عرضه قطره‌چکانی خودرو به بازار

تعادل|

طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت از ابتدای امسال تا پایان مردادماه حدود ۵۳۶ هزار و ۹۰۳ دستگاه خودرو تولید شده است. البته جزییات آماری گویای این است که در بازه زمانی مذکور، رشد تولید خودرو از سوی خودروسازان بخش خصوصی اتفاق افتاده است. در مدت مشابه سال گذشته، تعداد 48 هزار و267 دستگاه خودرو در بخش خصوصی تولید شده که در 5 ماهه اول امسال به 87 هزار و883 دستگاه افزایش یافته است.

با وجود رشدی که در تولید خودرو رخ داده، اما تحلیل این آمارها نشان از این دارد که هنوز این میزان تولید پاسخگوی نیاز داخل نیست. از آن‌سو، قرار بود که این خلأ از طریق واردات خودرو پر شود. بنابر آمار گمرک تعداد 1218 دستگاه خودروی سواری خارجی در پنج ماهه امسال ترخیص و وارد کشور شده است. ارزش این تعداد خودروی سواری وارداتی به میزان 25 میلیون و 371 هزار دلار بوده است. 

  چه تعداد خودرو وارد شده؟ 

اما چقدر برای تامین نیاز بازار خودرو وارد کشور شده است؟ برخلاف وعده‌های متولیان دولتی که قرار بود تا خردادماه امسال 200 هزار خودرو وارد کشور شود، گمرک ایران در تازه‌ترین آمار خود اعلام کرده که تعداد 1218 دستگاه خودروی سواری خارجی در پنج ماهه امسال پس از انجام تشریفات گمرکی از گمرکات ترخیص و وارد کشور شده است. ارزش این تعداد خودروی سواری وارداتی به میزان 25 میلیون و 371 هزار دلار بوده است.

بنابر این گزارش، در 5 ماهه نخست سال 1402، یازده گمرک در واردات خودرو سواری فعال بودند که از بین این گمرکات، گمرک شهید باهنر بندرعباس با ترخیص تعداد 485 دستگاه در جایگاه اول و گمرکات غرب تهران با تعداد 431 دستگاه و گمرک شهریار (تهران) با 131 دستگاه در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. این گزارش با اشاره به اینکه در 5 ماهه سال جاری در مجموع تعداد 2323 دستگاه خودروی سواری نو در گمرکات اظهار شده است، می‌افزاید: از این تعداد 1218 دستگاه ترخیص قطعی و وارد کشور شده است و تعداد 1105 دستگاه نیز به گمرک اظهار و در جریان تشریفات ترخیص قرار دارد. براساس این گزارش بیشترین تعداد خودروهای سواری در جریان تشریفات ترخیص واردات به گمرک غرب تهران با 760 دستگاه اختصاص دارد و گمرکات شهریار (تهران) با 193 دستگاه و قزوین با 72 دستگاه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

  جزییات تولید خودرو

اما حال سری به آمارها بزنیم و ببینیم که خودروسازان در 5ماهه امسال چقدر خودرو تولید و روانه بازار کردند؟ طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت از ابتدای امسال تا پایان مردادماه حدود ۵۳۶ هزار و ۹۰۳ دستگاه خودرو تولید شده است. 

از این تعداد، حدود ۴۵۶ هزار و ۱۲۶ دستگاه خودروی سواری به صورت عبور مستقیم و کامل تولید شده که نسبت به ۳۷۰ هزار و ۱۶۶ دستگاه خودرو کامل تولیدی در پنج ماهه ابتدایی سال گذشته، ۲۳ درصد افزایش تولید را نشان می‌دهد. در مدت مذکور سال جاری نزدیک به ۶۲ هزار دستگاه وانت در کشور تولید شده که در مقایسه با آمار تولید در مدت مشابه سال گذشته که ۴۰ هزار و ۶۵۸ دستگاه بوده است از رشد ۵۲ درصدی برخوردار شده است. 

در پنج ماهه نخست امسال با رشد ۷۰ درصدی حدود ۱۳۷۰ دستگاه خودروی ون تولید شده است. از ابتدای فروردین تا مرداد ماه سال گذشته ۸۰۶ دستگاه ون در کشور تولید شده بود. همچنین طی مدت مذکور سال جاری ۴۴۹ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس تولید شده که ۱۲ درصد بیشتر از آمار تولید این نوع خودروها در پنج ماهه نخست سال گذشته معادل ۴۰۱ دستگاه است.

از مجموع تولید خودرو در پنج ماهه نخست سال جاری حدود ۱۶ هزار و ۶۰۰ دستگاه انواع خودروی سنگین (کامیون، کامیونت و کشنده) تولید شده که نسبت به ۹۸۲۰ دستگاه تولیدی در مدت مشابه سال گذشته، ۶۹ درصد تولید این خودروها افزایش پیدا کرده است. طبق آمار وزارت صمت، تنها آمار تولید اتوبوس‌هاست که کاهشی ثبت شده و در حالی که طی پنج ماه نخست سال گذشته ۴۲۴ دستگاه تولید شده بود، اتوبوس‌های تولیدی به ۳۳۱ دستگاه رسیده است که ۲۲ درصد کمتر است.

جزییات آمارها نشان می‌دهد، در 5 ماهه نخست سال 1402، تولید خودرو توسط خودروسازان بخش خصوصی با رشد 82 درصدی مواجه بوده است. تولید انواع خودرو در بخش خصوصی در 5 ماه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 78 درصد رشد داشته است.

