صادرات ترکیه 6 برابر ایران!

تعادل|

مقایسه روند صادراتی ایران و ترکیه در گروه کالایی متناظر در بازه زمانی (2022 و 1401) از افزایش 6 برابری صادرات ترکیه نسبت به ایران حکایت دارد. داده‌های اعلام شده از روند صادرات این دو کشور نشان می‌دهد، ارزش صادرات ایران در این دوره برابر با 33.7 میلیارد دلار بوده، این درحالی که رقم صادراتی ترکیه برابر با 223 میلیارد دلار برآورده شده است.

از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهد، مبادلات تجاری ایران و 27 عضو اتحادیه اروپا را در 4 ماه نخست سال جاری میلادی یک میلیارد و 490 میلیون یورو بوده است. به عبارتی بهتر، مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در 4 ماه نخست امسال با کاهش 11 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن همراه بوده است. هرچند تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد، آلمان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در میان کشورهای اروپایی طی 4 ماهه 2023 بوده، اما کل مبادلات ایران و آلمان در بازه زمانی مورد بررسی کاهش 20 درصدی را نشان می‌دهد. 

   مقایسه تجارت ایران و ترکیه

ارزیابی صادرات این دو کشور نشان از توان بالای صادرات ترکیه در گروه‌های کالایی گوناگون با ایران دارد، همچنین بازارهای صادراتی این کشور در وضعیت مناسب‌تری نسبت به ایران است. گزارش معاونت بررسی اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد نوسانات بالا و غیرواقعی بودن نرخ ارز، اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های صادراتی همراه با عدم امکان تامین نهاده‌های مورد نیاز برای تولید موجب شده تا امکان تولید کالاهایی با کیفیت مناسب برای عرضه به بازارهای جهانی و عدم جذب سرمایه‌گذاریی خارجی برای ایران فراهم نیاشد و این امر عقب‌ماندگی ایران درحوزه صادرات کالایی نسبت به ترکیه را به همراه داشته است.

با توجه به ارزیابی صورت گرفته این پرسش مطرح می‌شود که دوره زمانی مورد بررسی وضعیت واردات دو کشور چگونه بوده است؟ براساس این گزارش ارزش کل واردات ترکیه در بازه زمانی مورد بررسی برابر با 55 میلیارد دلار بوده این در حالی واردات ایران در سال 1401 برابر با 342 میلیون دلار بوده که با این شرایط می‌توان گفت ارزش کالای وارد شده از سوی ایران نزدیک به 6 برابر ترکیه بوده است.

براساس این گزارش بیشترین صادرات کالایی در هر دو کشور ترکیه و ایران مربوط به قسمت «فلزات معمولی و مصنوعات آن» به ترتیب با ارزش 36 میلیارد دلار و 9.8 میلیارد دلار بوده که ارزش صادرات ترکیه در این گروه کالاها 3.7 برابر ایران است. نکته قابل توجه در رابطه با صادرات فلزات و مصنوعات آنها این است که معادن مرتبط با استخراج مواد خام فلزی در ایران بیشتر از ترکیه است و ارزش بهای صادرات ترکیه در این زمینه می‌تواند ناشی از صادرات محصولات فلزی با ارزش افزوده بالاتر باشد.

از سوی دیگر پس از «فلزات معمولی و مصنوعات آنها»، بیشترین صادرات ایران مربوط به «محصولات صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته به آن» و «مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از این مواد » به ترتیب به ارزش 8 و 5 میلیارددلار است که با وجود صنایع پتروشیمی و پلیمری با ظرفیت‌های بالا در ایران، ارزش صادرات ترکیه در این دو گروه هم به ترتیب با ارقام حدود 13 (63درصد بیشتر) و 14 (نزدیک به سه برابر ایران) میلیارددلار از ایران بیشتر است. براساس ارزیابی‌ها ترکیه در صادرات «محصولات گوناگون صنعت داروسازی» هم از ایران پیشی گرفته است.

براساس این گزارش صادرات دارویی ایران در سال 1401 علیرغم دارا بودن قدمت، ظرفیت و تخصص بالا در این صنعت، حدود 104 میلیون دلار اعلام شده در حالی که ترکیه در سال 2022 نزدیک به 1.7 میلیارددلار (16 برابر ایران) محصولات دارویی به کشورهای جهان صادر کرده است. از سوی دیگر ارزیابی‌های صورت گرفته نشان از آن دارد که یکی از گروهای صادراتی مهم ترکیه «محصولات نساجی و پوشاک» است. مجموع ارزش صادرات محصولات نساجی و پوشاک ترکیه در سال 2022 حدود 34 میلیارد دلار بوده در حالی که صادرات متناظر ایران فقط 673 میلیون دلار برآورد شده است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که در همین مدت، ترکیه حدود 14 میلیارد دلار نیز واردات در این گروه محصولات داشته که تقریبا 40 درصد ارزش صادرات محصولات همین گروه است.

اما در گروه محصولات کشاورزی غذایی هم مجموع صادرات ایران برابر با 5.2 میلیارد دلار بوده این در حالی که صادرات ترکیه برای این گروه 25.1 میلیارد دلار برآورده شده است که 4.8 برابر ایران بوده است.