از غرب به شرق، از کره به چین
هرچند دولت در طول ماه‌های گذشته بارها تاکید کرده که در توسعه دیپلماسی اقتصادی تفاوتی میان کشورها ندارد و آماده بالا بردن سطح تعاملات خود در عرصه‌های مختلف است، اما آنچه که در عمل بارها خود را نشان داده نه تنها نشانه‌ای از تغییر عملی در این حوزه ندارد که عملا فضایی متفاوت را نشان می‌دهد.
هرچند از سرگیری روابط با عربستان سعودی و سپس آغاز مذاکرات مستقیم با مصر می‌تواند نشان‌دهنده تغییر در رویکردها باشد اما در عمل نه تنها خبری از برجام نیست که حتی در رابطه با دیگر کشورها مانند کره جنوبی نیز ابهام‌هایی به جای خود باقی مانده است.
پس از آنکه خبردرمانی در زمینه آزادسازی پول‌های ایران در کره جنوبی به نتیجه نرسید از چند روز قبل بحث شکایت بین المللی از کره جنوبی مطرح شده و با سرعت زیادی نیز دنبال می‌شود. یک عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی از اعلام وصول لایحه مربوط به شکایت ایران از کره جنوبی در جلسات هفته آینده مجلس خبر داد. محمد رشیدی اظهار کرد: لایحه ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و دولت جمهوری کره به داوری در 31 تیر ماه به مجلس ارسال شده و در هفته آینده اعلام وصول خواهد شد.
وی توضیح داد: بعد از اعلام وصول، این لایحه برای بررسی به کمیسیون حقوقی و قضایی ارجاع خواهد شد. کمیسیون حقوقی گزارش خود را به هیات رییسه داده و سپس در نوبت رسیدگی در صحن علنی قرار می‌گیرد. به این ترتیب ایران پس از چند سال انتظار، حالا به دنبال آن است که در مدتی کوتاه، فضا را تغییر دهد. این صحبت‌ها حتی راه خود را به انجمن دوستی ایران و کره جنوبی نیز باز کرده و پس از گمانه زنی‌های خنثی، حالا بسیاری از مقامات در حال موضع‌گیری علیه کره جنوبی هستند.
یک عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و کره جنوبی در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: متاسفانه کره جنوبی در راستای منافع ملت ایران گام بر نمی‌دارد و از آنجا که در آزادسازی اموال بلوکه شده ایران کوتاهی می‌کند راهی جز پیگیری حقوقی این موضوع در دادگاه بین المللی باقی نگذاشته است. محمدصالح جوکار با اشاره به لایحه «ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و دولت جمهوری کره به داوری»، بیان کرد: کره جنوبی علی رغم اینکه بازار لوازم خانگی ایران را در دست داشت و انواع محصولات خود را به کشور ما صادر می‌کرد اما متاسفانه در راستای منافع ملت ایران گام برنداشت.
در جاهایی که منافع امریکا در میان بود، دقیقا مبتنی بر این منافع در عرصه سیاست خارجی رفتار کرد. وی در ادامه اظهار کرد: از جمله بلوکه کردن دارایی‌های ما در داخل این کشور نشان از سیطره امریکا بر سیاست خارجی این کشور است. کره جنوبی در آزادسازی اموال ما کوتاهی می‌کند. در هر صورت راه دیگری باقی نمانده است؛ به جز اینکه ما از نظر حقوقی این موضوع را دنبال کرده و حق خود را از این کشور با طرح موضوع در دادگاه بین الملل دنبال کنیم. اقدام دولت در ارایه لایحه ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و دولت جمهوری کره به داوری گام بسیار مثبتی است. قطعا مجلس عنایت ویژه‌ای به این موضوع خواهد داشت.
