نفت ایران یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که هدف تحریم‌ها قرار گرفته است، به نحوی که ظرفیت صادرات ایران را کاهش داده و کلیه مذاکرات پیرامون برجام را به سمت رفع این تحریم‌ها برده است. فروش نفت را شاید بتوان مهم‌ترین پاشنه آشیل کشورمان در مقابل قدرت‌های دنیا بدانیم. حتی با وجود مذاکره برای رفع تحریم‌ها، لزوم رفع این گره در اقتصاد ایران برای متولیان حوزه انرژی کشور احساس می‌شود.
به گزارش «خبرنگارتعادل»، با بررسی راهکارهای مختلف فروش دولت سیزدهم راهکار جدیدی برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و همچنین توسعه بازارهای صادراتی خود پیدا کرد که ایده اصلی آن به این شکل بود که مسیر بازارسازی ایران برای فروش نفت از رهگذر تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی می‌گذرد. واقعیت این است که کشورهای محدودی در جهان می‌توانند نفت کشورمان را پالایش کنند و بنابراین امکان رصد آنها و تحریم شان وجود دارد اما تحریم فرآورده‌های نفتی به راحتی امکان پذیر نیست، زیرا تقریباً همه کشورهای دنیا می‌توانند مشتری آنها باشند. یکی از فرصت‌های پیش روی ما برای تبدیل نفت به فرآورده‌های نفتی استفاده از پالایشگاه‌های فراسرزمینی و نیمه کاره است. با درک این موضوع، دولت سیزدهم سیاست سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی در ازای صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای هدف را به اجرا گذاشته است. همکاری پالایشگاهی ایران با کشورهای آمریکای لاتین به ویژه در بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور ونزوئلا یک تجربه موفقیت آمیز بوده است. این همکاری باعث انتقال فناوری، تجهیزات و خدماتی ایرانی به این منطقه شده است. با تکیه بر این موفقیت، ایران فرصت ایجاد بازاری برای شرکت‌های دانش بنیان توانمند خود در آمریکای جنوبی پیدا کرد و قرار است این رویکرد در صنعت گاز و پتروشیمی نیز تکرار شود. این امر نه تنها به نفع اقتصاد ایران است بلکه به توسعه صنعت پالایشی کشورهای آمریکای جنوبی و توسعه درآمدهای آنها نیز کمک می‌کند.
همکاری پالایشگاهی ایران با کشورهای آمریکای لاتین پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم به شکل بسیار ویژه‌ای تغییر یافت. ایران علاوه بر صادرات تجهیزات و خدمات فنی و مهندسی، در صادرات نفت خام خود به این پالایشگاه‌های نیمه فعال بازسازی شده نیز اقدام کرده است.
تعمیم تجربه موفق صنعت پالایشگاهی در صنعت گاز و پتروشیمی
حال قرار است که با تکیه بر همین تجربه موفق همکاری پالایشگاهی ایران و کشورهای آمریکای جنوبی، این همکاری در بخش گاز و پتروشیمی نیز تداوم داشته باشد. یکی از مزایای کلیدی این همکاری‌های جدید امکان انتقال فناوری و تجهیزات بومی‌سازی شده ایرانی است. دانش و تخصص ایران در صنعت پتروشیمی برای کشورهای آمریکای لاتین ارزشمند بوده است زیرا آنها به دنبال توسعه صنایع گاز محور خود هستند. به عنوان مثال، ایران می‌تواند به ونزوئلا در ساخت کارخانه تولید متانول کمک کند و به بولیوی برای ساخت کارخانه جداسازی گاز و همچنین انتقال این گاز کمک فنی خواهد کرد. این انتقال فناوری نه تنها به توسعه صنعت پتروشیمی در آمریکای لاتین کمک کرده است، بلکه به ایجاد نیروی کار ماهرتر در منطقه نیز کمک کرده است.
با تکیه بر این تجربه موفق، ایران فرصت ایجاد بازاری برای شرکت‌های دانش بنیان توانمند خود در آمریکای جنوبی دارد. شرکت‌های دانش بنیان ایران به دلیل تخصص خود در زمینه‌هایی مانند فناوری‌های ابزار دقیق، تجهیزات سرچاهی و تجهیزات و قطعات انتقال گاز در صنعت گاز و همچنین تجهیزات و فرآیندهای تولید به همراه کاتالیست‌های تولید بار اول شده در صنعت پتروشیمی با کشورهای منطقه آمریکای لاتین همکاری داشته باشد و ایران نیز با صادرات تخصص خود به آمریکای جنوبی می‌تواند به توسعه این صنایع در منطقه کمک کند.
