سیگنال رونق نوسازی بافت فرسوده به دولت

گروه راه و شهرسازی|

آن‌گونه که معاون وزیر راه و شهرسازی گفته، تعداد صدور پروانه ساخت واحد مسکونی در کشور، پس از ۹ سال به بالاترین میزان رسیده‌ است. به گفته محمد آیینی، روند نوسازی بافت‌های فرسوده با شتاب قابل توجهی ادامه دارد، به‌طوری که تنها در ۱۰ روز اخیر شاهد صدور بیش از 4 هزار واحد مسکونی در پروانه‌های صادره در این زمینه بوده‌ایم.

به گزارش «تعادل»، اگر چه بررسی آخرین آمارهای رسمی حاکی از افزایش 7.7 درصدی پروانه ساخت در زمستان سال 1401 نسبت به زمستان سال قبل از آن است و در مجموع، تمایل به ساخت از لاک رکودی خود سربیرون آورده است، اما شتاب قابل توجه تمایل به ساخت در بافت‌های فرسوده پیام مهمی برای دولت و سیاست‌گذاران بخش مسکن به همراه دارد. این مساله نشان می‌دهد، در شرایطی که دستگاه‌های دولتی از اعطای زمین‌های شهری خود به امر ساخت و ساز اجتناب می‌کنند و در عین حال، زمین‌های بایر اطراف شهرها نیز به دلیل نداشتن امکانات شهری مورد استقبال مردم نیست، تقاضای ساخت و ساز و خرید مسکن به درون بافت‌های فرسوده هدایت شده و مردم اسکان در بافت‌های فرسوده را به سکونت در واحدهای مسکونی خارج از شهرها ترجیح می‌دهند.

در این شرایط، بی‌گمان، درصورتی که دولت بتواند زمین‌های دستگاه‌ها را برای ساخت و ساز آماده کند، و نظر سازمان‌های مزبور را جلب نماید، فرایند ساخت و ساز مسکن با رشد بیشتری همراه خواهد شد. تمایل به ساخت و ساز در بافت فرسوده البته پیام مستتر دیگری نیز در خود دارد و آن اینکه تقاضای مصرفی و واقعی مسکن منجر به بازگشت سازندگان به درون شهرهای بزرگ و به ویژه بخش‌های قدیمی و اصطلاحا جنوب یا پایین شهرها شده است. به عبارت دیگر، بازار تولید و عرضه از ساخت و سازهای لوکس شمال شهر به ساخت و ساز واحدهای مسکونی مصرفی در جنوب شهر متمایل شده است. 

   رشد 200 درصدی در تهران

آیینی همچنین اعلام کرده است، تاکنون ۱۴۶ هزار واحد نهضت ملی مسکن در بافت‌های فرسوده به مرحله‌ ساخت رسیده است.

به گزارش ایسنا، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با بیان اینکه دولت توجه ویژه‌ای به افزایش کیفیت زندگی در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهرها دارد، خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۹۲ به بعد شاهد کاهش شدید صدور پروانه در بافت‌های فرسوده و در واقع نوسازی مسکن بودیم و به‌طور متوسط تا سال ۱۴۰۰ متوسط نوسازی در کشور ۴۴ هزار واحد بود.

آیینی یادآور شد: در سال ۱۴۰۰ از مرز ۶۱ هزار فقره صدور پروانه در بافت‌های فرسوده عبور کردیم و سال ۱۴۰۱ به عدد ۶۴ هزار و ۴۸۵ واحد رسیدیم. امسال نیز تاکنون حدود ۲۰ هزار واحدپروانه ساختمانی در بافت‌های فرسوده کل کشور صادره شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۱ درصد رشد نشان می‌دهد و در شهر تهران به افزایش ۲۰۰ درصد رسیدیم. معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به بسته ۱۹‌بندی تشویقی در بافت‌های فرسوده گفت: پس از ارایه این بسته شاهد حضور گسترده سازندگان و انبوه‌سازان در بافت‌های ناکارآمد بودیم؛ به‌طوری که در ۸۰ شهر که مشوق‌های مختلف ارایه شد رشد ۱۴۱ درصد در صدور پروانه و در تعداد ساختمان به افزایش ۱۶۲ درصد رسیدیم.

آیینی تصریح کرد: پنج امتیاز مهم در بسته تشویقی وجود دارد که باعث ثبت رکوردهایی در نوسازی مسکن شد. تسهیل در تامین پارکینگ، تسهیل شرایط توده و نما، اعطای یک یا دو طبقه تشویقی و ایجاد کاربری انتفاعی در طبقه همکف به منظور حمایت از کسب و کارهای خانگی با تامین شرایطی از جمله این مشوق‌ها است.

