سازوکار اصلاح رفتار مشترکان پرمصرف گاز!

گلناز پرتوی مهر| 

گاز یک نعمت خدادادی در کشور ما که اگرچه منابع آن به وفور در کشورمان در دسترس است، اما باید به دلایل مختلف به مصرف بهینه آن روی بیاوریم. موضوع حائز اهمیت این است که هزینه تولید گاز طبیعی در کشور بالاست و مصرف بی‌رویه این ماده ارزشمند به هدر رفتن منابع مالی کشور منجر می‌شود. 

به گزارش خبرنگار «تعادل»، زیاده‌روی در مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی به کسری تراز آن در ماه‌های سرد سال منجر می‌شود. به‌طوری که مجبور می‌شویم گاز صنایع را قطع کنیم. قطع گاز صنایع صدمه‌ای شدید به تولید ملی کشور وارد می‌کند و آثار آن برای اقتصادمان جبران‌ناپذیر است. 

اگر بتوانیم به مصرف بهینه گاز بپردازیم، امکان صادرات مازاد آن به وجود می‌آید که ارزآوری زیادی برای کشور خواهد داشت. با توجه به تمامی آنچه گفته شد، ضرورت دارد به اعمال سیاست‌هایی در راستای مصرف بهینه گاز در کشور بپردازیم. 

نظرات رحمان سعادت، کارشناس اقتصادی، را در خصوص لزوم بهینه‌سازی مصرف گاز در بخش خانگی در کشورمان جویا شدیم که در ادامه می‌آید.

سعادت با اشاره به این موضوع که عدم مصرف بهینه مصرف گاز در بخش خانگی در کشورمان دلایل متعددی دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» تصریح کرد: یکی از دلایل، وجود این تصور در میان مردم است که ما صاحب منابع عظیم گازی هستیم و هر چقدر و هر طور بخواهیم می‌توانیم از آن استفاده کنیم. این تصور باعث شده است که مصرف بهینه‌ای نداشته باشیم و به ویژه در زمان اوج مصرف با مشکل مواجه شویم.

وی در ادامه گفت: دومین دلیل این است که مصرف بی‌رویه برای ما تبدیل به یک عادت شده است. سومین مساله مربوط به قیمت انرژی در کشور ماست. از آنجایی‌که مشترکان قیمت بسیار پایینی برای گاز مصرفی خود می‌پردازند، دقت زیادی در نحوه مصرف ندارند. 

این استاد اقتصاد دانشگاه گفت: لازم است فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه را در دستور کار قرار دهیم. برخی سیاست‌گذاری‌ها نیاز است تا به سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور حرکت کنیم. 

وی ادامه داد: یکی از روش‌های تأثیرگذار این است که از مکانیسم تلنگر استفاده کنیم. به این ترتیب که قیمت واقعی گاز مصرفی مشترکان باید به اطلاع آنها برسد و در قبوض مشخص شود. وقتی مشترکان آگاه باشند که گاز مصرفی شان چه هزینه‌ای دارد و چقدر از آن به صورت یارانه توسط دولت پرداخت می‌شود، احتمالاً در نحوه مصرف شان تجدیدنظر می‌کنند. 

وی در ادامه گفت: اگر قرار باشد تعرفه‌گذاری پلکانی داشته باشیم، باید قیمت‌ها به گونه‌ای باشد که برای اقشار پردرآمد و پرمصرف قدرت بازدارندگی داشته باشند. پایه قیمت انرژی در کشور ما آنقدر پایین است که وقتی به صورت پلکانی آن را افزایش می‌دهیم، رقم قابل توجهی برای پردرآمدها نمی‌شود و به همین دلیل تأثیری در بهبود مصرف شان ندارد.  سعادت گفت: وقتی قیمت‌ها به صورت عمومی افزایش پیدا می‌کند، چون مخاطب خاصی نداریم، بر بهینه‌سازی مصرف اثری ندارد. اما وقتی برخی مشترکان پرمصرف به صورت خاص هدف افزایش قیمت‌های بازدارنده قرار می‌گیرند، نتیجه مطلوب به دست می‌آید. 

وی در خصوص سیاست تعرفه‌گذاری پلکانی خاطرنشان کرد: هدف از اعمال سیاست‌های مختلف در حوزه انرژی در نهایت این است که رفتار مصرف‌کنندگان را تغییر دهیم و بهینه‌سازی مصرف را داشته باشیم. بنابراین، باید طوری این سیاست اعمال شود که از اثرگذاری لازم برخوردار باشد.  این استاد اقتصاد دانشگاه گفت: باید سیاست‌گذاری‌ها به سمتی برود که اقشار متمول جامعه هم متوجه ارزش گاز مصرفی شوند و تصور نکنند چون بهای آن را می‌پردازند، می‌توانند هر طوری آن را مصرف کنند. حتی می‌توانیم سقف مصرف مشخص کنیم و وقتی مصرف از مرز مشخصی عبور کرد، گاز مشترک را قطع کنیم. 

وی خاطرنشان کرد: با اخذ قیمت گاز به صورت آزاد از پرمصرف‌ها می‌توانیم به هدفمندی بیشتر یارانه‌ها هم برسیم. به‌طوری که اقشار متوسط و کم در آمد جامعه از یارانه انرژی بهره مند می‌شوند و اقشار پردرآمد و پرمصرف قیمت واقعی‌تری برای انرژی می‌پردازند.