«میانکاله» در آرزوی یک «نفس راحت»
«میانکاله» یکی از مناطق ارزشمند ایران به لحاظ زیست‌محیطی محسوب و به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره شناخته می‌شود که دارای تنوع گیاهی و جانوری کم‌نظیری است اما طی دو دهه اخیر با مشکلات و چالش‌هایی دست و پنجه نرم کرده؛ یک روز سایه سنگین پتروشیمی را بالای سر خود می‌بیند و روز دیگر ترس از ساخت و ساز برای گردشگری، تن سبز آن را می‌لرزاند. تالاب میانکاله یک پناهگاه طبیعی برای پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر است پرندگانی همچون اردک سر سفید، اردک مرمری، اردک تاجدار، غاز پیشانی سفید کوچک، قوی گنگ، فلامینگو، پلیکان پاخاکستری، پلیکان سفید، لک‌لک سیاه، عقاب ماهیگیر و بحری. انواع آبزیان شامل ماهی سفید، ماهی کفال و تاس ماهیان در این منطقه زیست می‌کنند و پستاندارانی از جمله فک دریای خزر، گربه جنگلی، گراز و سمور آبی از دیگر گونه‌های جانوری این منطقه به‌حساب می‌آیند. از گونه‌های شاخص و در حال انقراض این منطقه می‌توان از فک خزری، عقاب دریایی، عروس غاز، اردک مرمری، اردک بلوطی، دلیجه کوچک و پلیکان پاخاکستری نام برد.
طرح گردشگری آشوراده
اما متاسفانه در دهه‌های اخیر میانکاله علاوه بر زخم صیادان و شکارچیان، درگیر اتفاقات مختلفی بوده است؛ ازطرح گردشگری آشوراده گرفته تا پتروشیمی میانکاله.
یکی از طرح‌های زیست‌محیطی پر سروصدای دهه‌های اخیر «طرح گردشگری جزیره آشوراده» بوده است. این پروژه در سال ۹۳ آغاز شد ولی در دولت دوازدهم در سال ۹۷ برای اولین‌بار اجرای آن به عنوان یکی از مصوبات سفر رییس‌جمهوری وقت به استان گلستان با دستور مقام قضایی متوقف شد و بار دیگر در سال ۹۹ معاونت قضایی دادستان کل کشور دستور توقف این طرح را به دادستان گرگان ابلاغ کرد. فعالیت شرکت‌های پرورش ماهی در قفس در میانکاله، منشأ ریزگرد شدن و از بین رفتن محیط زندگی امن پرندگان برخی از انتقاداتی بود که درباره آن مطرح شد.
حر منصوری - دیده‌بان میانکاله - تنها راهکار اجرای طرح گردشگری آشوراده و کاهش آسیب‌ها به این منطقه را «اکوتوریسم» می‌دادند و می‌گوید: اکوتوریسم اقدامی نرم‌افزاری است چراکه در این شیوه گردشگری بدون ساخت و ساز انجام می‌شود و به نوعی یک سفر مسوولانه به مناطق حفاظت شده است که باعث افزایش و بهبود شاخص‌های زیست محیطی و اقتصادی مردم بومی می‌شود. هر نوع دستکاری و رد پای اکولوژیک در مناطق حفاظت شده خود به خود محکوم است و نباید این اتفاق به هر بهانه‌ای حتی گردشگری رخ دهد.در نهایت طرح طبیعت‌گردی آشوراده دوم مرداد سال جاری به تصویب رسید که به گفته حسن اکبری ـ معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ـ این طرح منطبق با معیارها و اصول محیط‌زیست است.
پتروشیمی میانکاله
یکی از پروژه‌های مخربی که سر و صدای زیادی به پا کرد، ساخت کارخانه پتروشیمی در منطقه میانکاله بود. برای نخستین بار در اسفند ۱۴۰۰ بود که پروژه پتروشیمی میانکاله خبرساز شد. ۲۰ اسفند کلنگ احداث کارخانه پتروشیمی در بهشهر استان مازندران و در نزدیکی میانکاله به زمین خورد که با انتقادات و پیگیری‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای توقف آن مواجه شد و سرانجام در ۲۳ فروردین ماه سال ۱۴۰۱ با حکم دادستانی اجرای عملیات احداث این کارخانه متوقف و ادامه فعالیت آن به صدور مجوز این سازمان منوط شد.
پس از گذشت بیش از یک سال از ماجرا، اول تیرماه سال جاری انتشار خبر و تصاویر فنس‌کشی پیرامون پروژه بار دیگر نام پتروشیمی میانکاله را بر سر زبان‌ها انداخت. همان روز ایرج حشمتی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست- تاکید کرد: پروژه پتروشیمی میانکاله فاقد مجوز ارزیابی زیست محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست است و بر اساس آخرین مکاتبات دستگاه قضا، زمین مورد نظر هم می‌بایست مسترد شود.
۴ تیرماه دادستانی کل کشور نیز به این موضوع واکنش نشان داد و سرانجام روز یکشنبه (۶ تیر ماه) خبر رسید که بنابه گفته عطاالله کاویان - مدیر کل محیط زیست استان مازندران - نامه دستور توقف عملیات اجرایی به مسوولان پتروشیمی میانکاله ابلاغ شده است.
شکار غیرمجاز پرندگان مهاجر
علاوه بر تیشه ساخت و سازها که مدت‌هاست طبیعت بکر میانکاله را تهدید می‌کند، برخی از افراد هم در آزار میانکاله نقش دارند. چندین سال است در فصل ورود پرندگان مهاجر به میانکاله، شکارچیان به طمع شکار این پرندگان زیبا دست به اسلحه می‌برند که یکی از گسترده‌ترین این حملات اوایل دی‌ماه سال جاری سال ۱۴۰۰ رخ داد و۵۰ شکارچی نقابدار وارد میانکاله شدند. بهمن ماه همان سال هم آنان چنین قصدی داشتند ولی قبل از رسیدن شکارچیان به مقصد، محیط بانان وارد عمل شدند و تا توانستند پرندگان را از تیررس شکارچیان فراری دادند.
سال ۱۴۰۱ نیز حدود ۱۰۰ تن از شکارچیان غیرمجاز به میانکاله حمله کردند و برخی از محیط بانان در مقابله با آنان هدف گلوله‌های ساچمه‌ای قرار گرفتند. دیده‌بان میانکاله به تبعات شکار غیرقانونی و عدم صدور مجوز شکار اشاره می‌کند و می‌گوید: این اتفاق نه تنها باعث تجمع فعالیت شکارچیان دریک مکان می‌شود بلکه تنش و درگیری‌های خونین و تهدیدات جانی بین شکارچی و محیط زیست را موجب می‌شود که در نهایت داغدار شدن خانواده‌ها را در پی دارد. به گفته او بعضا دیده شده دستگیری شکارچی، تصرف پرنده شکار شده، تفنگ، قایق و ابزار او باعث تقویت حس انتقام‌جویی او و آسیب به مناطق حفاظت شده و آتش زدن پناهگاه می‌شود. این لجبازی‌ها دو بازنده دارد که هم شکارچی و هم محیط زیست است. بدین جهت به نظر می‌رسد رویه مناسبی نباشد. با صدور مجوز شکار این مشکل حل خواهد شد و تعامل محیط زیست با شکارچیان به کنترل مسائل منجر می‌شود.