نماینده مردم یزد در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: ان شاءالله مجلس مصوبه خوبی در این حوزه خواهد داشت تا بتوانیم از حقوق خود در مجامع بین المللی دفاع کرده و حقوق ملت ایران را از کره جنوبی احیا کنیم. مجلس نیز به شکل جدی این سیاست دولت را دنبال و تایید می‌کند. فریدون عباسی با اشاره به لایحه «ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و دولت جمهوری کره به داوری»، بیان کرد: ما ابزارهای دیگری را در گذشته در دست داشتیم که بتوانیم کره جنوبی را ملزم کنیم که حقوق کشور ما را رعایت کند اما از آنها استفاده نکردیم و البته روابط تجاری خود را با آنها حفظ کردیم و معمولا این رابطه نیز یک طرفه بود.
ما بیشتر کالای کره‌ای را وارد می‌کردیم و بازار ما مملو از کالاهای مختلف کره‌ای بود. وی در ادامه اظهار کرد: با توجه به اینکه آنها در تحریم‌ها نیز مشارکت می‌کردند کشور ما این سیاست را پیش گرفت تا ورود کالاهای کره‌ای را محدود کند. مقداری نیز به تولیدکنندگان داخلی بها داده شد اما بحث بلوکه کردن منابع مالی ما در بانک‌های کره جنوبی از آنجا آغاز شد که ما یا به آنها نفت دادیم یا فرآورده‌هایی را دادیم اما آنها به بهانه تحریم‌های بانکی از انتقال پول ما جلوگیری کردند. عباسی تصریح کرد: اینکه اکنون در دادگاه بین المللی از کره جنوبی شکایت کنیم اقدام خوبی است چراکه دادگاه به تحریم‌ها توجه نمی‌کند.
همین که یک کار کارشناسی صورت گرفته تا این موضوع از طریق یک دادگاه منصف دنبال شود، گام خوبی است. نمی‌شود که یک کشور مانند امریکا ما را تحریم کند و بعد کره جنوبی نیز از آن تبعیت کرده و اجازه ندهد ما فعالیت قانونی خود را در روابط تجاری بین المللی داشته باشیم. نماینده مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی، خاطرنشان کرد: اگر کره جنوبی به تحریم‌هایی که در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل آمده باشد، استناد کند شاید ما نتوانیم خواست خود را در دادگاه پیش ببریم، باید مشخص شود که طرف کره‌ای با استناد به چه مسائلی دست به این اقدام زده است؟ فقط تحریم‌های امریکا و فشار سیاسی امریکا در میان است یا اینکه بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل دست به این اقدام زده است؟ حال سوال این است که آیا قطعنامه‌ها تاکید کرده که ما پول خود را جابه‌جا نکنیم یا روابط تجاری نداشته باشیم.
این عضو کمیسیون انرژی مجلس در ادامه تاکید کرد: بنده فکر نمی‌کنم تاکنون در قطعنامه‌ها اصلا چنین مواردی آمده باشد، به هر حال پیگیری حقوقی و فعالیت‌های قانونی در این حوزه کارساز و بهتر از دست روی دست گذاشتن است. باید از تمام ابزارها و قدرت کشور استفاده کنیم تا همانطوری که امریکایی‌ها فشار وارد می‌کنند، ما نیز فشار بیاوریم تا کره‌ای‌ها تن به رعایت حقوق کشور ما دهند.
رییس پیشین سازمان انرژی اتمی افزود: در روابط بین الملل این موضوع تعریف نشده که یک کشور را تحریم کنند و طرف دیگر ملزم باشد که بگوید، باشد. می‌تواند خودش با ما معامله نکند اما نمی‌تواند پول ما را بلوکه کند. ما می‌توانیم از نظر حقوقی در این زمینه جلو رفته و هم طرف مقابل را محکوم کرده و هم اینکه خسارت نیز بگیریم. عباسی ادامه داد: البته به‌طور کلی اتفاق‌هایی که برای جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی افتاده است، یک کلاس درس برای همه کشورها است.
