اینترنت آزاد، آرزوی برنامه‌نویسان
کارشناسان برنامه‌نویسی معتقدند بزرگ‌ترین چالشی که برنامه‌نویسان در ایران با آن مواجه هستند، دسترسی به اینترنت آزاد است. به نظر آنهابیشتر برنامه‌نویسانی که به مهاجرت فکر می‌کنند با مشکلاتی از جمله وضعیت اینترنت، محدودیت‌های قانونی و عدم حمایت از استارت‌آپ‌‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
انجمن تجارت الکترونیک تهران چندی پیش در گزارشی از وضعیت اینترنت ایران آورده است: «کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد. در بین ۱۰۰ کشور جهان با بیشترین تولید ناخالص ملی، ایران پس از میانمار دومین اینترنت پر اختلال، پس از چین دومین اینترنت محدود جهان و جزو ۵ اینترنت کند جهان است.» از حیث تاخیر در شبکه نیز ایران یکی از بالاترین نرخ‌ها را با ۱۴۵ میلی ثانیه دارد.
در این شاخص نیز ایران رتبه ۹۶ در میان ۱۰۰ کشور برتر جهان را دارد. در میان تمامی ۲۳۷ کشور بررسی‌شده در رادار کلادفلر نیز رتبه ایران ۲۰۳ از لحاظ تاخیر و ۲۱۱ از نظر میانگین سرعت است. با استناد به اطلاعات پایگاه meter.net میانگین سرعت ایران ۴.۳۱ مگابیت بر ثانیه و میانگین تاخیر نیز در وضعیتی بدتر از داده‌های کلادفلر یعنی ۳۲۶ میلی‌ثانیه قرار دارد.
۳۳ درصد وب‌سایت‌های برتر جهان فیلترند
در بررسی انجام‌شده بین ۱۰۰ وب‌سایت برتر جهان بیش از ۳۳ درصد آنها در ایران فیلتر بوده‌اند. با نمونه‌گیری ۱۰۰ و ۳۰۰ وب‌سایت مختلف در بین ۱۰۰ کشور جهان نیز ایران با ۴۵ درصد فیلترینگ، محدودترین اینترنت جهان را دارد. ایران، چین و ترکمنستان تنها کشورهایی در بین ۱۰۰ کشور برتر جهان هستند که هر ۶ شبکه اجتماعی پراستفاده جهان را مسدود کرده‌اند. طبق این گزارش ایران رتبه سوم از لحاظ بد بودن سرعت در میان ۱۰۰ کشور برتر جهان را دارد. بر اساس اطلاعات رادار کلادفلر میانگین سرعت ایران ۴ مگابیت بر ثانیه با تاخیر میانگین ۱۴۵ میلی ثانیه است.
از این نظر در دنیا از نظر سرعت در رتبه ۹۷ از ۱۰۰ و از نظر تاخیر ۹۶ از ۱۰۰ است. بر این اساس کوبا، کامرون و سودان تنها وضعیتی بدتر از ایران دارند. رفع فیلتر سایت‌های عمومی، افزایش پهنای باند بین‌الملل و گزارش شفاف به مردم و ایجاد سامانه‌های شفافیت در رابطه با سیاست‌های فیلترینگ نیز از اقدامات کوتاه‌مدت پیشنهادی است.
دفعات خاموشی بعد از کرونا افزایش یافته است
آمار قطعی اینترنت در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد حکومت‌ها و دولت‌ها حداقل ۱۸۷ بار اینترنت را در ۳۵ کشور مختل کردند که رکورد قطعی اینترنت را شکسته است. پس از کاهش محدودیت‌های کرونا، تعداد دفعات خاموشی اینترنت نه تنها کمتر نشده بلکه نسبت به گذشته طولانی‌تر هم شده است. ضمن اینکه قطعی اینترنت غالباً زمانی رخ می‌دهد که مردم بیشتر از همیشه به ارتباط نیاز دارند. به عنوان مثال در زمان بحران‌های بشردوستانه، اعتراضات گسترده، درگیری‌ها و جنگ‌های فعال قطعی اینترنت مانند یک سلاح برای سرکوب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قطعی اینترنت در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال‌های قبل پیچیده‌تر و هدفمندتر شده است تا جایی که می‌توان گفت گاهی گروه‌های مشخصی را هدف قرار می‌دهد و حتی شاهد برنامه‌ریزی برای به حداقل رساندن پیامد‌های اقتصادی آن از سوی حکومت‌ها هستیم. همه‌گیری کووید باعث کاهش قطعی‌های اینترنت شده بود اما در سال ۲۰۲۲ همزمان با بهبود اوضاع و کنترل پاندمی، قطعی‌های اینترنت از سطح قبل از همه‌گیری فراتر رفت و به نقاط عطف جدیدی رسید.
تعداد قطعی‌ها در کشورهایی غیر از هند برای اولین‌بار به ۱۰۰ رسید و ۹ کشور شامل بنگلادش، هند، ایران، اردن، لیبی، میانمار، سودان، ترکمنستان و اوکراین (توسط روسیه) حداقل چهار قطعی در کشور داشتند. این آمار در حالی تهیه شده که در سال ۲۰۱۹ هفت کشور بودند که حداقل چهار بار قطعی اینترنت را به شهروندان تحمیل کرده‌اند.
محسن علیزاده، مدیر فنی‌هاست ایران در پنل «چالش‌های حال حاضر برنامه‌نویسان ایرانی» از مشکلات اصلی برنامه‌نویسان ایرانی به دسترسی نداشتن به اینترنت آزاد اشاره کرد و از نبود بستر لازم برای انجام باکیفیت کارهایشان گفت. رضا دفاعی، مدیر فنی بقراط نیز در این باره اضافه کرد: «یکی از اولین مشکلاتی که برنامه‌نویسان در زندگی خود می‌بینند همان لحظه‌ای است که لپ‌تاپ را روشن و شروع به نوشتن می‌کنند.
