حذف ارز ترجیحی چگونه بورس را قرمزپوش کرد؟

بازار سرمایه در روزهای اخیر ریزش های سنگین را تجربه کرده است. اگرچه شاخص کل بازار سهام در نیمه ی اردیبهشت ماه سال جاری در ارتفاع 2 میلیون  و 500 هزار واحدی ایستاده بود اما طی هفته های اخیر، با ریزش های پی در پی سقوطی 600 هزار واحدی را تجربه کرد.

به گزارش تسنیم، بر همین اساس ارزش معاملات نیز  پس از اصلاحی 20 درصدی که شاخص کل داشته با کاهش قابل توجهی روبرو شده است و از اعدادی حدود 25 هزار میلیارد تومان هم اکنون در روزهایی به کمتر از 5 هزار میلیارد تومان هم رسیده است که مشخصا نشان از کاهش رغبت سرمایه گذاران و فضای نه چندان جذاب بازار سرمایه در این روزها دارد.

دلایل سقوط 600 هزار واحدی بازار سرمایه چیست؟

گفتنی است روند بازار سرمایه متاثر از عوامل مختلفی است که این عوامل در طول زمان همواره در حال تغییر هستند. اگرچه بازار سرمایه در اقتصاد تورمی همچون اقتصاد ایران، معمولا تابعی از تورم بوده و به همراه تورم رشد کرده است اما سرعت رشد بازار معمولا در بازده های مختلف تحت تاثیر سیاست های اقتصادی و همچنین سایر عوامل قرار گرفته است. 

لازم به ذکر است بخشی از ریزش های اخیر بازار سرمایه مربوط به روند کاهشی نرخ تورم و مشخصا کنترل نرخ ارز است و به نظر می رسد به واسطه ی کنترل این دو متغیر مهم انتظارات تورمی تا حدود زیادی کنترل شده است. اما نکته ی دیگری که وجود دارد و به نظر کارشناسان و صاحب نظران بازار سرمایه، بر سرعت ریزش بازار سرمایه در این روزها افزوده است تصمیمات دولت در خصوص افزایش نرخ گاز صنایع و خوراک پتروشیمی و همچنین افزایش عوارض صادراتی محصولات خام معدنی است که مشخصا بر سودسازی این صنایع تاثیر خواهد داشت.

ارتباط حذف ارز ترجیحی با ریزش های اخیر بورس چیست؟

اخیرا بعد از تصمیم دولت در خصوص افزایش نرخ خوراک گاز صنایع و خوراک پتروشیمی، شاهد راه افتادن هجمه های سنگینی از سوی رسانه های وابسته به جریان متعارف اقتصاد به این تصمیم دولت بودیم. اگرچه در این گزارش قصد نداریم تا به درست یا غلط بودن  این اقدام دولت بپردازیم اما نکته ای مغفولی که در این بین وجود دارد و تا کنون کمتر در رسانه ها مورد توجه قرار گرفته است، این است که اساسا چرا دولت مجبور به افزایش نرخ خوراک گاز پتروشیمی ها و صنایع شده است؟

برای پاسخ به پرسش بالا لازم است تا به واکاوی تبعات سیاست حذف ارز ترجیحی در سال گذشته بپردازیم. گفتنی است حذف ارز 4200تومانی سبب شد زنجیره‌ای از اتفاقات در اقتصاد ایران رخ دهد که در نهایت منجر به تأثیرپذیری همه بخش‌های اقتصادی از آن شد. رابطه ی حذف ارز ترجیحی و اقدام اخیر دولت در خصوص افزایش نرخ خوراک گاز صنایع و خوراک پتروشیمی ها وقتی واضح تر می شود که این نکته را یادآور شویم که بخش عمده ای از منابع تبصره 14 (منابع هدفمندی یارانه ها) مشخصا از فروش گاز به این صنایع تامین خواهد شد.

 لازم به ذکر است چندی پیش یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با تسنیم ضمن اشاره به منابع تبصره 14 در بودجه سال 1402 عنوان کرده بود که حدود 270 هزار میلیارد تومان از این منابع مربوط به طرح هدفمندی یارانه است. این در حالی است که تا پیش از حذف ارز ترجیحی حدود 80 هزار میلیارد تومان منابع مورد نیاز برای پرداخت یارانه ها بود.

بنابراین اینطور می توان گفت، تامین منابع برای پرداخت یارانه ها  (که متاثر از حذف ارز ترجیحی افزایش قابل  توجهی پیدا کرد) بر دوش تبصره 14 است و بخش قابل توجهی از منابع تبصره 14 نیز وابسته به فروش گاز به صنایع است. بنابراین به نظر می رسد در شرایطی که همچنان معیشت قشر قابل توجهی از مردم پیرو برخی تصمیمات نسنجیده همچون حذف ارز ترجیحی به شدت تحت تاثیر فشار قرار گرفته و قیمت برخی کالاهای اساسی همچون مرغ با افزایش های قابل توجهی مواجه شده است، دولت راهی جز افزایش نرخ خوراک برای تامین منابع تبصره 14 ندارد.

بنابراین اگر امروز تابلوی معاملات بازار سرمایه متاثر از اقدامات اخیر دولت مبنی بر افزایش نرخ گاز خوراک تحت تاثیر قرار می گیرد و قرمز می شود و یا شاهد برگزاری جلسات متعدد و فشار بر دولت برای بازگرداندن نرخ خوراک به اعداد قبلی هستیم، باید به این نکته توجه کنیم که این اتفاقات همه ترکش های حذف ارز ترجیحی در سال گذشته است.