تجارت «نفت» یا «گاز»؛ کدام بهتر است؟!

گلناز پرتوی مهر|

بدهی قدیمی ایران به ترکمنستان بابت واردات گاز در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین محورهای حوزه انرژی بین دو کشور تبدیل شده بود و به عنوان یک مانع برای گسترش روابط گازی دو کشور عمل می‌کرد.

اما دولت در اولین اقدام در جهت بهبود روابط با آغاز سوآپ گازی بین ترکمنستان و آذربایجان از طریق خط شمالی کشور و همچنین تسویه بدهی گازی به جا مانده از دولت قبل، اقدام مهمی در زمینه اصلاح روابط بین ایران و ترکمنستان برداشت. این اقدام مهم سبب شد که پس از 7 سال قطع واردات گاز از ترکمنستان، ایران به تازگی قرارداد جدیدی برای واردات گاز از ترکمنستان را امضا کند و از این پس شبکه گازی ایران و ترکمنستان بار دیگر به هم وصل شود.

به گزارش خبرنگار «تعادل» آغاز واردات گاز از ترکمنستان قدم دیگری در جهت تبدیل شدن ایران به بازیگر اصلی تجارت گاز منطقه است. یکی از مزایای حضور ایران در تجارت گاز، پتانسیل افزایش روابط منطقه‌ای ایران است. گاز منبع انرژی پاک‌تر و کارآمدتر از نفت است و تقاضای فزاینده‌ای برای آن در سراسر جهان وجود دارد زیرا کشورها به دنبال کاهش انتشار کربن و انتقال به سمت منابع انرژی پایدارتر هستند. این بدان معناست که ایران به‌طور بالقوه می‌تواند قیمت‌های بالاتری را برای صادرات گاز خود داشته باشد که منجر به افزایش درآمد کشور نیز شود.

علاوه بر این، روی آوردن به تجارت گاز نیز می‌تواند به تقویت همکاری بین‌المللی و روابط دیپلماتیک بیشتر کمک کند. بسیاری از کشورها به دنبال تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود هستند و با ارایه جایگزینی برای نفت، ایران به‌طور بالقوه می‌تواند روابط خود را با سایر کشورها تقویت کرده و نفوذ بین‌المللی خود را گسترش دهد.

همچنین ایران هزینه‌های بالایی برای انتقال گاز از جنوب کشور (جایی که میادین گازی ما وجود دارد) به شمال کشور (جایی که بیشترین مصرف بخش خانگی در فصول سرد سال است) پرداخت می‌کند و در مسیر انتقال نیز بر طبق اعداد اعلامی وزارت نفت، چیزی حدود 10 درصد از گاز منتقل شده از جنوب به شمال، اتلاف خواهد شد. با شروع واردات گاز حتی در صورت صادرات و عدم استفاده داخلی، هزینه انتقال گاز و اتلاف خطوط انتقال نیز حذف خواهد شد که همین موضوع نیز برای کشور ما با حجم بالای خطوط انتقال و وابستگی گرمایش بخش خانگی به گاز، بسیار مهم و سودآور است.

در کنار مزایای ذکر شده در زمینه بازصادرات گاز، امکان استفاده از گاز وارداتی در جهت رفع ناترازی داخلی نیز وجود دارد. نباید فراموش کنیم که بیشتر مصرف‌کنندگان بخش خانگی گاز، در شمال کشورمان واقع شده‌اند و وقتی افت فشار داریم، مجبور می‌شویم گاز صنایع را قطع کنیم.

از طریق واردات گاز از ترکمنستان می‌توانیم این موضوع را نیز تا حدودی حل و فصل کنیم. برگرداندن صنایع به مدار تولید مزیت‌های زیادی برایمان دارد. ضمن اینکه این امر موجب اشتغال و تولید می‌شود، درآمدهای ارزی برایمان خواهد داشت. بنابراین، می‌بینیم که واردات گاز از ترکمنستان مزیت‌های همه‌جانبه‌ای برایمان دارد و هر چقدر بتوانیم تعاملات خود را با دیگر کشورها در حوزه انرژی گسترش دهیم، سود کرده‌ایم. 

