روزهای تیره بازار سرمایه

چند روزی می‌شود که بازار سرمایه روند نزولی به خود گرفته و بازارهای موازی نیز کاهشی بودند. بر اساس آمار روند کاهشی قیمت دلار که از هفته گذشته آغاز شده بود، روز گذشته رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته و شاهد کاهش نسبتا سنگینی در نرخ دلار بازار آزاد هستیم؛ دلار طی هفته‌های گذشته اغلب در محدوده ۵۱ هزار تومانی نوسان می‌کرد، در زمان نگارش این گزارش وارد کانال ۴۶ هزار تومانی نیز شده که بیش از ۲ هزار تومان از ریزش آن تنها به دو ساعت بازمی‌گردد.

خبرهای ضد و نقیض حول توافق هسته‌ای موجب شد تا خوش‌بینی‌هایی از احتمال از سرگیری مذاکرات یا دستیابی به یک توافق بین ایران وطرف‌های غربی افزایش یابد و بازار ارز نیز به عنوان اثرپذیرترین بازار از این اتفاق، با کاهش نرخ مواجه شود. در کنار این اتفاقات، صحبت‌های روز گذشته رهبری این خوش‌بینی را دوچندان کرد.

رهبری عنوان کردند که توافق اشکالی ندارد اما نباید در زیرساخت‌های هسته‌ای تغییری ایجاد شود. برداشت‌ها از این سخنان به این شکل است که گویا ایران اکنون حاضر است که توافق هسته‌ای را به سرانجام برساند اما ممکن است تنها بر سر برخی مسائل اختلاف نظر باشد که البته مشخص نیست در پشت پرده درباره این موارد نیز اتفاق نظری صورت گرفته است یا خیر.

به هرحال شوک وارد شده به قیمت دلار در بازار آزاد، تمامی بازارها از جمله بورس تهران را نیز تحت تاثیر قرار داده است و با وجود اینکه دلار محاسباتی در بازار سهام و فروش شرکت‌های بورسی با بازار آزاد فاصله‌ زیادی دارد، نمی‌توان از تاثیر روانی آن چشم‌پوشی کرد زیرا همین انتظارات می‌تواند به کاهش تقاضا در بازار سهام و حتی نرخ فروش محصولات شرکت‌ها نیز منجر شود.

نکته قابل توجه اینجاست که کاهش قیمت دلار به واسطه اخبار سیاسی و مذاکرات است و اگر اخبار مثبت‌تری از توافق به گوش برسد قیمت دلار کاهشی خواهد شد و احتمالا سایربازارها نیز نزولی شود. اما تنها بازاری که می‌تواند از توافقات نتیجه و حاصل قابل توجه داشته باشد بازار سرمایه است. انجام توافق می‌تواند به رشد بازار سرمایه و صعود واقعی آن می‌تواند کمک شایانی کند. با فرض توافق، سایه یک ریسک کلان در بازار سهام برطرف می‌شود، به‌رغم اینکه این موضوع در کوتاه‌‌‌‌‌مدت منجر به کاهش موقتی قیمت دلار می‌شود، در بلندمدت برای بازار سهام برکات و منافعی را به‌همراه خواهد داشت. این موضوع موجبات استقبال از سهام شرکت‌های بورسی را فراهم خواهد کرد، چون اکثر شرکت‌های بازار سرمایه، برخی از طرح‌های توسعه‌‌‌‌‌ای خود را به دلیل تحریم‌ها متوقف کرده‌‌‌‌‌اند، یا برخی شرکت‌ها در دستیابی به برخی قطعه‌ها محروم بوده‌‌‌‌‌اند.

همچنین برخی شرکت‌های پتروشیمی نیز به دلیل تحریم‌ها محصولات خود را با تخفیف در بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کنند که این موضوع موجب‌ کاهش سود این شرکت‌ها می‌شود، بنابراین می‌توان گفت که برداشته‌‌‌‌‌شدن سایه تحریم از سر بازار سهام در بلندمدت برای بازار سهام برکات زیادی خواهد داشت و برای برهه کوتاه‌مدت ممکن است به دلیل تزریق هیجانات تاثیرات منفی بر این بازار داشته باشد، در نتیجه سهامداران بورس تهران باید از حصول توافق در روابط سیاسی استقبال کنند.

