چالش تجهیزات فناوری؛ بین تولید و واردات
فعالان حوزه واردات، تامین و تجهیز سخت‌افزار معتقدند سخت‌گیری‌های دولت در زمینه تولید در داخل کشور در بسیاری مواقع هزینه‌های سنگین‌تری را متوجه عموم مردم و فعالان صنعت فناوری در ایران کرده است. این در حالی است که در برخی موارد حتی شرایط درست تست تولیدات بومی فناورانه در داخل کشور وجود ندارد و واردات در زمینه کالاهای IT که به سرعت تغییر می‌کنند می‌تواند راه منطقی‌تری در رفع این چالش باشد.
مسعود شکرانی رییس کمیسیون تامین کالا و تجهیزات فاوا سازمان نصر در نشست توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال موانع و فرصت‌ها در زمینه چالش‌های پیش‌روی تولید و واردات در کشور گفت: هر ساله واردکنندگان بنا به تحریم‌های امریکا و قوانین جدید قانون‌گذاران در داخل کشور، با چالش‌های جدیدی روبرو می‌شوند. ما از یک سو با تحریم‌ها و از سوی دیگر با قوانینی که هر روزه عرصه را برای ما تنگ‌تر می‌کنند مواجهیم. تجهیزات فناورانه، ماسه و سیمان نیستند که مدت‌ها بدون تغییر باقی بمانند. ما خواسته یا ناخواسته از فناوری‌های روز جهان فاصله داریم و اگر بخواهیم گاه یک سال در انتظار رسیدن تجهیزات باشیم، این فاصله دایم بیش و بیشتر می‌شود.
تمام مکاتبات واردات با هویت‌های جعلی انجام می‌شود
شکرانی در ادامه به مشکلات روند خرید تجهیزات در کشور اشاره می‌کند و می‌افزاید: یک سری تجهیزات فناوری استفاده‌های مشابه در بخش‌های سیاسی و نظامی هر کشور دارند.
برای مثال برای تثبیت دوربین‌های ورزشگاه آزادی ما به امکاناتی نیاز داریم که این تجهیزات در بخش‌های نظامی هم استفاده می‌شود. ما برای اثبات اینکه ما این فناوری‌ها را برای چه مواردی نیاز داریم هم به‌شدت کار پیچیده‌ای پیش رو داریم. مضاف بر اینکه تمام مکاتبات ما به دلیل تحریم‌ها با هویت‌های جعلی انجام می‌شود و اگر مشکلات قانونی هم پیش بیاید میلیون‌ها دلار بلوکه می‌شود. او ادامه داد: بسیاری از همکاران ما در شرکت‌های مختلف که با عِرق ملی برای تامین نیازهای اصلی واردات کشور پا پیش گذاشته بودند با تحریم و تنبیه‌های سنگینی از جانب امریکا روبرو شده‌‌اند که حتی نمی‌توانند برای استیفای حقوق خود به کشور واسطه معامله مراجعه کنند. برای مثال حدود ۵۰ میلیون دلار خرید بی‌سیم برای پلیس پشت همین دروازه‌های تحریم مانده است.
در کنار تمام این مشکلات ما کالاهایی را وارد می‌کنیم که باید آنها را گارانتی کنیم، کالاهایی که تولیدکنندگان هیچ گارانتی به ما نداده‌اند. شکرانی در ادامه به اشتباهات رایج در مناقصه‌ها نیز اشاره کرد و گفت: گذاشتن مناقصات در سایت‌ها و ثبت شماره سریال در سامانه‌های مختلف و الزام وارد‌کننده در سامانه جامع تجارت، برای ثبت اطلاعات منجر به لو رفتن منابع تامین و دور زدن تحریم می‌شود و ما برای رفع این مشکل بارها با وزارت صمت صحبت کردیم و در حال پیگیری موضوع هستیم. شکرانی همچنین به مشکل تعدد سازمان‌های امنیتی در زمینه واردات اشاره کرد و افزود: علاوه بر سازمان‌های امنیتی شناخته شده ما هر بار با سازمان‌های امنیتی جدید هم مواجهیم که مجبور به پاسخگویی به آنها هستیم. ما نیاز به مقررات زدایی منطقی در این باره داریم. او افزایش مدت زمان ترخیص و مشکلات رسوب کالا به دلیل تشریفات غیر ضروری، امورمالیاتی و تامین اجتماعی را هم از سایر مشکلات حوزه واردکنندگان تجهیزات سخت‌افزاری در ایران دانست.