ترکمنستان چهارمین کشور دارنده منابع گازی جهان است و ایران هم ظرفیت دریافت روزانه ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را به‌ منظور واردات و انتقال در مرزهای خود دارد. از این رو مقامات کشورمان در تلاش هستند سهم تجارت گازی (سوآپ، ترانزیت، خرید و فروش) کشور را در منطقه افزایش دهند. 

در ارتباط با مزیت‌های واردات گاز از ترکمنستان نظرات مهراد عباد، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران را در ادامه می‌خوانید.

   تبدیل شدن به هاب اصلی  تجارت گاز منطقه

مهراد عباد، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در خصوص قراراداد گازی ایران و ترکمنستان به خبرنگار «تعادل» گفت: در سال‌های اخیر که ما با ناترازی گاز و برق مواجه هستیم، مقاومتی از سوی دولت قبل در مقابل واردات وجود داشت. به این دلیل که ما یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز هستیم و تمایل نداشتیم به واردات بپردازیم.

وی در ادامه گفت: واقعیت این است که صنایع با کمبود برق یا گاز مواجه هستند و خاموشی‌های خانگی داریم. وقتی انرژی مورد نیاز به صنایع نمی‌رسد، راندمان و بهره وری آنها پایین می‌آید و دستگاه‌هایشان آسیب می‌بیند. به همین دلیل، خوب است که به انحای مختلف نیاز آنها را برآورده کنیم. این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران گفت: حتی بهتر بود که زودتر از اینها به سمت انعقاد قرارداد واردات گاز از ترکمنستان می‌رفتیم و از این امر بهره می‌بردیم. تعاملاتی که با ترکمنستان برای واردات گاز داریم، اتفاق مثبتی است.

عباد تأکید کرد: افزایش تعاملات گازی و انرژی با کشورهای منطقه به این دلیل اهمیت دارد که در نهایت می‌تواند به خرید و فروش گاز منجر شود و ما را در رسیدن به هدفمان مبنی بر تبدیل شدن به هاب گازی منطقه یاری کند. تجارت گاز به انحای مختلف از تجارت نفت بهتر است و نقش و جایگاه ایران در این زمینه باید احیا شود. اگر می‌خواهیم نقش مهمی در تجارت گازی منطقه برعهده بگیریم، باید حداقل شبکه‌ای در منطقه خودمان داشته باشیم و به گسترش تعاملاتمان بپردازیم.

واردات حداکثری از کشورهای شمالی و صادرات حداکثری به کشورهای منطقه از مهم‌ترین راهکارها برای نقش‌پذیری ایران در هاب گازی منطقه با توجه به زیرساخت‌های متعدد کشور در زمینه انتقال گاز است. وی ادامه داد: ممکن است هر کشوری در یک برهه زمانی با ناترازی مواجه شود، باید این موضوع را به طرق مختلف از جمله واردات حل کنیم. البته باید برنامه‌ریزی‌های لازم را داشته باشیم که در درازمدت بتوانیم ناترازی خود را جبران کنیم و به واردات وابسته نباشیم. اما در شرایط فعلی و در کوتاه‌مدت می‌توانیم از گاز وارداتی برای رفع نیازهای داخلی استفاده کنیم. 

این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: حتی اگر تعاملات گازی ما با دیگر کشورها با واردات شروع شود، این همکاری‌ها می‌تواند به گسترش تعاملات منجر شود و دو طرف را از مزیت‌های متعددی منتفع کند. واردات گاز از ترکمنستان شاید در آینده به صادرات گاز ما به این کشور منجر شود، کاری که قبلاً انجام می‌دادیم. به‌طور کلی، تعاملات با کشورهای منطقه در زمینه انرژی و گاز مثبت ارزیابی می‌شود. 

به گفته این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، هر چقدر بتوانیم به گسترش تعاملات در حوزه انرژی با کشورهای منطقه بپردازیم، به نفع خواهد بود و می‌توانیم از این موضوع در جهت تقویت جایگاه خود در تجارت گازی منطقه سود ببریم.