وی، نقش شهرداری‌ها در امر نوسازی را عامل دیگر در نوسازی بافت‌های فرسوده دانست و گفت: خوشبختانه از سال گذشته همکاری شهرداری‌ها در صدور مجوز، ارایه تخفیف و کمک به تسهیل فرآیند ساخت مسکن در بافت‌های فرسوده افزایش یافته است. به دنبال این همکاری، میزان تخفیف در عوارض صدور پروانه ساختمانی در بافت‌های فرسوده شهرهای کشور به‌طور متوسط از ۶۰ درصد به ۸۰ ‌درصد رسیده است.

   رشد 7.7 درصدی صدور پروانه در کشور

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، در زمستان سال گذشته، 42 هزار و 985 پروانه ساخت در کل مناطق شهری کشور صادر شده است که نسبت به زمستان سال 1400 حدود 7.7 درصد رشد داشته است. با احتساب این آمار جدید، تعداد پروانه‌های ساختمانی صادره در طول سال 1401 به 139 هزار و 570 فقره رسیده است که حدود هزار فقره نسبت به سال 1400 افزایش داشته است.

به گزارش «تعادل»، بررسی آمار تعداد پروانه‌های ساختمانی طی 8 سال گذشته نشان می‌دهد در سال‌های 1397 تا 1399 که اقتصاد کشور شاهد جهش نرخ دلار (نماگر انتظارات تورمی) به‌طور پیوسته بود، تعداد پروانه‌های ساختمانی و در واقع تمایل به ساخت و ساز افزایش یافته بوده است به گونه‌ای که طی این سال‌ها درصد تغییرات پروانه‌های صادره به ترتیب 15.2، 3.9 و 18.9 درصد بوده است و در اوج خود طی سال 1399 تعداد پروانه‌های صادره ساختمانی به 187 هزار و 666 فقره رسیده بوده است.

اما در سال 1400 که سال انتخابات و تغییر دولت بود و همچنین اقتصاد ایران تحت تاثیر لحظه‌ای اخبار مذاکرات در بهار و پاییز و زمستان همان سال قرار داشت، تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده با افت 26.2 درصدی به کانال 140 هزار فقره بازگشت. در سال 1401 نیز علی رغم، آغاز برخی پروژه‌های انبوه‌سازی دولتی، تعداد پروانه‌های ساختمانی به هزار فقره رشد به 139 هزار و 570 فقره افزایش یافت.

در نیمه دوم سال 1401 اگر چه، همچون سال‌های 1397 تا 1399 شاهد جهش نرخ دلار بودیم، امااین‌بار سیگنال دلار به بازار ساخت و ساز، راه خروج این بازار از رکود را نشان نداد و با جهش‌های تورمی همه کالاها از جمله مصالح ساختمانی، کار برای سازندگان و توسعه‌دهندگان با سختی رو به رو شد. بر اساس این گزارش، همانطور که طی سال‌های 1397 تا 1399، تعداد پروانه‌های صادره ساختمانی اوج گرفت، تورم مصالح ساختمانی نیز دچار جهش شد، به گونه‌ای که تورم مصالح ساختمانی طی سال‌های یادشده به ترتیب رکورد 47.8 درصد، 35.1 درصد و 76.4 درصد را ثبت کرده‌اند.

این روند اما در سال 1400و1401 نزولی شده به گونه‌ای که این شاخص به ترتیب به 55.3 درصد و 40 درصد کاهش یافته است که نشان می‌دهد، با کاهش تقاضا برای ساخت و ساز بخشی از تورم مصالح ساختمانی در دو سال اخیر تعدیل شده است اما بخش اعظم آن به دلیل تداوم شرایط نوسانی در اقتصاد کلان و بازار دلار تداوم یافته است.

 اگر چه آمار ارایه شده از تعداد پروانه‌های ساختمانی در سال گذشته و حتی سال قبل از آن بسیار کلی است و تعداد پروانه‌های صادره برای ساخت «مسکن» را نشان نمی‌دهد، اما با توجه به روند همین آمار کلی، می‌توان گفت که شروع انبوه‌سازی دولتی در این آمارها محسوس نیست. آنگونه که مقام‌های دولتی اعلام کرده‌اند، تاکنون بیش از یک میلیون و 400 هزار واحد مسکونی در چهارچوب نهضت ملی مسکن در حال ساخت است. البته مقرر بوده که در پایان دومین سال فعالیت دولت سیزدهم، دو میلیون واحد مسکونی به مردم تحویل داده شود که مشخص است این وعده در شهریور سال جاری محقق نخواهد شد. با وجود این، تعداد واحدهای مسکونی در دست ساخت نیز در آمارهای یادشده غایب به نظر می‌رسند.