فاجعه محموله گوشت برزیلی!
تعادل| فرشته فریادرس |
هفته پیش، دادستان مرکز استان هرمزگان از ترخیص محموله ۲۰۰ تنی گوشت منجمد برزیلی پس از یکسال معطلی از گمرک بندر شهید رجایی خبر داد. رسوب گوشت در گمرک در حالی صورت گرفته که طی هفته‌های اخیر قیمت گوشت قرمز در بازار، به شکلی عجیب افزایش یافته و از مرز 400هزار تومان هم عبور کرده. از آنسو، وعده‌های مسوولان مبنی بر کنترل بازار از طریق افزایش عرضه هم تاکنون نتوانسته به کنترل این بازار کمک کند. این معطلی یکساله در حالی است که براساس مصوبات لازم الاجرا از سوی ستاد تنظیم بازار و گمرک که در سال98 تدوین شده، کالاهای اساسی مثل گوشت باید بدون فوت وقت ترخیص شوند.
سال گذشته هم هیات وزیران با هدف مدیریت واردات کالا، جلوگیری از رسوب کالا و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن، لایحه پیشنهادی پیشگیری و مقابله با رسوب کالاها در مبادی ورودی کشور را به تصویب رساند. حال جای ابهام و سوال است که چرا با وجود چنین مصوباتی، باید محموله 200 تنی گوشت وارداتی از برزیل یکسال در گمرک معطل بماند تا به مرز فساد برسد؟ مسوولان و نهادهای ذی ربط هم باید پاسخگوی این موضوع باشند و مشخص شود که این قصور از جانب کسی بوده؛ گمرک، نهادهای موازی یا صاحب کالا؟
یکسال معطلی برای ترخیص محموله گوشت!
براساس گزارش دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان هرمزگان محموله 200 تنی گوشت منجمد برزیلی بیش از یکسال در گمرک بندر شهید رجایی بندرعباس معطل مانده و بیم فساد آن می‌رفته با ورود دستگاه قضایی استان هرمزگان تعیین تکلیف شد. به گفته علیرضا احمدی منش دستورات لازم برای تسریع در امر ترخیص و بارگیری آن صادر شده و براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته، مقرر شده تا محموله مذکور مطابق تاییدیه و دستورالعمل ابلاغی از سوی سازمان دامپزشکی کل کشور در واحدهای تولیدی گوشت حرارت‌دیده مورد استفاده قرار گیرد. در این رابطه دبیر فدراسیون صنایع غذایی، با تاکید بر اینکه کارخانه‌ها و برندهای معتبر استانداردهای خارج از استانداردهای رایج در کشور را دارند، می‌گوید: به نظر می‌رسد سرپوش گذاشتن بر اشتباهی که در گمرک صورت گرفته باعث شده، که این موضوع را طرح کنند که این گوشت قرار است در صنعت مصرف شود. این در حالی است که صنعت هیچگاه از این گوشت استفاده نخواهد کرد و سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد اجازه نخواهد داد که این گوشت در بازار توزیع شود.
محسن نقاشی به «ایلنا» گفته است: تعداد واحدهای کوچک تولیدی به دلیل سیاست‌های اشتباه و عدم حمایت از تولید کم و محدود شده و کارخانه‌های بزرگ نیز برای حفظ نام خود هیچگاه چنین گوشتی را مصرف نمی‌کنند. قائم مقام خانه صنعت، معدن و تجارت هم در واکنش به خبر ترخیص محموله 200 تنی گوشت منجمد برزیلی از گمرک شهید رجایی پس از یکسال، عنوان کرده: سازمان غذا و دارو، سازمان دامپزشکی و سازمان ملی استاندارد متولی نظارت بر ورودی و خروجی گوشت‌های منجمد در صنعت هستند. آرمان خالقی با تاکید بر اینکه گوشت‌هایی منجمد که از تاریخ انجماد آنها مدت زیادی گذشته است نباید در بازار توزیع شوند، گفته است: کارخانه‌های فرآورده‌های گوشتی و تولیدکنندگان غذاهای کنسروی این نوع گوشت را جذب می‌کنند و مصرف این نوع گوشت‌ها در این مصارف اشکالی ندارد چراکه حرارت می‌بینند. اما گوشتی که رنگ آن تغییر پیدا کرده باید معدوم و دفن شود یا اینکه آن را پودر و تبدیل به خوراک دام کنند.
