آیا ایران مزیت خودروسازی دارد؟
مشکلات بازار خودرو و هزینه‌هایی که مردم می‌پردازند تا صنعت خودروسازی سر پا بماند به یکی از چالش‌های مهم اقتصادی در کشور بدل شده است. روز گذشته هم مناظره‌ای در این زمینه با دو تن از نمایندگان مجلس برگزار شد.
برخی می‌خواهند بدانند آیا خودروسازی در کشور ایران یک مزیت است و آیا اساسا باید روند حمایت از صنعت خودروسازی تداوم داشته باشد یا نه؟ معتقدم یکسری حوادث در اقتصاد ایران رخ داده است که خودروسازی کشور را به یک چنین نقطه دهشتناکی رسانده است. دخالت‌های دولت در بازار، تحریم‌ها و سیاست‌گذاری‌های دستوری و... کار را به جایی رسانده که صنعت خودروسازی کشور نتوانسته، رضایت عمومی را جلب کند. پس از بهبود نسبی که در زمینه فعالیت‌های برخی خودروسازان پس از تحریم‌های اخیر شکل گرفت، دولت ناگهان کل فروش خودروها را تحت سیطره گرفت و یک بازار دولتی در حوزه خودروسازی شکل داد.
اخیرا هم دولت روند قیمت‌گذاری در حوزه خودروسازی را به دست گرفت که مشکلی مضاعف برای بازار خودروسازی ایجاد کرد. این روند نه مصرف‌کننده را اقناع می‌کند و نه سودی برای تولید‌کننده دارد. در این میان برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که در این شرایط اساسا چرا باید یک چنین صنعت خودرویی تداوم پیدا کند؟ آیا بهتر نیست، ایران این صنعت را تعطیل کند؟ باید از افرادی که این پرسش‌ها را مطرح می‌کنند سوال کرد؛ آیا سنگاپور نفت دارد که بزرگ‌ترین پالایشگاه دنیا را دارد؟ سنگاپور این مزیت را ساخته است. مزیت رقابتی را هیچ صنعتی از ابتدا در اختیار ندارد. مزیت در صنعت خودروسازی ایران هم باید ساخته شود. در مرحله بعد این ابهام مطرح می‌شود که «ایران بیش از نیم قرن است که در صنعت خودروسازی سرمایه‌گذاری کرده است و این روند باید پایان داده شود». به نظرم این ادعا، یک دروغ بزرگ است.
از دهه 40خورشیدی که این صنعت در ایران پا گرفت، سرمایه‌گذاری‌های خوبی در صنعت خودروسازی هم انجام شد. اتفاقا این دهه‌ای است که ایران بالاترین رشد اقتصادی را بدون نفت داشته است. در دهه 50، رشد اقتصادی کشور ناشی از نفت بود و سرمایه‌گذاری مناسبی در تولید خودرو صورت نگرفت.
پس از انقلاب هم ایران در دهه 60 درگیر جنگ بود و نمی‌توانست سرمایه‌گذاری خاصی کند، بنابراین افت زیادی صورت گرفت. دهه 70 و پس از جنگ سرمایه‌گذاری‌های خوبی صورت گرفت. اما باید دید چند میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه خودروسازی صورت گرفت؟ من به صورت مستند پاسخ این پرسش را نمی‌دانم اما این را می‌دانم که عمده تجهیراتی که وارد صنعت خودروی کشور شد، تجهیزات دسته دوم سایر کشورها بودند.
برای اینکه متوجه شوید، تجهیزات دسته دوم یعنی چه؟ باید بدانید که خط تولید موتور که 100میلیون دلار بوده، با 10میلیون دلار وارد کشور شده است. طبیعی است که این تجهیزات استوک، کیفیت تولید را کاهش می‌دهد. در دهه 80 خورشیدی هم که دولت خورد و برد. درآمدهای نفتی بالا رفت، اما به جای تولید، صرف یارانه‌های نقدی و مسکن مهر و... شد. اگر خاطرتان باشد در سال 88 تا 89 وزیر محترم در صدا و سیما نشان داد که بالای 90 درصد قطعات یدکی چینی هستند.
چرا که درآمدهای بادآورده نفتی زیادی وجود داشت و مدام واردات صورت می‌گرفت. در دهه 90 ابتدا دوره اول تحریم‌ها آغاز شد و پدر تولید کشور درآمد و پس از آن در سال‌های 95 و 96 حول و حوش 400الی 600 میلیون یورو پول توسط سیتروئن و پژو پول و تجهیزات وارد کشور کردند. حالا باید دید در کره جنوبی چه اتفاقی رخ داده است. همزمان میلیاردها دلار سرمایه امریکایی وارد کره جنوبی شد.
در ترکیه هم از 30سال قبل، خودروسازان اروپایی سکان هدایت را به دست گرفتند. بنابراین دولت‌ها در ایران نه تنها به صنعت خودروسازی کمکی نکرده‌اند بلکه با دخالت، بخشنامه‌های دستوری و قیمت‌گذاری‌ها، بر حجم مشکلات این صنعت افزوده است. روندی که تا زمانی که ادامه داشته باشد نمی‌توان توقع بهبود، رقابت‌پذیری و رشد در بازار خودرو را داشت.
