی گلایه کرده‌اند، این مساله شاید در تهران خیلی مشهود نباشد اما کافی است کمی از تهران فاصله بگیریم مثلا در همین شهرها و شهرک‌های اقماری استان البرز، در بیمارستان‌های دولتی این شهرها گشتی بزنیم تا ببینیم که بیماران حتی برای انجام یک سی تی اسکن ساده، برای سونوگرافی و ... مجبورند به مراکز درمانی دیگر مراجعه کنند چرا که بیمارستان‌های دولتی این تجهیزات را ندارند و اگر هم داشته باشند، به دلیل مستهلک شدن کارایی لازم را ندارد. به همین سادگی بیماران سرگردان می‌شوند و البته در این بین مسوولان هم هیچ پاسخی نمی‌دهند. 

   ضرورت افزایش دو برابری  تخت‌های ‌‌‌آی‌سی‌یو در بیمارستان‌های کشور

رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران از ضرورت افزایش دو برابری تخت‌های مراقبت‌های ویژه در مراکز درمانی در کشور خبر داد و گفت: در حال حاضر هفت الی هشت هزار تخت مراقبت‌های ویژه در بیمارستان‌ها وجود دارد. علیرضا سلیمی افزود: استاندارد تخت‌های آی‌سی‌یو پنج الی ۱۰ درصد تخت‌ بیمارستانی در دنیا است و لازم است تجهیزات و امکانات بیهوشی و مراقبت‌های ویژه نوسازی شوند.

   خودکفایی تولید داروی بیهوشی  در دستور کار قرار بگیرد

او اظهار داشت: همچنین حدود هشت هزار متخصص بیهوشی در کشور وجود دارند که در شهرها و مناطق محروم نیز کمبودی در این زمینه نداریم، در عین حال به داروها و تجهیزات جدیدتر نیاز است و انتظار می‌رود تولید داخلی و خودکفایی در این حوزه در دستور کار قرار بگیرد تا تولیدکنندگان در حیطه بیهوشی و تجهیزات اتاق عمل با دنیا رقابت سالم کنند. سلیمی با اشاره به استفاده دنیا از هوش مصنوعی در بخش مراقبت‌های ویژه، ادامه داد: استفاده از این تکنولوژی چالشی است و باید از آن در بیمارستان‌ها استفاده کنیم. او با اشاره به شهادت ۱۷ متخصص بیهوشی در دوران همه‌گیری کرونا، گفت: علاوه بر این، بسیاری از متخصصان بیهوشی در سخت‌ترین شرایط دوران همه‌گیری کرونا زحمات زیادی را برای رسیدگی و درمان بیماران کووید ۱۹ کشیدند که جای قدردانی دارد.

   ایران جزو کشورهای مطلوب  در حوزه دانش پزشکی بیهوشی

رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران، ایران را جزو کشورهای مطلوب در حوزه برخورداری از متخصصان بیهوشی باتجربه و سطح علمی بالا دانست و اظهار داشت: در عین حال با توجه به سختی‌های حرفه بیهوشی، روند گرایش به این رشته در کشور سیر نزولی دارد، باید توجه اساسی به آن شود زیرا بسیاری از این متخصصان به خصوص افراد باتجربه در حال مهاجرت هستند و پزشکان جوان نیز به دلیل استرس زیاد این رشته و درآمد کم آن گرایش کمتری برای پذیرش در آن دارند.

به گفته سلیمی، این درحالی است که در گذشته حرفه متخصصان بیهوشی محدود به اتاق‌های عمل و بخش‌های مراقبت‌های ویژه بود، اکنون بسیاری از خدماتی که آنها می‌توانند ارایه کنند به خارج از اتاق عمل‌ها گسترش یافته و بیهوشی در آندوسکوپی، کلینیک‌ها و مطب‌ها نیاز به متخصصین بیهوشی را افزایش داده است. او تصریح کرد: بیش از نیمی از مردم دنیا به یک بیهوشی ایمن و استاندارد دسترسی ندارند و در بسیاری از نقاط دنیا هنوز تجهیزات و متخصصین بیهوشی کافی وجود ندارد برای همین یکی از اولویت‌های سازمان جهانی بهداشت، گسترش دسترسی مردم به بیهوشی ایمن است.

   داروهای مصرفی بیهوشی تولید داخل 

سید سجاد رضوی رییس سیاست‌گذاری پانزدهمین همایش بین‌المللی آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه نیز در ادامه گفت: هیچ بیماری به دلیل کمبود تجهیزات و داروی بیهوشی ناشی از تحریم از انجام عمل جراحی بازنمانده و تمام داروهای مصرفی دارای استاندارد بوده و از سوی سازمان غذا و دارو تحت نظارت هستند. او به مردم اطمینان داد که کیفیت داروهای بیهوشی تولید داخل مطلوب بوده و کشورهای آفریقایی و همسایه خواهان واردات داروهای ایرانی هستند. رضوی با اشاره به تدوین دستورالعمل استانداردهای بیهوشی در کشور، اظهار داشت: با توجه به این موضوع، برخی از مراکز درمانی بصورت سلیقه‌ای با این دستورالعمل برخورد می‌کنند و ممکن است باعث لغو جراحی یا به خطر افتادن ایمنی بیمار شود که مسوولیت آن بر دوش متخصص بیهوشی قرار می‌گیرد و شرایط کار را برای وی دشوار می‌کند به همین دلیل شاهد کاهش تحصیل در این رشته هستیم.

