دشواری‌های مداوم تامین ارز

احمدرضا فرشچیان

از بهمن ماه سال گذشته، هم‌زمان با تغییر رییس‌کل بانک مرکزی و جایگزینی ارز 28 هزار و 500 تومانی با ارز 4200 تومانی و وعده رییس‌کل بانک مرکزی مبنی بر تامین همه نیازهای ارزی با این نرخ، روند تخصیص و تامین ارز دچار وقفه شد. این مساله به سال جدید نیز انتقال پیدا کرد و روند واردات کالاها همچنان با کندی مواجه بود. اما به واسطه برخی گشایش‌ها، روند تخصیص و تامین ارز برای واردات در اردیبهشت و خرداد نظم گرفت و این دو فرایند به موقع انجام می‌گرفت.

متاسفانه حدود سه الی چهار هفته است که روند تخصیص ارز توسط بانک مرکزی طولانی شده است. مساله این است که پس از تایید تخصیص توسط بانک مرکزی، واردکنندگان یک ماه نیز در صف تامین می‌مانند و سر یک ماه به آنها اعلام می‌شود که بانک عامل نتواسته ارز مورد نیاز آنها را تامین کند و به این ترتیب تخصیص‌ها باطل می‌شود و واردکنندگان باید دوباره در صف بانک‌مرکزی برای تخصیص قرار گیرند تا این فرایند را از اول طی کنند.

نبود انضباط در این فرآیند، بخشی از واردکنندگان را برای تامین ارز به سوی بازار آزاد سوق داده و این پدیده بازار آزاد را در معرض شوک قرار می‌دهد. به هر حال، شرکت‌ها، اغلب نسبت به تحویل کالا در بازار داخل متعهد شده‌اند و در عین حال باید تعهدات خود را به تامین‌کنندگان خارجی نیز ایفا کنند.

 بنابراین ناگزیر می‌شوند بخشی از نیاز ارزی خود را از بازار آزاد تامین کنند که انتقال این تقاضا به بازار آزاد و افزایش قیمت پیامد این مساله است. چنانکه به رغم کاهش 4 الی 5 درصدی قیمت ارز ظرف هفته‌های گذشته، دوباره قیمت ارز افزایش یافت. این عدم قطعیت، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را دچار مشکل کرده و کسی نمی‌داند چه زمانی ارز را تحویل خواهند گرفت و چگونه ‌می‌توانند به تامین‌کننده متعهد شوند. از طرفی، صنعت نیز به مواد اولیه نیاز داشته و بیم بروز کسری وجود دارد. وقتی این نااطمینانی پدید می‌آید بازار داخلی نیز تحت تاثیر قرار گرفته و متلاطم می‌شود. 

در این تردیدی وجود ندارد که ارز ۴۲۰۰ تومانی و نحوه تخصیص آن نیاز به اصلاح و تغییر داشت و باید راهی برای مقابله با رانت و فساد به وجود آمده در چارچوب این طرح پیدا می‌شد.

 با وجود مشکلاتی که اقتصاد ایران با آن مواجه است، به نظر می‌رسد که اقدام دولت سیزدهم در ورود به این عرصه، اقدامی شجاعانه بود. 

در این چارچوب اما باید نیازهای تولیدکنندگان به‌طور جدی مورد بررسی قرار گرفته و تامین شود.