بورس تهران طی دو روز گذشته ریزش‌های بسیار سنگینی را پشت سر گذاشت که بخشی از ریزش‌ها ناشی از اخبار است.
برهمین اساس در پی انتشار اطلاعیه شفاف‌سازی شرکت پالایش نفت اصفهان در مورد اعلامیه‌های درآمد تسعیر ناشی از تبدیل ارز به ریال سال‌های 1397 الی 1401، رییس سازمان بورس با انتشار نامه‌ای، شکایت خود از شرکت پخش فرآورده‌های نفتی را به دادستانی کل کشور رساند.
این درحالی است که سازمان بورس طبق روال‌های گذشته به دنبال خبردرمانی است و نمی‌تواند به صورت عملی کار برای بازار انجام دهد. خبر درمانی مهم‌ترین مشکل بازار سرمایه به حساب می‌آید که روسای سازمان بورس از سال 99 تا به امروز کاری جز خبر درمانی انجام نمی‌دهند و این خبر درمانی آسیب جدی به ماهیت بورس وارد کرده و بی‌اعتمادی سهامداران را در پی دارد.
طی سه سال اخیر بورس تهران روز خوش ندیده و هر روز با دخالت و دستکاری وضعیت بازار وخیم‌تر شده است و از سوی دیگر سازمان بورس تنها به دنبال خبر درمانی بوده و در عمل نمی‌تواند کاری انجام دهد. اصلا بگوییم سازمان بورس شکایت کرده چرا پیش از اجرایی شدن این شکایت شاهد انتشار نامه در فضای رسمی کشور هستیم. در اصل سازمان بورس باید برنامه‌های خود را در حفظ صیانت سهامداران انجام دهد و سپس به دنبال انتشار نامه در فضای رسانه‌ای کشور بیفتد.
همانطور پیش از این گفته شد وظیفه اصلی سازمان بورس نظارت و حفظ صیانت بازار سرمایه است اما در چند وقت سازمان بورس نتوانسته ناظر درستی باشد و از سوی دیگر همچنین شاهد دخالت دولت و همه ارگان‌ها در بورس هستیم که این موضوع ناشی از ضغ سازمان بورس است.
برخی از فعالان بازار می‌گویند رییس سازمان بورس باید عوض شود اما تغییر رییس سازمان بورس تا به امروز چه مزیتی برای بازار داشته است؟ ابتدا باید تکلیف سازمان بورس مشخص شود که هیچ فرد یا نهادی حق دخالت در بازار ندارد و همه تصمیمات نیز باید در راستای منافع شرکت‌ها و سهامداران باشد، نه اینکه دولت برای جبران کسری بودجه خود وارد بازار سرمایه شود و تمام نقدینگی این بازار را برداشت کند و در نهایت بگوید سرمایه‌گذاری در بورس خوب است.
تا به امروز سازمان بورس پاسخگوی ماهیت خود نبوده و سازمان بورس باید مشخص کند که چه ماهیتی دارد و چگونه می‌تواند از سهامداران و شرکت‌های فعال در بازار دفاع کند. بهتر است به جای خبر درمانی سازمان بورس به فکر ترمیم بازار بیفتد روز گذشته نیز گفته شد در این شرایط وخیم که سهامداران حقیقی و حقوقی دنبال خروج از بازار هستند بهتر است سازمان بورس جلوی خروج نقدینگی سنگین را در بازار بگیرد و وضعیت را ترمیم کند.چندی پیش زیان سهامدارانی که سال 99 وارد بورس شده‌اند در حال کاهش بود و اکنون نیز این زیان در حال افزایش است و به جای دولت به فکر جبران زیان سهامدارانی باشد که سه سال پیش وارد بازار شدند به فکر جبران کسری بودجه است.