قائم مقام خانه صمت در پاسخ به این پرسش که با توجه به سبقه که از انبارها و سردخانه‌های گمرکات داریم به نظر می‌رسد که این گوشت کیفیت خود را برای مصارف صنعتی نیز از دست داده باشد آیا صنعت ریسک پذیرش چنین گوشتی را می‌کنند؟ به «ایلنا» اینطور گفته است: «تاریخ مصرف گوشت‌های منجمد مشخص است مگر اینکه این گوشت تاریخ مصرف آن رو به پایان باشد برای همین ترخیص کردند که در این صورت باید سازمان‌های متولی با دقت این موضوع را بررسی کنند و حساسیت خاص و ویژه‌ای به خرج بدهند و رسیدگی به این موضوع به وجدان افرادی که قرار است در این کار نظارت کنند بستگی دارد.»
این فعال اقتصادی با اشاره به دلایل ماندن کالاهای اساسی در گمرکات، توضیح داده: عدم مدیریت صحیح می‌تواند عامل اصلی ماندن کالاهای اساسی در گمرکات باشد؛ در هر کشوری ذخیره استراتژیک برای تنظیم بازار لازم و ضروری است و این موضوع در گندم، برنج، ذرت و سایر کالاهای اساسی وجود دارد و پیش از اینکه کالاهای اساسی به تاریخ مصرف آن نزدیک شوند باید در بازار عرضه و جایگزین شده و این چرخه جایگزینی کالاهای قدیمی با کالای جدید همواره انجام می‌شود. به گفته این فعال صنعتی، ممکن است که این محموله را فراموش کرده باشند و اهمالی در عرضه آن صورت گرفته باشد یا نتوانستند به دلیل مشکلات ارزی به موقع کالا خرید و جایگزین این محموله کنند، از این‌رو آن را نگه داشتند.
باید دید در ذهن مسوول مربوط چه گذشته است، از او پرسید و او نیز ملزم به پاسخگویی است؟ کسی در این باره باید پاسخ بدهد که چرا این کالا تا به امروز در بازار عرضه نشده است؟ هرچند معطلی کالاهای اساسی فسادپذیر داستان جدیدی نیست، اما با توجه به قوانین تسهیل ترخیص این قبل کالا تصور می‌شد به نقطه پایان این داستان رسیده باشیم، اما اعلام خبر رسوب یکساله 200 تن گوشت در گمرک نشان داد که هنوز مسیر برای ترخیص بدون دردسر کالای اساسی، هموار نیست.
چرا مصوبات اجرا نشد؟
البته رسوب کالای اساسی فسادپذیر در گمرکات کشور در حالی صورت گرفته که سال گذشته هیات وزیران با هدف مدیریت واردات کالا به کشور و جلوگیری از رسوب کالا در مبادی ورودی و گمرکات کشور و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن، لایحه پیشنهادی پیشگیری و مقابله با رسوب کالاها در مبادی ورودی کشور و سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی را به تصویب رساند تا به این طریق از رسوب کالای اساسی جلوگیری شود، اما ظاهرا این لایحه هم نتوانست از رسوب کالا در گمرکات جلوگیری کند. ترخیص محموله 200 تنی گوشت منجمد برزیلی که داستان هرمزگان آن را مطرح کرده نیز از این دست کالاها است که مشخص نیست چرا با وجود اخبار مختلف مبنی بر سرکشی پی‌درپی از بنادر این کالا یکسال در گمرک شهید رجایی معطل بوده است.
