خودرو ارزان می‌شود یا گران؟
روز گذشته خبر رسید که شورای نگهبان مصوبه مجلس در خصوص واردات خودروهای خارجی کارکرده را رسما تایید کرده است؛ مصوبه‌ای که از روز گذشته در قالب قانون درآمده و باید در مسیر اجرایی شدن قرار بگیرد. برخی معتقدند قیمت خودرو در دالان نزولی شدن قرار می‌گیرد و برخی دیگر اشاره می‌کنند که تغییری در روند کلی عرضه و تقاضا رخ نمی‌دهد و بازار مسیر طبیعی خود را طی می‌کند.
1) شخصا معتقدم مصوبه مرتبط با واردات خودروهای خارجی دست دوم، مصوبه‌ای است که هم پیشنهاد و هم تصویب آن در فضایی کاملا احساسی رخ داد. شرایط بازار خودرو به دلیل تصمیمات غلط 5 الی 6سال گذشته از جمله «ممنوعیت مطلق واردات خودرو» و «افت تولید و عرضه خودرو» توسط شرکت‌های داخلی و... به ورطه‌ای افتاد که سیاستگذار را ناچار به اتخاذ تصمیماتی کرد که این تصمیمات شاید به اندازه کافی پخته نشده بودند. نمایندگان مجلس به جای اینکه رویکرد اصلاحی خود را از 4 سال قبل آغاز کرده و هر سال 30 الی 40 هزار خودرو وارد کنند، ناگهان در سال پایانی عمر مجلس برای جلب‌توجه افکار عمومی، مصوبه‌ای را به صورت عجولانه تصویب کردند.
2) به طور کلی خودروی کارکرده و دست دوم در ظاهر قیمت ارزان‌تر و ارزبری کمتری دارد، اما در عین حال نگهداری و خدمات پس از فروش این نوع خودروها که بر اثر استهلاک ایجاد می‌شود، ممکن است بیشتر از سودی باشد که در اثر قیمت کمتر متوجه صاحب خودرو می‌شود. در واقع یک هزینه پنهان و نهفته در این نوع خودروها وجود دارد که در طول زمان خود را نمایان می‌کند. البته دلالان بازار خودرو اعلام کرده‌اند که نمایندگانی به کشورهای مختلف می‌فرستند یا از کشورهای خاصی خودروهای استاندارد وارد می‌کنند و... تا سطح استاندارد خودروها بالا برود.
اما نباید فراموش کرد، تجربه‌ای در سال‌های قبل در خصوص خودروهای دسته دوم تجاری رخ داده که برخی تحلیلگران را می‌ترساند. در بسیاری از موارد قطعات اصلی این خودروهای تجاری باز می‌شدند و قطعات مستعمل روی آنها بسته شدند و عمر این خودروها را به بیش از 5 سال می‌رساند. این روند ممکن است در خصوص خودروهای سواری دست دوم هم رخ بدهد.
3) برخی اظهارات شنیده شده که خرید خودروهای کارکرده اتفاق عجیبی نیست و حتی کشورهای اروپایی هم اقدام به خرید خودروهای کارکرده می‌کنند. مثلا کشوری مانند آلمان خودروهای دست دوم خود را به سایر کشورهای اتحادیه اروپا می‌فرستد. این نقل و انتقالات بر اساس تفاهمی است که میان کشورهای اتحادیه اروپا وجود دارد و خودروهای مستعمل از کشورهایی مثل آلمان به کشورهایی چون پرتغال، اسپانیا و... ارسال می‌شوند.
حتی خودروهای دیزلی هم به خاطر هزینه‌های کمتر سوخت به سایر کشورها صادر می‌شود. باید توجه داشت، کیفیت خودروهای آلمانی و سطح استاندارد این کشور به اندازه‌ای بالاست که کیفیت خودروهای دست دوم این کشور از بسیاری از خودروهای صفر کیلومتر دیگر کشورها بیشتر است. اما یک چنین استانداردی در خصوص خودروهای وارداتی ایران مشاهده نمی‌شود و سودآوری افزون‌تر در راس برنامه‌ریزی‌های تجاری قرار می‌گیرند.
4) برخی نمایندگان مجلس که سال‌هاست در حوزه‌های صنعتی و اقتصادی نقش‌آفرینی می‌کنند و حاضر به شنیدن دیدگاه‌های جدید نیستند، اعلام کرده‌اند که خرید خودروهای کارکرده باعث پایین آمدن کرامت ایران و ایرانی می‌شود! این حرف و این ادعا، درست نیست. کرامت مردم زمانی نزول می‌کند که خودروهای غیرایمن و غیراستاندارد سوار شوند. البته در ایران تعادل چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و اغلب دچار افراط و تفریط می‌شویم. مثلا در برهه‌ای ناگهان به صورت مطلق واردات هرگونه خودرو محدود و مسدود می‌شود، در زمانی دیگر به صورت افراطی تصمیم گرفته می‌شود خودروهای صفر و دست دوم و... وارد کنند. نهایتا هم هیچ کدام از این تصمیم‌ها به نفع مردم نیست. بازارهای ایران از جمله بازار خودرو در یک رکود مطلق قرار دارد.
خریدار خودرو در بازار بسیار کم است و فردی که قصد فروش خودروی خود را دارد، ناچار است خودرو را به قیمت پایین بفروشد. این در حالی است که بازار باید از طریق عرضه واقعی خودرو کنترل شود؛ مسوولان اما به شکل روان‌درمانی بازار را هدایت می‌کنند. ناگهان به بازار القا می‌شود قرار است خودروی دست دوم و صفر کیلومتر وارد شود و از این طریق تلاش می‌شود، آن بالانسی بین عرضه و تقاضا از میان برداشته شود. در واقع به بازار تنها وعده داده شده است نه چیز دیگری! وعده‌ای که هنوز نهایی نشده است و بازار فقط پیش بینی می‌کند که قرار است انجام شود. چرا پیش بینی می‌کند؟ چون نتایج آن در کاهش قیمت نسبی خودروها نمایان شده است.
5) با توجه به اینکه سیاستگذار اعلام کرده منشأ ارز واردات خودرو باید داخلی باشد، باید دید شرایط ارزی کشور در سال جاری و سال آینده چگونه خواهد بود؟ اگر ضرورت داخلی بودن منشأ ارز برداشته شود، ممکن است اتفاقات دیگری رخ بدهد و سیکلی بین تقاضای ارز داخل، خروج از کشور، ورود ارز و عرضه و تقاضای داخلی ایجاد شود. ممکن است این روند بازار ارز را هم تحت تاثیر قرار بدهد. با توجه به اینکه منشأ ارز باید داخلی باشد، محدودیت‌های ارزی کشور باعث خواهد شد واردات در حجم بالا رخ ندهد. اما در کل باید در انتظار روزهای آینده بمانیم تا نتایج سیاستگذاری‌ها روشن شود.