در مرداد ماه سال 1401 تعداد 12 هزار و 382 خودرو سواری تولید شده بود اما در مرداد ماه امسال خودروهای تولید شده به 17 هزار و 306 دستگاه رسید. در 5 ماه اول سال گذشته تعداد 63 هزار و 399 دستگاه انواع خودرو توسط بخش خصوصی تولید شده بود اما در 5 ماه اول امسال به 112 هزار و 639 دستگاه افزایش یافته است.  سهم بخش خصوصی در سال جاری حدود 21 درصد انواع خودرو از تولید کلی خودرو در کشور بوده که این میزان در سال 98 فقط 5 درصد بوده است.

در 5 ماه اول سال 1401 در مجموع 63 هزار دستگاه انواع خودرو توسط بخش خصوصی تولید شده است. همچنین در سال 1400 در مجموع 25 هزار و 106 دستگاه انواع خودرو توسط بخش خصوصی تولید شده است. در سال 1399 در مجموع 22 هزار و 377 دستگاه خودرو و در 5 ماه اول سال 1398 در مجموع 16 هزار و 581 دستگاه خودرو تولید شده بود.

  صورت‌های مالی چه می‌گوید؟ 

بررسی صورت‌های مالی خودروسازی سایپا در سایت کدال سازمان بورس نشان می‌دهد این خودورساز پیام منفی جدیدی را به بازار خودرو مخابره کرده است. چالش عرضه خودرو به بازار، اتفاقی است که با توجه به آرامش نسبی بازار ارز هنوز اثر خود را روی بازار نگذاشته اما می‌تواند محرکی برای افزایش قیمت به‌ازای خودرو باشد.

صورت‌های مالی خودروسازی سایپا نشان می‌دهد این خودروساز در مرداد سال جاری به رغم تولید نزدیک به دو هزار و 570 دستگاه شاهین، تنها حول و حوش 690 دستگاه از این خود را فروخته است. افت عرضه شاهین به بازار خودرو در دومین ماه از تابستان امسال در حالی رقم خورده است که تولید و عرضه سوگلی سایپا در ماه‌های پیش از روالی معمول پیروی می‌کرد.

به‌طور معمول خودروسازان همیشه تمام تولید ماهانه خود را برای مشتریان فاکتور نمی‌کنند. بررسی صورت‌های مالی خودروسازان نشان می‌دهد همواره تعدادی از خودروها در پارکینگ‌ها می‌ماند. البته ماه‌هایی هم بوده که تعداد عرضه از تعداد تولید پیشی گرفته است.

طی پنج ماهی که از سال جاری سپری شده غول نارنجی جاده مخصوص نزدیک به 21 هزار و 200 دستگاه شاهین تولید کرده است و در همین بازه زمانی حدود 18 هزار و 150 دستگاه برای مشتریان فاکتور شده است. بنابراین سایپایی‌ها حدود سه هزار دستگاه شاهین را در پارکینگ‌های خود نگه داشتند. از این تعداد شاهین در پارکینگ دپو شده، حول و حوش هزار و 900 دستگاه آن، مربوط به مرداد 1402 می‌شود. به عبارت دیگر بیش از 60 درصد شاهین‌های فروخته نشده در مرداد به پارکینگ‌ها منتقل شدند.

آن‌طور که اکو ایران گزارش داده، شاهین در فروردین امسال حدود دو هزار دستگاه فاکتور شد. این روند در اردیبهشت و خرداد صعودی بود. بیش از پنج هزار و دستگاه در دومین ماه از سال 1402 شاهین روانه بازار شد. در خرداد نیز حول و حوش پنج هزار و 350 دستگاه شاهین به متقاضیان تحویل داده شد تا رکورد فروش شاهین در خرداد امسال رقم بخورد.

اما در تیر افت فروش شاهین اتفاق افتاد. مدیران فروش سایپا حدود چهار هزار و 950 دستگاه شاهین را به بازار تزریق کردند. اما مرداد کمتر عرضه شاهین در پنج ماه ابتدایی امسال ثبت شد و همین طور که اشاره شد نزدیک به 690 دستگاه شاهین فروخته شد.

خودروسازی سایپا در فراخوان‌های اخیر خود برای شاهین نیز بازه تحویل را خرداد تا شهریور 1403 اعلام کرده است بنابراین به نظر می‌رسد درکوتاه‌مدت شاهینی به بازار عرضه نشود. این اتفاق را می‌توان سیگنال منفی خودروسازی سایپا به بازار خودرو دانست. تعداد ۱۲۱۸ دستگاه خودروی سواری خارجی در پنج ماهه از گمرکات ترخیص و وارد کشور شده است.

نمودار قیمتی بازار خودرو در سال جاری بیش از آنکه صعود را به خود دیده باشد، نزولی بوده است. دلیل اصلی این اتفاق را می‌توان در آرامش نسبی بازار ارز جست‌وجو کرد. دامنه محدود نوسان نرخ ارز سبب شده تا قیمت بازاری خودرو نیز نتواند با دوپینگ نرخ ارز صعودی شود. البته نباید فراموش کنیم که تیراژ عرضه خودرو، یکی از پارامترهای اثرگذار روی قیمت بازاری خودرو محسوب می‌شود چنانچه بار دیگر دامنه نوسان نرخ ارز در بازار بلند شود، با توجه به روند عرضه شرکت‌های خودروساز، شاهد رشد قیمت خودرو در بازار خواهیم بود.