هشدار خشکسالی با کاهش بارندگی در ۲۲ استان کشور/ منتظر تنش آبی در کدام استان‌ها باشیم؟
خشکسالی و کمبود ذخایر آب سدهای کشور موجب تنش آبی در برخی مناطق حتی شهرهای شمالی شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که به تازگی منتشر کرده به وضعیت خشکسالی در ایران پرداخته است. در این گزارش آمده که خشکسالی در شرق کشور جولان می‌دهد.
به گزارش تجارت‌نیوز، در همین حال طالبان هم از دادن حق‌آبه هیرمند به ایران خودداری می‌کند و مذاکرات ایران و افغانستان هم تاکنون راه به جایی نبرده است. بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شدت خشکسالی در شرق کشور بیشتر از سایر مناطق است. البته در غرب کشور هم خشکسالی خفیفی رخ داده است.
کاهش بارش در ۲۲ استان
در ادامه این گزارش آمده که میانگین بارش کل کشور از ابتدای سال آبی 1401-1402 تا انتهای خردادماه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته، روند افزایشی داشته، اما نسبت به میانگین بلندمدت ۱۴ درصد کاهش یافته است.
به طور کلی از مجموع ۳۱ استان کشور، ۲۲ استان دچار کاهش بارش شده‌اند. با این حساب، ایران با وجود بهبود میانگین بارش‌ها، برای سومین سال پیاپی دچار خشکسالی شده است.
وضعیت بسیار بحرانی چاه نیمه‌ها در شرق کشور
در این گزارش آمده که سدهای جنوب غرب کشور و حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۶۰ درصد و بالاتر پرشدگی داشته‌اند. در شرق کشور اما که با بیشترین افت بارش هم مواجه است و در استان سیستان و بلوچستان، میزان ذخیره آب چاه نیمه‌ها در شرایط بسیار بحرانی قرار گرفته است.
چاه نیمه‌ها به طور کامل به منابع آب ورودی رودخانه مرزی مشترک هیرمند وابسته هستند و ذخایر آن به کمتر از 10 درصد رسیده است. به دلیل افت محسوس حجم ذخایر سدهای واقع در استان‌های خراسان جنوبی، خراسان رضوی و جنوب استان فارس، سهم منابع آب سطحی در تامین مصارف کاهش یافته است. همچنین در این مناطق برداشت از منابع آب زیرزمینی و وقوع تنش آب شرب افزایش یافته است.
تنش آبی در نوار شمالی ایران
اما خشکسالی و تنش آبی تنها به مناطق جنوبی و شرقی کشور ختم نمی‌شود. بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، به دلیل افت بارش‌ها در نوار شمالی کشور، افت تولید محصولات کشاورزی و چالش تامین نیازهای این بخش محتمل است. در استان گلستان هم به دلیل حجم کم ذخایر سدها و عملا خشک شدن آنها، انتظار می‌رود شاهد وقوع تنش آب شرب باشیم.
شروع تنش آبی در استان‌های شمالی البته به سال‌های قبل برمی‌گردد. تا جایی‌که سال گذشته بهزاد برارزاده، مدیرعامل آبفای مازندران گفت تنش آبی در شرق مازندران، از شهرستان نکا تا گلوگاه جدی و نگران‌کننده است. (ایرنا)
او گفت: «در شرق مازندران به دلیل افت شدید سطح آب زیرزمینی در دشت‌های این منطقه، برای تامین آب شرب دیگر نمی‌توانیم چاه حفر کنیم. اگر اقدام درست و اصولی برای رفع این چالش نکنیم، بسیاری از مناطق گلوگاه، بهشهر و نکا در آینده نه چندان دور غیرقابل سکونت خواهد شد.»
آخرین آمار از ذخایر سدهای کشور
دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نیز در گزارشی به وضعیت بارندگی و ذخایر سدهای کشور تا پایان مردادماه پرداخت. بنا بر این گزارش، درصد پرشدگی سدهای استان گلستان (وشمگیر، گلستان و بوستان) تا پایان این تاریخ صفر بود که نسبت به سال گذشته ۹۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
همچنین درصد پرشدگی چاه نیمه‌ها در استان سیستان و بلوچستان چهار درصد بوده که نسبت به سال قبل ۶۳ درصد کاهش داشته است. درصد پرشدگی سدهای دوستی و طرق در استان خراسان رضوی نیز به ترتیب ۹ درصد و هشت درصد عنوان شده است.
بنا بر گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب، درصد پرشدگی ۱۶ سد کشور زیر ۵۰ درصد بود و نسبت به سال قبل هم ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش داشته است.
وضعیت بارندگی در ایران
در ادامه گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور آمده که ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور حدود 208 میلی‌متر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ۱۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
بارش در استان‌های خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان به ترتیب ۴۶ و ۳۵ درصد نسبت به متوسط درازمدت (54 ساله) کاهش یافته است. همچنین بارندگی در استان‌های هرمزگان و قزوین نیز به ترتیب ۳۴ درصد و ۳۱ درصد نسبت به دوره‌های مشابه درازمدت کاهش داشت. وضعیت بارندگی در استان گلستان هم در همین مقایسه، ۲۴ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
بنا بر گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، بارندگی در ۶ استان کشور (یزد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر) نسبت به سایر استان‌ها بهتر بود. میزان بارندگی در این استان‌ها نسبت به دوره‌های مشابه درازمدت ۱۱ درصد تا ۲۷ درصد افزایش داشت.
