گرفتاری در تله انرژی مجازی و عدم توسعه زنجیره ارزش از مشخصه‌های امروز صنایع کشورمان به شمار می‌رود. وضعیت نابسامان صادرات ما در صنایع مختلف به خوبی مشخص است و این وضعیت باید اصلاح شود. به‌طور مثال در صنعت پتروشیمی محصولات صادراتی کشور به دلیل تمرکز بر خام‌فروشی، گرفتاری در تله انرژی مجازی و عدم توسعه زنجیره ارزش شرایط خوبی را نشان نمی‌دهند.
به گزارش خبرنگار«تعادل»، به‌طوری که خروجی ارزش بسیار پایین و حدود 360 دلاری محصولات صادراتی در هر تن را شاهد هستیم و در مقابل میزان سرانه واردات به ازای هر تن به بالای 1800 دلار می‌رسد که نشان از وضعیت بسیار بد ارزش افزوده بالای واردات نسبت به خام‌فروشی صادرات کشور دارد.
به‌زعم کارشناسان راهکارهای متفاوتی را باید به اجرا بگذاریم. اول از همه باید در مورد سوق دادن صنایع موجود مانند متانولی‌ها به سمت توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان سیاست‌گذاری‌های درستی داشته باشیم. در مرحله بعد باید به اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بپردازیم. به‌طوری که ضمن حفظ حیات این صنایع، منافع کشور نیز تأمین شود.
به نظر می‌رسد، قیمت‌های پایین خوراک، انگیزه‌ای برای پتروشیمی‌ها در راستای توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان باقی نگذاشته است. به همین دلیل، شاهد صادرات متانول در تناژ بالا هستیم. ماده‌ای که صادراتش بدون ارایه رانت خوراک هیچ توجیه منطقی برای پتروشیمی‌ها ندارد.
در ادامه نظرات حمیدرضا صالحی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران را در خصوص لزوم چاره‌اندیشی برای رهایی از وضعیت موجود در کشور می‌خوانید.
صالحی در خصوص تولید متانول در تناژ بالا و صادرات این ماده اولیه پتروشیمیایی که برای کشور ارزآوری چندانی ندارد، درگفت‌وگو با خبرنگار«تعادل» تصریح کرد: پتروشیمی‌هایی که در حال حاضر به تولید متانول می‌پردازند را نمی‌توانیم تعطیل کنیم و باید تفاوتی بین آنها و متانولی‌های جدید قائل شویم.
وی ادامه داد: می‌توانیم از این راهکار بهره بگیریم که با اجرای سیاست‌هایی آنها را به سمت تولید محصولات بعدی سوق دهیم و توسعه زنجیره ارزش را پیش ببریم. الان مواردی همچون تبدیل متانول به پروپیلن و دیگر محصولات مطرح شده است و باید روی آنها کار کنیم و از شرایط فعلی خارج شویم.
صالحی در ادامه گفت: باید حمایت‌های ویژه‌ای از متانولی‌ها داشته باشیم تا آنها را به سمت توسعه زنجیره ارزش سوق دهیم. مثلاً گاز را با قیمت مناسب در اختیارشان قرار دهیم اما شرطش این باشد که به سمت تولید محصولات بعدی بروند و از خام فروشی پرهیز کنند. این طور سیاست‌ها می‌تواند کارساز باشد.
وی خاطرنشان کرد: حتماً باید مزیتی در حد همان 20 درصد قیمت صادراتی گاز برای پتروشیمی‌های داخلی قائل شویم. زیرا این صنایع اشتغال ایجاد می‌کنند و به انحای مختلف برای کشور ارزآوری دارند. به ویژه اگر بتوانیم با استفاده از سیاست‌های صحیحی آنها را به سمت تولید محصولات نهایی سوق دهیم، مزیت‌های بی‌شماری برایمان خواهند داشت.
این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: یکی از دلایلی که پتروشیمی‌های کشور به سمت تولید محصولات نهایی حرکت نکرده‌اند و در سطوح اولیه تولید مانده‌اند، قیمت‌های پایین خوراک است. به این ترتیب، از همان ابتدا حاشیه سودی برای پتروشیمی‌ها ایجاد کرده‌ایم و آنها انگیزه‌ای برای توسعه زنجیره ارزش محصولات ندارند.
وی ادامه داد: موضوع دیگر این است که محصولات خام و صنایع بالادستی قدرت نقدشوندگی بالایی دارند. به همین دلیل، پتروشیمی‌ها ترجیح می‌دهند در این حوزه‌ها فعال باشند. باید سیاست‌ها را به گونه‌ای پیش ببریم که سود پتروشیمی‌ها در توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان باشد.
صالحی گفت: بنده کاملاً با این پیشنهاد موافق هستم که به جای تعیین یک سقف قیمتی ثابت به اتصال نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به قیمت‌های صادراتی بپردازیم. اما کف قیمت 60 درصد و سقف 80 درصد را مدنظر داشته باشیم و 20 درصد هم برای پتروشیمی‌های داخلی تنفس در نظر بگیریم.
وی ادامه داد: باید نوعی تعادل در ارایه انرژی به صنایع ایجاد کنیم. نباید خوراک را با قیمت خیلی پایین به برخی صنایع مانند پتروشیمی‌ها بدهیم و بعضی صنایع دیگر همین خوراک را با قیمت بالایی در اختیار داشته باشند.