همچنین لازم به یادآوری است که سال 98، معاون فنی پیشین گمرک ایران درباره ترخیص قطعی محموله‌های گوشت از گمرک شهید رجایی در اظهاراتی گفته بود که تشریفات سرویس ارزیابی حذف شده پس از دریافت حقوق ورودی اگر تمکن مالی برای پرداخت وجود داشته باشد، پروانه صادر و با اخذ مجوز دامپزشکی ترخیص آن قطعی خواهد شد. اما در صورتی که امکان پرداخت وجود نداشته باشد یا مجوزهای لازم از سوی صاحب کالا دریافت نشود، انجام تشریفات با تاخیر و ایستایی همراه خواهد شد. گمرک در آن مقطع زمانی این اطمینان را داده بود، در صورتی که مجوزهای لازم از سازمان‌های همجوار بدون معطلی دریافت شود، در فرآیند ترخیص بدون فوت وقت، کار انجام خواهد شد. البته در همان سال (1398) مسوولان وقت گمرک همچنین عنوان کردند؛ در صورتیکه محموله‌های گوشت از گمرکات مرزی به گمرکات داخلی ترانزیت شود، مسائلی را به دنبال خواهد داشت؛ چرا که در گمرک غرب تهران طبق قانون، سردخانه‌ای که تحت اختیار گمرک باشد، وجود ندارد.
به همین علت مباحث مربوط به آن در ستاد تنظیم بازار مطرح و مصوباتی در رابطه با ترانزیت محموله‌های گوشت تدوین شد. 5 مصوبه تنظیم شده در آن بازه زمانی به این شرح بود: 1. فهرست سردخانه‌های مورد تایید وزارت جهاد کشاورزی با اعلام سازمان دامپزشکی به عنوان سردخانه مرجع، زیرکلید گمرک قرار خواهد گرفت تا علاوه بر تسهیل واردات حمل یکسره ملاک اقدام گمرک قرار گیرد. 2. سردخانه‌های مورد تایید موظف شدند با گمرک همکاری لازم را داشته و دسترسی برای کنترل نظارت گمرک ایجاد کنند تا اگر نیاز به ارتباط میان سامانه و نظارت از طریق دوربین شد انجام شود. 3. گمرکات مرزی مانند بازرگانی یا شهید رجایی بندرعباس با حمل یکسره گوشت به مقصد گمرکات داخلی مانند گمرک غرب تهران با رعایت مقررات ترانزیت اقدام کنند. 4. بعد از وصول گوشت به گمرکات داخلی مقرر شد، گمرک نسبت به انتقال محموله همراه مامور بدرقه به مقصد سردخانه اقدام کند. 5. در نهایت. سردخانه‌ها موظف شدند جهت خروج محموله‌های گوشت تاییدیه پرداخت حقوق و عوارض گمرکی را اخذ و پس از آن نسبت به خروج کالا از سردخانه اقدام کنند؛ همچنین فک پملب سردخانه با حضور نماینده گمرک انجام خواهد شد.
چه کسی مقصر است؟
با وجود چنین مصوبات و لوایحی، رییس کل گمرک ایران طی روزهای اخیر از امکان ترخیص کالاهای اساسی بخش غیر دولتی به صورت ۱۰۰درصدی در گمرکات کشور خبر داده است. محمد رضوانی‌فر با اعلام این خبر گفته: این امکان پس از دریافت مصوبه مرتبط و ابلاغ آن از طریق مراجع ذیربط فراهم شده که با این مصوبه، گمرک کالاهای اساسی سریع الفساد بخش غیر دولتی را به مانند بخش دولتی 100 درصد بدون تخصیص ارز ترخیص می‌کند. به گفته او، یکی از مهم‌ترین بندهای این مصوبه ترخیص ۱۰ درصد از کالاهای اساسی باقی مانده از قبل در گمرکات وفق مصوبه قبلی است که با پیگیری‌های گمرک و ابلاغ این مصوبه از 28 تیرماه نسبت به انجام تشریفات گمرکی و آزادسازی این کالاها نیز اقدام می‌شود. البته این اظهارات در حالی است که پیش از این هم امکان ترخیص 100درصدی برای کالاهای اساسی وجود داشته است. حال باید از آقای رضوانی فر رییس گمرک سوال کرد چرا با وجود چنین مصوباتی، باید محموله 200 تنی گوشت وارداتی از برزیل یک سال در گمرک معطل بماند تا به مرز فساد برسد؟ مسوولان و نهادهای ذی ربط نیز باید پاسخگوی این موضوع باشند.