راه توسعه اقتصاد دیجیتال هموار نیست
سهیل ترکان رییس کارگروه کمیسیون تامین هم در این نشست به ارتباط اقتصاد دیجیتال و رشد فناوری در کشور پرداخت و گفت: در آمارها آمده است توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران در سال ۲۰۱۹ شش و نیم درصد بوده است و طبق گفته وزیر ارتباطات این عدد در سال گذشته شده به هفت و چهار دهم درصد رسیده است. با همین آمار و ارقام‌‌هایی که اعلام شده است، به صورت کلی ۵۰ درصد از میانگین جهانی عقب‌تریم. کشورهای پیشرفته به کنار ما حتی در برابر کشورهای همسایه هم شرایط مناسبی نداریم. برآوردها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ درصد رشد اقتصاد دیجیتال در کشورهای پیشرفته ۱۵ درصد می‌شود و این در حالی است که ما احتمالا با این زیر ساخت حتی نمی‌توانیم عدد ۷ را در سهم اقتصاد دیجیتال ثابت نگه داریم.
تا به تولید انبوه برسیم دوره یک فناوری سپری شده است
ترکان در اشاره به تغییرات دایمی در حوزه فناوری ادامه می‌دهد: ما در حوزه فاوا هر روز محصول جدیدی داریم و سیاست‌گذاری در حوزه تولید باید با شناخت مزیت‌های رقابتی در تولید یک محصول باشد. ایجاد کمیسیون‌های فنی در سازمان نصر و بررسی خلق ارزش افزوده در تولید یک محصول همراه با شناخت دقیق فرآیند تولید می‌تواند در این زمینه کارگشا باشد. برای مثال در بسیاری مواقع به دلیل اینکه مواد اولیه در زمان درستی به ما نمی‌رسد ما نمی‌توانیم حرفی در حوزه صادرات داشته باشیم و گاه حتی تجهیزات اولیه ۸ ماه بعد به ما می‌رسد و وقتی عمر محصولات حوزه IT کوتاه است، تا به تولید انبوه برسیم دوره استفاده از یک فناوری تمام شده است.
ترکان راهکارهای این چالش‌ها را رصد و پایش حجم بازار و حجم مورد نیاز هر گروه به تفکیک رده کالا، هدایت فعالان صنفی به سمت طرح‌هایی با ارزش افزوده و تدوین رویه استانداردهای مورد نظر هم برای تولیدکننده و هم بازرگانان می‌داند و تشریح می‌کند: اگر به ایجاد شرایط رقابت سالم برای تولیدکننده و وارد‌کننده معتقدیم باید تعرفه‌گذاری حقوق و ورودی گمرک هدفمند باشد. او می‌افزاید: شریان‌های اقتصادی توسط فناوری تامین می‌شود و این شریان‌ها با این فشارها در حال درد کشیدن هستند. سامانه ثنا، سامانه بنزین و هر سامانه حکومتی هم بدون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری رشد نمی‌کند و امکان هک و فروپاشی آنها وجود ندارد. از علی حاتمی وام می‌گیرم و می‌گویم اقتصاد دیجیتال در ایران مُرد از بس که جان ندارد.
پیچ رگولاتوری تنظیم نیست
محمد آذری رییس کمیسیون زیرساخت مراکز داده هم در ادامه نشست از اهمیت و ضرورت زیرساخت فناوری اطلاعات به عنوان یکی از زیرساخت‌های حیاتی کشور می‌گوید: لازم نیست در همه‌چیز تولیدکننده باشیم، درست است که باید به تولید اولویت بدهیم اما متاسفانه گویا پیچ رگولاتوری تنظیم نیست و نمی‌تواند با تصمیم‌گیری درست در این زمینه راهگشا باشد. گاهی وقت‌ها زمان و پولی که برای تولید بومی صرف می‌شود بیش از هزینه وارد کردن محصولات است. او تاکید کرد که منظورش قید زدن تولید نیست بلکه باید به تولیدکننده و وارد‌کننده توامان توجه شود.
همیشه حمایت همه‌جانبه باعث فساد و تخریب می‌شود حالا حمایت از هرچیزی که می‌خواهد باشد. مراکز داده ما در زمینه استانداردها در شرایط خوبی نیستند چون امکان تست آنها در آزمایش‌‌های به روز وجود ندارد. آذری معتقد است گاه در کنار این هزینه‌ها خطراتی که تولیدات بومی دارند هم می‌تواند برای کشور و عموم مردم مشکل آفرین باشد. او توضیح می‌دهد: لازم نیست ما در همه‌چیز تولیدکننده باشیم و دولت باید در این زمینه بتواند بنا به مشکلات تحریم درست تصمیم بگیرد. کالاهای فناورانه کالاهای لوکس نیست و نگاه دولت باید در این زمینه تغییر کند. ما لبه پرتگاه نیستیم ما به واقع در شیب سقوط هستیم.