نامه برای حمایت بیشتر
مجید عشقی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در نامه‌ای به محمدجعفر منتظری داستان کل کشور اعلام کرد: شرکت‌های پالایش نفت از جمله شرکت‌های ثبت شده نزد این سازمان هستند که در ترکیب سهامداری آنها تمام اقسام سهامداری شامل سهامداران عدالت (حدود ۴۹ میلیون نفر)، صندوق‌های سرمایه‌گذاری صندوق پالایش یکم، سهامداران خرد و... حضور دارند؛ لذا اطلاعات و صورت‌های مالی آنها مبنای تصمیم‌گیری طیف بسیار گسترده از مردم کشور است و هرگونه تأخیر در افشای اطلاعات یا ارایه اطلاعات خلاف واقع و گمراهکننده تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان را با چالش اساسی مواجه می‌کند.
مطابق قانون بازار اوراق بهادار و به تبع آن دستورالعمل‌های مصوب این سازمان، شرکت‌های سهامی عام ثبت شده موظف هستند حداکثر ۱۰ روز پیش از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه اطلاعات و صورت‌های مالی حسابرسی شده سال مالی را تهیه و منتشر کنند. عدم انتشار اطلاعات در موعد مقرر، مدیران شرکت‌های فوق را مشمول مجازات‌های مقرر در فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار می‌کند.
با ذکر این مقدمه، متاسفانه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از شرکت‌های زیر مجموعه وزارت نفت علیرغم تکلیف قانونی بر ارایه صورت حساب نفت خام و فروش محصولات در روزهای اخیر با تاخیری چند ساله اطلاعات مربوط به درآمد بهره و کارمزد تبدیل ارز حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی مربوط به سال‌های ۱۳۹۷ الی ۱۴۰۰ را به پالایشگاه‌ها اعلام و متعاقباً این اطلاعات از طریق سامانه کدال به سهامداران منعکس شده است در حالی که این شرکت مکلف بوده اطلاعات مربوطه را در همان مقطع زمانی به پالایشگاه‌ها اعلام تا در صورت‌های مالی همان سال منعکس و به مجمع گزارش کند. علاوه بر این اطلاعات اعلامی یاد شده یک هفته بعد یعنی در تاریخ ۱۴۰۲.۰۴.۱۹ توسط همان شرکت کان‌لم‌یکن تلقی شده و اطلاعات متفاوتی به بازار ارایه شده است.
به عنوان مثال شرکت پالایش نفت اصفهان در ۱۴۰۲.۰۴.۱۴ طی اطلاعیه منتشر شده در سامانه کدال اعلام کرد.اعلامیه درآمد بهره و کارمزد تبدیل ارز صادرات فرآورده‌های نفتی توسط شرکت ملی نفت ایران برای سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به مبلغ ۳۸,۷۳۰ میلیارد ریال منتشر شده است. در ادامه شرکت در ۱۴۰۲.۰۴.۲۰ طی اطلاعیه منتشر شده در سامانه کدال مجدداً اعلام کرد اعلامیه بستانکاری قبلی لغو شده و اعلامیه بدهکار متناظر آن به مبلغ ۵۱,۱۲۷ میلیارد ریال ارسال شده است.
متاسفانه مطابق اطلاعات واصل شده اعلامیه اخیر شرکت نیز شفاهاً لغو شده است. با عنایت به مراتب فوق از طرفی تعدیلات اعلامی مربوط به سنوات قبل است و با توجه به تغییرات سهامداری در طی بازه زمانی ارایه اطلاعات متفاوت و غیر قابل اتکا می‌تواند موجب جابه‌جایی منافع بین سهامداران شود. از طرف دیگر انتشار اطلاعات گمراهکننده به شرح نمونه فوق الذکر منجر به متاثر شدن قیمت سهام این شرکت‌ها ارایه اطلاعات غیر قابل اتکا و غیرمربوط و در نهایت تضییع حقوق سهامداران آن شرکت‌ها می‌شود. بدین‌ترتیب ظن وقوع جرایم موضوع فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار و تضییع حقوق عامه سرمایه‌گذاران در این موضوع وجود دارد. بنابراین از آن مقام استدعا دارد دستور دهد ضمن ارایه تذکرات لازم به مسوولان ذی‌ربط نسبت به رسیدگی فوری و قاطع به موضوع اقدام شود.