یکی از مزیت‌های کلیدی شرکت‌های دانش بنیان ایران، توانایی آنها در ارایه راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات پیچیده به وجود آمده برای صنعت گاز و پتروشیمی در شرایط تحریمهای اقتصادی غرب است که می‌تواند کمک بزرگی به کشورهای منطقه آمریکای جنوبی در توسعه صنعت گاز و پتروشیمی خود داشته باشد. همچنین صادرات شرکت‌های دانش بنیان ایران علاوه بر کمک به توسعه صنعت پتروشیمی در آمریکای جنوبی می‌تواند به نفع اقتصاد ایران نیز باشد. این شرکت‌ها با صادرات تخصص خود می‌توانند برای ایران درآمدزایی کرده و به رشد اقتصادی کشور کمک کنند. این امر به ویژه با توجه به چالش‌های اقتصادی که ایران در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده است، از جمله تحریم‌ها و قیمت پایین نفت بسیار مهم است. همکاری موفقیت‌آمیز پالایشگاهی ایران با کشورهای آمریکای لاتین زمینه همکاری‌های بیشتر به ویژه در صنعت گاز و پتروشیمی را فراهم کرده است که در سفر اخیر دولت به این منطقه نیز قراردادهای مهمی در این زمینه به امضا رسیده است تا شاهد توسعه همکاری‌ها در این بخش باشیم. با تکیه بر این موفقیت، ایران به این موفقیت دست یافته است فرصتی برای ایجاد بازاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند خود در صنعت گاز و پتروشیمی آمریکای جنوبی ایجاد کند که این امر نه تنها به نفع اقتصاد ایران است بلکه به توسعه کشورهای آمریکای جنوبی نیز کمک می‌کند. ایران با صادرات تخصص خود می‌تواند به توسعه صنعت پتروشیمی در منطقه کمک کند و برای اقتصاد خود درآمدزایی کند. برای دستیابی به این هدف، ایران باید در راهبردهای شبکه‌سازی، ایجاد رابطه، و بازاریابی و همچنین توسعه شرکت‌های دانش بنیان خود سرمایه‌گذاری کند.
در ادامه نظرات سیدمحمدرضا میرتاج الدینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس را در خصوص این ظرفیت جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.
توسعه روابط اقتصادی ایران
با کشورهای آمریکای جنوبی
میرتاج‌الدینی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس ضمن اشاره به مزیت‌های سهامداری کشورمان در پالایشگاه‌های فراسرزمینی در گفت‌وگو با خبرنگار تعادل، تصریح کرد: این اقدام بسیار مناسبی است و مزیت‌های فراوانی برایمان دارد. بر اثر این سیاست بود که توانستیم میزان فروش نفت خام خود را در شرایط تحریمی به صورت قابل توجهی افزایش دهیم. از طرف دیگر، در چارچوب سیاست سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی به صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای هدف پرداختیم که قابل تقدیر است. وی خاطرنشان کرد: این سیاست در سایه پیشرفت‌های کشورمان بر اثر تلاش‌های دانش بنیانی به وجود آمده است و بستری برای تأمین منافع کشور به حساب می‌آید. کشورهای آمریکای جنوبی با ما همسویی سیاسی دارند و از آنجایی‌که برخی از آنها تحت تحریمهای آمریکا هستند، بستر مناسبی برای همکاری به وجود آمده است. از طرف دیگر، این کشورها دارای منابع عظیمی هستند و می‌توانیم روابط تهاتری با آنها داشته باشیم و در ازای ارایه نفت خام و خدمات فنی و مهندسی به دریافت چیزهایی مانند طلا مبادرت کنیم.
این نماینده مجلس گفت: به هر طریقی که بتوانیم روابط خود را با کشورهای دیگر در حوزه انرژی گسترش دهیم، به نفع کشور است. در شرایط تحریمی فعلی باید به دنبال راه‌های ابتکاری برای افزایش درآمدهای‌مان باشیم و سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی یکی از این راهکارهای مناسب است.
میرتاج‌الدینی یادآوری کرد: صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای دیگر زمینه‌ای برای فعالیت شرکت‌های دانش بنیان کشور فراهم می‌کند و اشتغال آفرینی برای متخصصان داخلی را خواهیم داشت. حضور مهندسان و نخبگان جوان ایرانی در عرصه‌های جهانی به ایجاد اعتماد به نفس برای آنها می‌انجامد و پیشرفت‌های بیش از پیش آنها را به دنبال خواهد داشت. از طرف دیگر، افزایش فروش نفت به کشورهای هدف به ارزآوری برای کشور منجر می‌شود که در شرایط تحریمی فعلی موضوع مهمی است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مزیت‌های مهم سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی این است که می‌توانیم به خنثی‌سازی تحریم‌ها بپردازیم و فروش نفت خود را ادامه دهیم. از این نظر، سیاست مورد بحث اهمیت بالایی دارد و منافع کشور را تأمین می‌کند.
میرتاج الدینی گفت: کشورهای آمریکای جنوبی دارای منابع عظیم معدنی هستند و ما هم متخصصان زبده‌ای در اختیار داریم. این دو در کنار یکدیگر می‌توانند یک رابطه برد برد را میان ما و کشورهای هدف رقم بزنند. سیاست‌هایی مانند سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی در ازای صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشورها مثبت ارزیابی می‌شود و باید ادامه پیدا کند.