کشورها متوجه نبودند که استکبار جهانی چگونه همه را به بند کشیده است. تحریم‌هایی که به جمهوری اسلامی در بحث فروش نفت و بانک و کشتیرانی و بیمه اعمال شده است، نشان داد که استکبار چگونه به استعمار کشورها می‌پردازد و از ابزاری که آن را سازمان ملل تعریف کرده است چگونه در جهت تحقق منافع خود استفاده می‌کند. الحمدلله امروز این موضوع روشن شده است و ظهور پیمان‌های جدید مانند شانگهای و بریکس همه ناشی از آشکار شدن خباثت غربی‌ها به خصوص امریکاست. الحمدلله انقلاب جمهوری اسلامی ایران در این زمینه کارساز شد.
وی در پایان تصریح کرد: ما توانستیم نشان دهیم که استکبار جهانی چه نظمی را برای غارت کشورهای دیگر به وجود آورده است و این بازی باید به هم بخورد. این پیمان‌ها مقدمه تضعیف استکبار غرب است و دنیا در حال خارج شدن از حالت تک قطبی است. به این ترتیب کره جنوبی که یکی از متحدان امریکا در منطقه شرق آسیا به شمار می‌رود، به محلی جدید برای انتقاد و تهدید سیاست‌مداران ایرانی تبدیل شده و احتمالا در آینده نزدیک، سطح تنش‌ها بالاتر نیز خواهد رفت. وقتی رابطه با کره جنوبی شکرآب شود، احتمالا در منطقه شرق آسیا باید رابطه را با کشور دیگری توسعه داد و در این فضا قطعا نخستین و اصلی‌ترین گزینه چین خواهد بود.
پکن که در سال‌های گذشته شریک اصلی تجاری ایران بوده و روابط گسترده‌ای را دو کشور در حوزه اقتصاد طراحی کرده‌اند در ماه‌های گذشته و به‌طور خاص پس از سفر رییس‌جمهور به این کشور نیز بار دیگر در صدر توجهات قرار گرفته و حالا در انجمن دوستی ایران و چین نیز دورخیز جدیدی برای توسعه روابط میان دو کشور برداشته است.
علاء‌الدین بروجردی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره انتشار اخباری مبنی بر حجم قابل توجه پول‌های بلوکه شده ایران در چین و عدم آزادسازی آن در طول سال‌های گذشته اظهار داشت: با توجه به ارتباط نزدیک مقامات عالیرتبه ایران و چین و همچنین حجم قابل توجه داد و ستدهای اقتصادی و مالی بین دو کشور، در رابطه با چین با مشکل شبیه به کره جنوبی که امکان آزادسازی پولی‌های بلوکه شده را نداشته باشیم، مواجه نیستیم. توافق‌های لازم بین بانک‌های مرکزی دو کشور صورت گرفته و مشکل بلوکه شدن پول و دارایی ایران در چین را نداریم. وی با اشاره به عدم آزادسازی پول‌های کشورمان در کره جنوبی گفت: فشار امریکا باعث شده که کره نتواند پول‌های بلوکه شده ایران را آزاد کند و در این رابطه کره جنوبی اختیاری از خود ندارد.
امریکا سیاست‌های این کشور را تعیین می‌کند و به دلیل فشارهای امریکا این مشکلات ایجاد شده در نهایت منجر به شکایت ایران از کره جنوبی شده است. رییس انجمن دوستی ایران-چین تاکید کرد: با توجه به سفرهای مکرر مقامات عالیرتبه ایران به چین توافقات لازم برای همکارهای اقتصادی صورت گرفته است و مشکل لاینحلی با چین نداریم. بروجردی با اشاره به جریان چین هراسی در ایران اظهار داشت: جریان چین هراسی در ایران خط امریکا و از امریکا نشات می‌گیرد چراکه امریکایی‌ها به‌شدت نگران توسعه همکاری‌های ایران و چین هستند. به ویژه اینکه چینی‌ها تمام فناوری‌های دنیا در عرصه‌های مختلف را در اختیار گرفته‌اند به‌طوری‌که امروز هواپیمای ایرباس، گوشی تلفن همراه آیفون، بنز و بی‌ام و در چین تولید می‌شوند و چین در تولید خودروهای برقی حرف اول را در دنیا می‌زند.