نرخ خوراک گران برای بورس
همچنین محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس درباره افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به 7 هزار تومان و اثرگذاری آن در بازار سرمایه و انتقادات مطرح شده در این باره و احتمال اصلاح مصوبه اظهار کرد: آن چیزی که انتظار داریم در اصلاح نرخ خوراک اتفاق بیفتد، اصلاح فرمول است. پیش از این قانونگذار اختیاری را به وزارت نفت داده بود تا فرمولی را برای تعیین نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی مشخص کند. متأسفانه شرکت نفت فرمول غلطی را معرفی کرده و نرخ خوراک هم بر اساس این فرمولی که ما باور داریم غلط است، قیمت‌گذاری می‌شود.
علیزاده تأکید کرد: سقفی که برای نرخ خوراک در نظر گرفته بودیم، حداکثر 4 هزار تومان بود؛ اما در هیات دولت سقف 7 هزار تومانی تعیین شده و اعتقاد برخی از اعضای کابینه دولت این است که می‌توان گاز را با قیمت بالاتری به مشتریان خارجی بفروشیم؛ اما اعتقاد ما بر این است که باید حتماً یارانه‌ای برای این بخش در نظر گرفته شود و خوراک ارزان‌قیمت در اختیار این بخش قرار دهیم.
همچنین دیروز در خبرها آمده بود که سهامداران در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس‌جمهور، اعتراض خود به افزایش قیمت گاز را اعلام کرده‌اند و این تصمیم را مغایر با یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی رییسی دانسته‌اند. اشاره این سهامداران به وعده‌ای است که ابراهیم رییسی پیش‌تر داده و تاکید کرده بود که برای کسری بودجه دولت دست در جیب سهامداران نخواهد کرد، اما حالا سهامداران معترض، معتقدند که افزایش قیمت گاز دقیقا به معنای دست کردن دولت در جیب سهامداران است.
در ادامه این نامه آمده است که نامه سهامداران بورس به رییسی اخیرا دولت نرخ خوراک و گاز شرکت‌های پتروشیمی را از ۵ هزار تومان به ۷ هزار تومان افزایش داد. این افزایش ۴۰ درصدی تاثیر زیادی بر روند بازار سرمایه داشت.از این رو سهامداران در نامه‌ای سرگشاده به رییس‌جمهوری اعتراض خود را نسبت به افزایش قیمت گاز ابراز کردند و این تصمیم را مغایر با یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی او دانستند.رییس‌جمهوری پیش‌تر وعده داده بود که برای کسری بودجه دولت دست در جیب سهامداران نخواهد کرد، اما سهامداران معتقدند افزایش قیمت گاز دقیقا به معنای دست در جیب سهامداران بردن است.
پیش‌تر کانون نهادهای سرمایه‌گذاری که نماینده ۶۰۰ نهاد مالی و سرمایه‌گذاری است، به وسیله نامه‌ای معاون اول رییس‌جمهوری را خطاب قرار داده و طی آن نامه فنی خواستار ابطال مصوبه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها شده بود. کانون در این نامه با تکیه بر بدنه کارشناسی و وظیفه ذاتی خود ضمن بررسی اثرات مصوبه افزایش نرخ خوراک و گاز پتروشیمی‌ها اعلام کرد که سیاست افزایش قیمت بر صنعت پتروشیمی و پالایش نفت موجب کاهش حاشیه سود شرکت‌های این حوزه خواهد شد که با توجه به اینکه شرکت‌های این دو گروه حدود ۶۰ درصد از ارزش بازار سرمایه را در‌بر گرفته‌اند، تاثیر منفی زیادی بر بورس خواهد داشت.