   تاثیر توافق روی بازار سرمایه

به گفته کارشناسان بورس نتیجه رخدادهای اقتصادی است که رخ می‌دهد. بورس از عوامل مختلفی چون تحریم و نرخ دلار، کسری‌بودجه و تورم تاثیر بالایی می‌پذیرد. یک عامل مهم دیگر نیز حضور مردم در بازار در سمت تقاضا است. اگر مردم سرمایه خود را وارد بازار سهام کنند، بازار P/ E بالاتری دریافت کرده و رشد بیشتری را به‌ثبت می‌‌‌‌‌رسانند، اما این بدان معنا نیست که اگر مردم حضور نداشته باشند، بورس رشد نمی‌کند. از آبان ۱۴۰۱ که بورس تهران رشد خود را شروع کرد، این سوال در ذهن عموم فعالان بازار مطرح شده‌بود که چرا بازار سهام رشد خود را شروع کرده است.

پاسخ همه متخصصان به این سوال، رکود شدید بازار و حرکت خودکار به سمت رشد و صعود بازار بود. رشد شاخص از آبان ۱۴۰۱ نه‌تنها در نتیجه ورود پول مردم به بازار سهام نبود، بلکه جاماندگی شدید بازار و کاهش شدید P/ E موجبات رشد بازار را فراهم کرد. البته از بهمن‌ماه پول جدید وارد بازار سرمایه شد و رالی‌‌‌‌‌ جدیدی در بازار آغاز شد.

اینکه آیا مردم واقعا به بازار اعتماد می‌کنند، سوال بسیار پیچیده‌‌‌‌‌ای است. به‌نظر می‌رسد ورود پول بالا به بازار در نتیجه اعتماد مردم به بورس است. هرچند آمارها نشان می‌دهد در روند اصلاحی اخیر بازار، همان مقدار پولی که وارد بازار شده‌، به‌طور تقریبی از بازار خارج شده است. سازمان بورس باید کاری کند که اعتماد سلب نشود و به‌طور واقعی مانع مکانیزمی شود که حرکت شدید و نوسان‌های شدید را به وجود می‌آورد. سازمان؛ در واقع با یک پارادوکس می‌تواند مانع از این حرکات شود. یک آیتم در بازار به‌نام دامنه‌نوسان وجود دارد. 

   بازار از دریچه معاملات

بورس تهران روز گذشته شاهد ریزش دسته‌جمعی صنایع با سیگنال‌های دلاری بود تا این‌بار سطح دو میلیون و دویست هزار واحدی هم از دست برود. در معاملات روز دوشنبه 22 خرداد 1402، شاخص بورس تهران 62 هزار و 806 واحد نسبت به روز کاری گذشته افت کرد و تا سطح 2 میلیون و 145 هزار و 405 واحد پایین آمد. بدین‌ترتیب شاخص کل در چهارمین پله نزولی متوالی خود سطح حمایتی قدرتمندی را از دست داد. شاخص کل هم وزن بورس نیز با کاهش 18 هزار و 889 واحدی در رقم 729 هزار و 746 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس نیز با ریزش 512 واحدی به رقم 27 هزار و 518 واحد رسید. همچنین شاخص هم‌وزن فرابورس با ریزش 3 هزار 482 واحد به سطح 134 هزار و 125 واحد رسید.

روز دوشنبه برای چهارمین روز متوالی مالکیت حقیقی‌های بازار کاهش یافت و هزار و 103 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس تهران خارج شد. معاملات بورس روز گذشته نشان می‌دهد، با وجود رشد اندک در آغاز معاملات، روند نزولی بورس ادامه یافت. به‌طوری که شاخص کل، طی برآیند معاملات امروز حدود ۶۲ هزار و ۸۰۶ واحد دیگر معادل ۲.۸۴ درصد این شاخص کاهش ارتفاع داد و همین امر سبب شد تا کانال قدرتمند ۲.۲ میلیون واحدی از دست برود. در نهایت نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در تراز دو میلیون و ۱۴۵ هزار واحدی به کار خود خاتمه داد.

شتران با 56 میلیارد تومان بیشترین کاهش مالکیت حقیقی را داشت و پس از آن فولاد و شپنا به ترتیب با 55.8 میلیارد تومان و 51 میلیارد تومان در جایگاه دوم سوم خروج پول حقیقی روزانه قرار گرفت. والماس با 54 میلیارد تومان ورود پول حقیقی نیز بیشترین رشد مالکیت حقیقی روز دوشنبه را داشت. ارزش معاملات خرد بازار در سومین روز کاری هفته با 38 درصد رشد به 10 هزار و 345 میلیارد تومان رسید و ارزش معاملات اوراق 294 هزار و 138 میلیارد تومان بود. ارزش صف‌های فروش با 105 درصد رشد در روز جاری به 574 میلیارد تومان رسید و ارزش صف‌های خرید با 14 درصد رشد به 890 میلیارد تومان رسید.