قصه نافرجام سهام عدالت

سهام عدالت یک داستان سیاسی-اقتصادی ناتمام در اقتصاد ایران است. داستانی که باعث شده حدود 99 درصد از دارندگان این سهام نسبت به شرایط گلایه‌مند باشند و از سوی دیگر مسوولان تنها وعده می‌دهند. سهام عدالت از زمان واگذاری تا سال 99 مشکلات زیادی نداشته اما پس از واگذاری در بورس مشکلات سهام عدالت آغاز شده است.

در اصل سهام عدالت گونه‌ای یارانه بود که بنابر نظر دولت نهم (ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد)، از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار شد. دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاونی در اقتصاد ایران اعلام کرده بود بنابر طرح «سهام عدالت»، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین، به قشرهای کم‌درآمدتر فروخته شد. پس از آن خبر چندانی درخصوص سهام عدلت نبود تا سال 99 و از آن سال به امروز که سهام عدالت در بورس آزاد شد معامله سهام عدالت در بورس متوقف است.

علت توقف آن نیز به دلیل فشار فروش و ترس از سقوط بازار است؛ چراکه سهام عدالت دارایی نزدیک به 50شرکت سرمایه‌پذیر بزرگ است که فروش آن می‌تواند بازار سهام را متحول کند. به واسطه همین ممنوعیت و دیگر مشکلات سهام عدالت که در ادامه ذکر می‌شود شاهد وضعیت کلاهبرداری‌های متنوع در حوزه سهام عدالت هستیم. قریب به 50 میلیون نفر سهامدار عدالت وجود دارد که ۱۹میلیون نفر روش مستقیم و حدود ۳۰میلیون نفر، روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند. این در حالی است که تعداد بسیار زیادی از ۳۰میلیون نفر، اطلاع دقیقی از آینده سهام خود و نحوه فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ندارند.

   جاماندگان سهام عدالت

طی سال‌های گذشته وعده‌های زیادی درباره تخصیص سهام عدالت به جاماندگان مطرح شده است. دولت در ابتدا عنوان می‌کرد که منابعی برای تخصیص سهام جدید ندارد اما فشار مجلس سبب شد دولت به دنبال منابع برای سهام جدید، وعده‌هایی را مطرح کند. در همین راستا دولت سال گذشته ۳.۵ میلیون نفر را به عنوان جامانده سهام عدالت شناسایی کرد. بر همین مبنا قرار بود به هر کدام از جاماندگان سهام عدالت، ۱۰ میلیون تومان سهام تخصیص یابد که البته در نهایت، رییس وقت سازمان خصوصی‌سازی از درخواست لغو تصویب‌نامه تخصیص سهام عدالت به جاماندگان خبر داد.

حسین قربان‌زاده آن زمان در مورد دلیل این درخواست توضیح داده بود که حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به عنوان جامانده سهام عدالت شناسایی شده‌اند که این موضوع به ۳۵ هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد، در حالی که طبق تصویب‌نامه هیات وزیران قرار است دو درصد سهام بانک ملت، سه درصد از سهام بانک تجارت و ۲.۷ درصد از سهام بانک صادرات مشمول این واگذاری شوند و باید گفت منابع در نظر گرفته شده، منابع مورد نیاز را پوشش نمی‌دهد. معاون جدید واگذاری سهام و بنگاه‌های سازمان خصوصی‌سازی آخرین وضعیت واگذاری سهام عدالت به جاماندگان را تشریح کرده است. محمود قامت در مورد تخصیص سهام عدالت به جاماندگان گفته است که ترجیح سازمان خصوصی‌سازی و قانون‌گذار واگذاری سهام شرکت‌های بورسی به جاماندگان سهام عدالت است.

وی به این سوال که کدام شرکت‌های بورسی مد نظر قرار دارند، پاسخ داده است: شرکت‌هایی از جمله هلدینگ خلیج فارس، فولاد مبارکه، شرکت ملی صنایع مس و… . به‌طور کلی همه شرکت‌های بورسی که در گروه دو دولت قرار دارند پیشنهاد نخست برای واگذاری سهام عدالت به جاماندگان هستند. رقم سال گذشته ۱۰ میلیون تومان بوده است اما ممکن است امسال تغییر کند.با این توضیحات مشخص است که دولت هنوز سهامی به جاماندگان تخصیص نداده و همچنان در حال شناسایی منابع برای این واگذاری است.