وی تاکید کرد: زمینه همکاری با چین در تمام این حوزه‌ها آماده است اما ایران از این فرصت کمتر استفاده کرده و امریکا هم به‌شدت نگران این است که با توجه به استعدادهای فوق‌العاده ایران، اگر همکاریها با چین جدی شود، ایران در فناوری‌های نوین در عرصه‌های مختلف جهش قابل‌توجهی خواهد داشت.رییس انجمن دوستی ایران-چین با بیان اینکه شرکت‌های متعدد ارتباط و همکاری نزدیک در زمینه‌های مختلف با چین دارند، گفت: سند همکاری‌های بلندمدت 25 ساله بین دو کشور هم مبنای چنین اقداماتی است اما قبل از اینکه چینی‌ها اقدام کنند، تصمیمات اجرایی در این زمینه باید در ایران اتخاذ شود و در این باره چینی‌ها بارها پیشنهاداتی ارایه داده‌اند.
بروجردی ادامه داد: یکی از پروژه‌های مهم، پروژه قطار سریع‌السیر است و با توجه به اینکه در ایران به لحاظ فناوری‌های نوین در این حوزه عقب هستیم، باید هرچه سریع‌تر درباره این همکاریها تصمیم گرفته شود. در حال حاضر حداقل سرعت ریلی در چین 350 کیلومتر در ساعت است و اخیرا سرعت 453 کیلومتر در ساعت را به صورت موفقیت‌آمیز تست کرده‌اند. در حالی که در این زمینه چینی‌ها حرف اول را در دنیا می‌زنند اما در ایران در مسیر پرترددی مانند تهران- مشهد که سالیانه بین 25 میلیون تا 30 میلیون مسافر در این خط جابه‌جا می‌شود، هنوز دولت تصمیم لازم برای راه‌اندازی قطارسریع‌السیر را اتخاذ نکرده و چون در این زمینه به‌طور قابل توجه از فناوری‌های روز دنیا عقب هستیم، تصمیم گرفته شود. وی با بیان اینکه تا جایی که اطلاع دارم قرار براین است که ساخت پروژه راه‌آهن سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان با همکاری چینی‌ها ادامه پیدا کند، افزود: فناوری خط‌های سریع‌السیر متفاوت از خطوط ریلی معمولی است در حالی که ایران این فناوری‌ها را در اختیار ندارد، بهترین گزینه برای همکاریها در این زمینه چین است.
رییس انجمن دوستی ایران-چین با بیان اینکه معتقدم دولت در اتخاذ تصمیمات مهم و اجرای آن سرعت لازم را ندارد، تاکید کرد: هر چند که چینی‌ها در دولت گذشته در این پروژه جلو آمدند اما دولت قبل دست رد به سینه چینی‌ها زد اما امیدواریم دولت فعلی بتواند از این فرصت استفاده کند. همین خط سریع‌السیر را چینی‌ها بین مکه و مدینه برقرار کردند و حجاج ایرانی امسال دیدند که این خط سریع‌السیر ریلی چه وسیله سریع و ایمنی است و باید این خط در مسیر تهران- مشهد هم در اختیار ایرانی‌ها قرار بگیرد. هرچند در تمام سال‌های گذشته رویکرد ایران توجه بیشتر به ظرفیت‌های شرق بوده اما حالا ماجرای پول‌های ایران در کره فضایی جدید را در اختیار طرفداران این رویکرد قرار داده و باید دید که در نهایت چه اتفاقی در این زمینه رخ خواهد داد.