آنها بعد از مدتی احتمالا با یک برنامه مواجه می‌شوند که 8-7 تا خطا و ده تا هشدار داده.» به گفته او از دیگر مشکلاتی که در این حوزه گریبان برنامه‌نویسان ایرانی را گرفته دسترسی به منابع است: «با توجه به شرایطی که در وضع اینترنت داریم بیشترین زمان ما برای وصل شدن به سیستم جهانی و رعایت استانداردهای آن تلف می‌شود. ما باید زمان زیادی بگذاریم تا از چنین سیستم‌هایی استفاده کنیم. بزرگ‌ترین مشکل شاید دسترسی به اینترنت آزاد باشد.»
آینده از آن هوش مصنوعی است
در ادامه پنل و در خصوص چالش‌های پیش‌روی برنامه‌نویسان، صحبت از هوش مصنوعی یا همان AI به میان آمد. مدیر فنی بقراط معتقد بود نه تنها برنامه‌نویسان بلکه صاحبان خیلی از مشاغل دیگر نیز باید نگران باشند. به گفته او الان بهترین فرصت برای استفاده از هوش مصنوعی است تا برنامه‌نویسان خودشان را قوی‌تر کرده و در بازار کار پیشرفت کنند. او در این خصوص گفت: «برنامه‌نویسی که از هوش مصنوعی کمک می‌گیرد نسبت به کسی که کمک نمی‌گیرد خیلی قوی‌تر است.
برنامه‌نویس‌های آماتور بازار کار سخت‌تری خواهند داشت چون کارهایی که چت‌بات‌ها، جی‌پی‌تی و به‌طور کلی هر چیزی که به وجود می‌آید انجام می‌دهند، می‌تواند جایگزین برنامه‌نویس‌های ابتدایی شود. اما اگر بخواهیم به سمت موضوعات کمی پیچیده‌تر برویم به نظر هوش مصنوعی هنوز خیلی جا دارد تا جایگزین انسان شود.» محسن علیزاده نیز باور داشت آینده قطعا از آن هوش مصنوعی است و برنامه‌نویس‌ها برای ماندن در بازار کار باید از آن استفاده کنند. به نظر او خود برنامه‌نویسی هیچ‌وقت قطع نمی‌شود اما برنامه‌نویسان برای حفظ جایگاهشان در بازار کار، باید بتوانند خودشان را به‌روز نگه دارند.
هوش مصنوعی چرخ خیاطی صنعت برنامه‌نویسی است
مدیر فنی الانوس در ادامه صحبت‌ها در مورد هوش مصنوعی و در خصوص جایگاه آن اضافه کرد: «هوش مصنوعی مثل چرخ خیاطی در صنعت برنامه‌نویسی است. زمانی که چرخ خیاطی اختراع شد، خیاط‌ها نگران بودند که قرار است بیکار شوند. اما یک پارادایم شیفت و تغییر اساسی اتفاق افتاد. هوش مصنوعی هم که تازه نسخه‌های ابتدایی آن آمده، همان تغییر را در حوزه نرم‌افزار و سخت‌افزار به وجود می‌آورد و شاهد نرم‌افزارهای بزرگ‌تر و جالب‌تری خواهیم بود. طبیعتا نرم‌افزارهای کوچک‌تر کم‌کم از بین می‌روند و از پیش تولیدشده می‌شوند. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار هم حذف می‌شوند و باید خلاقیت داشته باشند تا فارغ از استفاده از هوش مصنوعی بتوانند از آن کمک بگیرند».
۲۰ تا ۳۰ سالگی وقت اشتباه کردن است
در ادامه این پنل، در مورد مهارت‌های موردنیاز یک برنامه‌نویس برای حرفه‌ای شدن صحبت شد و محسن علیزاده، مدیرفنی‌هاست ایران به برنامه‌نویسان توصیه کرد روی یک حوزه تمرکز داشته باشند: «اینکه اطلاعاتتان به اندازه یک اقیانوس به عمق یک سانت باشد از چالش‌هایی است که در چند سال گذشته و در ایران خیلی دیده می‌شد. افراد زیادی در رزومه‌شان مهارت‌های مختلفی قرار می‌دهند که در هر کدام مقدار کمی اطلاعات دارند اما من پیشنهاد می‌کنم حداقل یک حوزه را انتخاب کنید و در آن ثابت قدم باشید.
۲۰ تا ۳۰ سالگی وقت اشتباه کردن است اما در همان اشتباهات آدم کم‌کم راهش را پیدا می‌کند و به مسیر درست بازمی‌گردد». مدیر فنی بقراط نیز در این خصوص افزود: «مهم‌ترین چیز در زمینه برنامه‌نویسی بحث حل مساله است.» از نظر او برای برنامه‌نویس شدن حتما لازم نیست به دانشگاه رفت یا دوره خاصی را گذراند، برنامه‌نویسان اگر بتوانند توانایی حل مساله ریاضی را به خوبی جلو ببرند، در حرفه خود قوی خواهند شد.
در پایان، هر سه سخنران آینده برنامه‌نویسی در ایران را روشن ارزیابی کردند. دفاعی درباره بازار کار این رشته در ایران گفت: «من 4-3 سال آینده را برای ایران خیلی روشن می‌بینم. بازار کار در ایران خیلی عالی خواهد بود. دلیل آن هم مهاجرت زیاد است و رقابت تقریبا کمتر خواهد بود.»