   کلاهبرداری به بهانه سهام عدالت

با وجود آنکه پرداخت سود سالانه سهام عدالت قاعده خاصی دارد و شناسایی و ثبت‌نام جاماندگان توسط مسوولان درحال پیگیری بوده و هنوز به نتیجه نرسیده است، بسیاری از افراد از طریق پیامک بیا پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی سعی در فریب افراد دارند. موضوعی که مسوولان بارها درمورد آن هشدار داده و از مردم تقاضا کردند در این مورد هوشیار باشند. در این راستا انتشار مطالبی در فضای مجازی مبنی بر اینکه برای ثبت نام سهام عدالت یا دریافت سود، شهروندان اقدام به «نصب اپلیکیشن و یا نرم‌افزاری ویژه » کنند، یکی از این راه‌های کلاهبرداری است. همچنین ارسال پیامک به شهروندان و درخواست از آنها برای مراجعه به سایت یا نصب نرم‌افزار و اپلیکیشن و یا کلیک بر روی لینک‌های آلوده از دیگر راه‌هایی است که کلاهبرداری از آنها با عنوان ثبت نام سهام عدالت برای جاماندگان و یا ثبت نام برای دریافت سود سهام عدالت استفاده می‌کنند.

هک کردن آی‌دی افراد در پیام‌رسان‌ها و ارسال لینک‌های آلوده  و همچنین «تماس‌های تلفنی» از دیگر راه‌های کلاهبرداری و اغوای شهروندان به بهانه ثبت نام برای سهام عدالت و نیز دریافت سود این سهام است. ایسنا نوشت که مردم باید توجه کنند که زمان واریز سود سهام عدالت هنوز فرا نرسیده است و هیچ‌گونه ثبت نامی برای سهام عدالت وجود ندارد؛ جاماندگان سهام عدالت توسط دولت شناسایی شده‌اند و زمانی که منبع تخصیص سهام به این افراد مشخص شود، مشمول سهام عدالت خواهند شد. افراد لازم نیست برای دریافت سود و ثبت‌نام سهام عدالت به سایتی مراجعه یا روی لینکی کلیک کنند.

   بازار از دریچه معاملات

طی معاملات چهارمین روز کاری هفته یعنی سه‌شنبه شاخص کل بورس تهران 13 هزار و 208 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 37 هزار و 863 واحد رسید.شاخص کل هم وزن بورس نیز با کاهش 6 هزار و 19 واحدی در رقم 713 هزار و 540 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس نیز با افت 217 واحدی به رقم 26 هزار و 432 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با ریزش هزار و 412 واحد به سطح 129 هزار و 887 واحد رسید. روز سه‌شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار سهام برای سومین روز متوالی منفی شد و 730 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد که نسبت به روز دوشنبه رشد 22 درصدی داشته است. در این روز نماد وبملت بیشترین خروج را داشت که ارزش آن 40 میلیارد تومان بود. پس از وبملت، نمادهای خودرو، خساپا، فولاد و خزامیا بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.

طی چهارمین روز کاری هفته نمادهای فملی، شستا، شپدیس و فارس نمادهای قرمزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در مقابل همراه، تاصیکو و ورنا از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای فجهان، خاور و وسپهر بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای سمگا، وهور و حخزر بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص کل فرابورس داشتند.

در بین نمادهای پرتراکنش بورس نیز نمادهای خودرویی در صدر بودند. نماد خگستر بیشترین تراکنش را داشت و ورنا و وساپا در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز نیان، دی و کتوسعه بیشترین تراکنش را داشتند. آمار اکوایران نشان می‌دهد ارزش معاملات کل بازار سهام به 12 هزار و 478 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 5 هزار و 82 میلیارد تومان بود که 41 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود.ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 21 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 4 هزار و 430 میلیارد تومان رسید. در معاملات این روز نماد خگستر بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 169 میلیارد تومان بود. پس از خگستر، ورنا بیشترین ارزش معاملات را داشت و وساپا رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد خودرو و خساپا در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند.

در حجم معاملات نیز سهام خگستر با تعداد 358 میلیون و 113 هزار و 787 سهم در صدر قرار گرفته است. دی در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به خساپا تعلق داشت. دو نماد خودرو و شستا نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند.در معاملات دوشنبه، 73 نماد صف خرید داشتند و 63 نماد با صف‌ فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 60 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 414 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 28 درصدی به 378 میلیارد تومان رسید.