فرمول فعلی تعیین نرخ خوراک گاز طبیعی پتروشیمی‌ها در دی ماه ۹۴ تعیین شده و تابعی از نرخ‌های هاب‌های موجود در امریکای شمالی و اروپاست و با توجه به افزایش قیمت گاز در اروپا در دو سال اخیر، شرکت‌های ایرانی با کاهش رقابت‌پذیری مواجه شده‌اند، اما دولت بدون در نظر گرفتن این موضوع نسبت به تعیین سقف قیمت برای نرخ خوراک صنایع و پتروشیمی‌ها اقدام کرد که این مساله به کاهش حاشیه سود صنایع دامن زده است. با وجود اینکه اعتراضات زیادی درخصوص مصوبه اخیر افزایش نرخ خوراک و گاز پتروشیمی‌ها شده، اما دولت تاکنون به این اعتراضات و مکاتبات پاسخی نداده است.
سهامداران معتقد هستند با توجه به اینکه مهم‌ترین الزام در زمینه افزایش سرمایه‌گذاری در اقتصاد، قابل پیش‌بینی‌بودن آن است، تصمیمات خلق‌الساعه می‌تواند بر اعتماد سرمایه‌گذاران آسیب جدی وارد کند. افزایش ۴۰ درصدی نرخ خوراک و گاز صنعت پتروشیمی تبعات زیادی مانند کاهش قابل توجه سود این صنعت را در پی خواهد داشت و حتی می‌تواند زمینه‌ساز زیانده شدن صنایع پتروشیمی، پالایشی، فولاد و سیمانی شود، زیرا کل این صنایع از افزایش نرخ گاز تاثیرپذیری دارند. آنها با استناد بر این دلایل نارضایتی و ناامیدی خود را از تدبیر دولت سیزدهم ابراز کردند و این تصمیم را مغایر با شعارهای دولت رییسی برای پیش‌بینی کردن اقتصاد دانستند.
معاملات بورس در آخرین روز
طی معاملات روز چهارشنبه یعنی آخرین روز کاری هفته شاخص بورس تهران 56 هزار و 949 واحد معادل 2.68 درصد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و تا سطح 2 میلیون و 71 هزار و 429 واحد پایین آمد. این بیشترین سقوط شاخص در یک ماه اخیر است.شاخص کل هم وزن بورس نیز با کاهش 21 هزار و 872 واحدی معادل 2.93 درصد در رقم 724 هزار و 716 واحدی ایستاد.شاخص کل فرابورس نیز با ریزش 587 واحدی به رقم 27 هزار و 7 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با کاهش 4 هزار و 650 واحد به سطح 132 هزار و 550 واحد رسید. روز چهار شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار سهام برای هفتین روز متوالی منفی شد و هزار و 210 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. همچنین نماد حکشتی بیشترین خروج را داشت که ارزش آن 62 میلیارد تومان بود.
پس از حکشتی، نمادهای وآیند، وبملت و خکمک بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای ناما، وسالت و کترام اختصاص داشت. در آخرین روز کاری هفته نمادهای فولاد، فارس، شپنا، فملی، کگل، شستا و شبندر نمادهای قرمزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در مقابل وکار، غبهنوش و چافست از معدود نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند.در فرابورس نیز نمادهای آریا، هرمز و شگویا بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای وسپهر، کگهر و عالیس بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس نیز شهر بیشترین تراکنش را داشت و شستا و وبملت در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز کتوسعه، دی و عالیس بیشترین تراکنش را داشتند.
در روز چهارشنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 14 هزار و 554 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 2 هزار و 449 میلیارد تومان بود که 17درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 12 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 7 هزار و 80 میلیارد تومان رسید. همچنین نماد ومهان بیشترین ارزش معاملات بازار را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 752 میلیارد تومان بود.
پس از ومهان، فملی بیشترین ارزش معاملات را داشت و وبملت رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد شستا و خودرو در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. در حجم معاملات نیز سهام شستا با تعداد یک میلیارد و 27 میلیون و 963 هزار و 793 سهم در صدر قرار گرفته است. ومهان در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به دی تعلق داشت.
دو نماد وبملت و خودرو نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات چهارشنبه، 49 نماد صف خرید داشتند و 108 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 33 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 315 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با کاهش 17 درصدی به 446 میلیارد تومان رسید.