   باز هم تناقض در اظهارنظرهای مسوولان

همین چند روز پیش بود که رییس انجمن بیماران تالاسمی از مرگ 662 بیمار تالاسمی به دلیل تحریم‌ها و عدم دسترسی به دارو طی سال گذشته خبر داد و حالا مسوولی دیگر از ساخت داروهای بیهوشی در کشور و دور زدن تحریم‌هایی که نتوانست مانع از انجام اعمال جراحی در بیمارستان‌ها شود خبر می‌دهد. این همان سیاست یک بام و دو هوایی است که سال‌هاست مسوولان حوزه بهداشت و درمان در قبال پاسخگویی به مردم برای کمبود و نبود دارو در پیش گرفته‌اند. زمانی که به کارشان می‌آید تحریم‌ها را مقصر می‌دانند و زمانی دیگر معتقدند که با تولیدات داخلی توانسته‌اند کمر تحریم‌ها را بشکنند.

   خرید داروی بیهوشی از ناصر خسرو

سال گذشته بود که گزارشی در رابطه با فروش داروهای بیهوشی در فضای مجازی و ناصر خسرو را یکی از روزنامه‌ها به چاپ رساند، گزارشی که نشان می‌داد این اقلام هم سر از بازار سیاه دارو و فضای مجازی در آورده‌اند. اما حالا نکته غم انگیزتر ماجرا این است که بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی برای تامین داروی بیهوشی خود به بازار سیاه ناصرخسرو مراجعه می‌کنند. مساله اینجاست که چطور می‌شود داروی بیهوشی در کشور به میزانی کاهش پیدا کند که مسوولان بیمارستان‌های برای تامین آن سر از ناصر خسرو در بیاورند. عاطفه.چ، متخصص بیهوشی در این باره به «تعادل» می‌گوید: کمبود داروی بیهوشی در تمامی بیمارستان‌های کشور وجود دارد فرقی نمی‌کند بیمارستان دولتی یا خصوصی.

البته بیمارستان‌های خصوصی این امکان را دارند که کمبود فوق را از مجاری دیگری تامین کنند، مثلا همین خرید دارو از ناصرخسرو. به هر حال نمی‌توانند انجام عمل‌های جراحی را به دلیل نبود داروی بیهوشی به تعویق انداخت. انجام برخی عمل‌های جراحی برای بیماران حیاتی است. او می‌افزاید: تا آنجایی که ما اطلاع داریم سازمان غذا و دارو داروی بیهوشی را به صورت جیره‌بندی شده در اختیار بیمارستان‌ها قرار می‌دهد و برخی از بیمارستان‌ها عمل‌هایی که انجام می‌دهند بسیار بیشتر از سهمیه داروی بیهوشی است که دریافت می‌کنند. سوال اینجاست که این چالش به چه شکلی باید برطرف شود. همینجاست که یا داروهای از رده خارج مورد استفاده قرار می‌گیرد که ریسک بالایی دارد یا اینکه مسوولان بیمارستان مجبور به تامین دارو از راه‌های دیگر می‌شوند.

   گذر از مرز هشدار

رییس پیشین انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران نیز در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود: سازمان غذا و دارو داروی بیهوشی را به صورت جیره‌‌بندی میان بیمارستان‌‌ها توزیع می‌کند. بنابراین بسیاری از جراحی‌‌های غیراورژانسی به تعویق افتاده است. معضل کمبود دارو نیز بسیار گسترده شده، زیرا سفارش تهیه داروهای بیهوشی باید مداوم و مستمر باشد. در حال حاضر معضل کمبود داروی بیهوشی از مرز هشدار عبور کرده است. به همین دلیل مسوولان غذا و دارو باید درباره تهیه آن جدی‌‌تر برخورد کنند، چرا که داروی بیهوشی مصرف عام ندارد، بلکه تنها در بیمارستان‌‌ها مصرف می‌شود. 

   خطرات تامین داروی بیهوشی  از ناصرخسرو

علیرضا.ت دیگر متخصص بیهوشی درباره تامین داروی بیهوشی از بازار ناصرخسرو و خطرات آن به تعادل می‌گوید: اکثر داروهای بیهوشی یخچالی هستند و باید در شرایط ویژه نگهداری شوند، بنابراین تهیه این داروها از ناصرخسرو بسیار خطرناک است، چراکه به‌طور مثال اگر دارویی همانند شل‌‌کننده عضلانی را پنج دقیقه بیرون از یخچال نگهداری کنید، میزان اثربخشی آن کاهش می‌‌یابد یا در برخی مواقع هیچ تاثیری بر بیمار ندارد. در همین راستا اگر داروهای بیهوشی موجود در ناصرخسرو با شرایط لازم نگهداری نشوند، میزان اثربخشی آنها کاهش می‌‌یابد یا از بین می‌‌رود. بنابراین وقتی دارو در بیمار اثر نکند، مجبوریم دز بیشتری از آن را استفاده کنیم که همین امر سیکل معیوبی است زیرا عوارض جانبی دارو بیشتر می‌شود. همچنین ممکن است عوارض آن در بیماران پرخطر منجر به انتقال او به آی‌‌سی‌‌یو شود.