راهکار جذابیت سرمایه‌گذاری مردمی در پتروپالایشگاه‌ها
یکی از دلایل مهم عدم رونق پروژه‌های بزرگ در ایران، عدم تامین منابع مالی آنهاست. علی رغم اینکه این وظیفه دولت بوده که ساز و کارهای تامین مالی پروژه‌های بزرگ را از سرمایه‌های مردمی و بازار سرمایه را طراحی و اجرا کند ولی در این سال‌ها برای استفاده از مشارکت مردم و بخش خصوصی غفلت شده و رونق چندانی نداشته است.
بالعکس آن ریسک سرمایه‌گذاری نیز طی سالیان اخیر افزایش یافته است ولی تولید و سرمایه در اغلب کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه در دنیا مانند ایالات متحده، فرانسه، هند، کره جنوبی و ژاپن با وضغ قوانین مختلفی از جمله مالیات بر عایدی سرمایه، از بازدهی سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیرمولد مثل خرید خانه، طلا، ارز و... کاسته‌اند تا دیگر محل سرمایه‌گذاری کاذب و سوداگری نباشند و با طرح‌های تشویقی متنوع، جذابیت فعالیت‌های تولیدی و مولد را بیشتر کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار «تعادل» برخلاف سیاست اغلب کشورها، در ایران به فعالیت‌های غیرمولد مالیاتی تعلق نمی‌گیرد و از طرفی در مقابل از همه فعالیت‌های اقتصادی مفید و مولد که منجر به رشد اقتصادی می‌شود انواع و اقسام مالیات‌ها اخذ می‌شود.این عوامل حجم بالایی از نقدینگی موجود در کشور را به سمت فعالیت‌های غیرمولد و بعضا سوداگرانه روانه کرده است. باتوجه به حجم عظیم نقدینگی خلق شده در سال‌های اخیر و ضرورت توسعه ابر پروژه‌هایی که در مرحله تامین مالی مانده‌اند، ایجاد ساز و کاری برای وصل کردن سرمایه‌های مردمی به این پروژه‌ها اهمیت بالایی دارد.
در این میان میادین نفت و گاز که جزو سرمایه‌های ملی کشور بوده و به نوعی ثروت ملی به شمار می‌آیند توسعه رونق آنها جزو اهداف اصلی دولت است و مساله مهمی که این توسعه را در کشور به تعویق انداخته اتکای بیشتر پروژه‌های بزرگ نفتی و گازی به تسهیلات بانکی و بودجه دولتی هست که متاسفانه در سال‌های اخیر به مشکل خورده و عملا توسعه صنعت نفت و گاز متوقف شده است. بسیاری از پروژه‌های کلان حوزه انرژی کشور نظیر احداث پتروپالایشگاه‌ها، توسعه میادین نفت و گاز و احداث پتروشیمی‌ها به علت عدم آشنایی مدیران پروژه با ابزار‌های مالی جدید و تکیه بر روش‌های قدیمی با تاخیر‌های قابل توجه چند ساله مواجه هستند و تاخیر در این پروژه‌های کلان علاوه بر ایجاد بی‌نظمی در طرح‌های توسعه‌ای کشور موجب کاهش جذابیت اقتصادی طرح به دلیل کاهش نرخ بازده داخلی به ازای هر سال تاخیر در بهره‌برداری می‌شود.
یکی از اقدامات کلیدی برای هدایت نقدینگی، سازوکار مربوط به تامین مالی مردمی و مشارکت بخش خصوصی با بخش عمومی اقتصاد تحت سازوکار شرکت سهام عام پروژه است. شرکت سهام عام پروژه سازوکار تامین مالی با تضمین کف سود سالانه و سهام ممتاز است که راهکار بسیار مهمی برای پروژه‌های پربازده بخش نفت و گاز است. ازجمله پروژه‌هایی که به دلیل مشکل تامین منابع مالی در این سال‌ها پیش نرفته است پروژه‌های پالایشگاهی و پترو پالایشگاهی بوده است. به همین دلیل با در نظر گرفتن شرایط ویژه کشور که با سه مساله تحریم‌های همه‌جانبه، نقدینگی سرگردان و کمبود منابع دولتی برای پیش‌برد پروژه‌های بزرگ پتروپالایشگاهی در کشور درگیر است.
یکی از راه‌های پیشنهادی برای بهبود و افزایش جذابیت این بخش، در زمینه توسعه زنجیره ارزش نفت خام، استفاده از ابزار مهم تنفس خوراک در اعمال جذابیت بیشتر برای پروژه‌های بلندمدت صنعت نفت و گاز است. تنفس خوراک نفت خام به فرآیند استفاده از نفت خام به صورت رایگان در سال اول ساخت پروژه است که موجب خواهد شد که نرخ بازگشت سرمایه پروژه یا IRR به‌شدت افزایش یابد.
به دلیل برخورداری از امتیاز تنفس خوراک و تخفیف خوراک نفت خام 10 درصد از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری قابل توجهی نیز برخوردار هستند. تنفس خوراک با بازگشت کل سرمایه پروژه در سال اول بهره‌برداری و تخفیف 10 درصد خوراک نیز با کاهش محسوس در هزینه‌های عملیاتی در مجموع موجب ارتقای بیش از 5 درصدی نرخ بازده داخلی یا IRR ارزی این طرح‌های می‌شود. بنابراین پیش‌بینی می‌شود پروژه‌ها با استقبال سرمایه‌گذاری نیز مواجه شوند.
