یک آمار تکان‌دهنده از شاخص فلاکت در ایران
محاسبات حاکی از رشد شاخص فلاکت در سال جاری است. این شاخص برای بررسی رکود تورمی یک اقتصاد نیز استفاده می‌شود و از جمع تورم سالانه و بیکاری فصلی حاصل می‌شود. هرچند این شاخص در برآورد میزان رکود تورمی از دقت کافی برخوردار نیست اما ابزاری مفید برای بررسی افق اقتصادی به شمار می‌رود.
چگونه می‌شود هم تورم را تجربه کرد و هم رکود؟
به گزارش اکوایران، رکود تورمی نوعی بیماری در اقتصاد تلقی می‌شود که در آن شرایط سیاست‌های مقابله با رکود، تورم را ملتهب‌تر می‌کند و سیاست‌های مرتبط به کنترل تورم، به رکود دامن می‌زند. بر همین اساس، اقتصاددانان راه‌حل را در بهبود سیاست‌های مربوط به تولید و عرضه کالا جست‌و‌جو می‌کنند.
در شرایطی که عرضه مشکلی نداشته باشد اما اقتصاد دچار شوک افزایش تقاضا شود، افراد برای خرید کالای مدنظرشان حاضرند پول بیشتری بپردازند. در این شرایط تولیدکننده نیز خود را با افزایش تقاضا تطبیق می‌دهد و همین نظریه است که کاهش بیکاری را در نتیجه تورم، طبیعی می‌داند.
اما اگر تقاضا در حالت عادی باشد و اقتصاد ناگهان با شوکی در سمت عرضه روبه‌رو شود که در آن تولید کالا کاهش می‌یابد، نه تنها تولیدکنندگان در اثر شوک وارده، تولید خود را کاهش می‌دهند، بلکه قیمت کالا نیز در اثر افزایش هزینه‌های تولید رشد می‌کند. در این صورت کار به جایی می‌رسد که مصرف کننده با توجه به بالا بودن قیمت‌ها نمی‌تواند کالا بخرد و تولیدکننده نیز در اثر این موضوع، در هر دوره تولید خود را بیشتر کاهش می‌دهد و در نهایت برخی کارگران اخراج می‌شوند.
در همین رابطه شاخص فلاکت که از جمع دو متغیر بیکاری و تورم به دست می‌آید. شاخصی که از آن در جهت ارزیابی رکود تورمی استفاده می‌شود. افزایش آن می‌تواند یکی از علائم این پدیده اقتصادی در کشور باشد.
وضعیت شاخص فلاکت در بهار 1401
بر اساس گزارش‌ها شاخص فلاکت در یک سال گذشته تحت تاثیر جهش تورمی، رشد یافته است. تورم سالانه به دلیل اینکه از 24 ماه برای تخمین تورم استفاده می‌کند، دارای حافظه تاریخی بلند مدت‌تر و نوسان کمتری نسبت به تورم نقطه‌ای است.
برخلاف ادعای برخی از خبرگزاری‌ها، شاخص فلاکت از 48.6 واحد در بهار 1401 به 60.38 در بهار 1402 رسیده و همچنان صعودی است. طبق تعریف برای محاسبه شاخص فلاکت نیاز است تا از تورم سالانه در فرمول استفاده شود. تورم سالانه نیز به معنای رشد میانگین شاخص قیمت مصرف کننده در 4 فصل منتهی به هر مقطع نسبت به موقعیت مشابه خود در سال گذشته است.
شاخص مورد نیاز دیگر نیز در این مقایسه نرخ بیکاری بوده که در داده‌های مرکز آمار به صورت فصلی عنوان می‌شود. در صورت استفاده از تورم نقطه به نقطه در این شاخص، حاصل مقدار صحیحی را نشان نخواهد داد.
شاخص فلاکت و رکود تورمی
طبق داده‌های مرکزآمار ایران، نرخ بیکاری در بهار سال جاری نسبت به 1401 کاهش یافته است. چون شاخص فلاکت از حاصل جمع بیکاری و تورم به‌دست‌‌می‌آید، افزایش شدید تورم موجب افزایش نرخ فلاکت شده و به اشتباه سیگنال رکود تورمی را به خواننده ارسال می‌کند. بنابراین افزایش شاخص فلاکت در فصول اخیر به دلیل جهش تورمی سال گذشته بوده و لزوما نمی‌توان از این شاخص به رکورد تورمی رسید.
