گروه راه و شهرسازی|
در حالی که بر اساس آمارهای رسمی، در سال ١٤٠١، تعداد 43 هزار و 432 فقره پروانه ساخت واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران، صادر شده است، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با رد وعده ساخت سالانه 180 هزار واحد مسکونی در پایتخت، پیش بینی کرده تا پایان سال جاری، 50 درصد از 530 هزار واحدی که ساخت آن سال گذشته با کمک بخش خصوصی آغاز شده است، در بازار عرضه شود! آن‌گونه که ایسنا به نقل از یکی از رسانه‌های شهرداری تهران گزارش کرده است، مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در یک برنامه رادیویی اظهار کرد: ما نگفتیم حتما در سال اول مدیریت شهری ۱۸۰ هزار واحد می‌سازیم، بلکه گفتیم زیرساخت‌های ساخت سالانه ۱۸۰ هزار واحد در پایتخت را ایجاد می‌کنیم. در انجام این مهم دو رویکرد را دنبال می‌کنیم؛ یک فرایند اخذ پروانه را حداقل در مواردی که مربوط به شهرداری تهران است، کوتاه‌تر کنیم و دوم اگر به سمت ساخت مسکن صنعتی رفتیم، این مقدار را بتوانیم در یک سال عملی کنیم. هدایت اظهار کرد: از پروژه‌های شهرداری تهران تاکنون ۱۲ هزار واحد عملی شده است و ۸۰۰۰ واحد نیز تا آخر سال اجرایی خواهد شد. پیش بینی ما این است که بیش از ۵۰ درصد از ۵۳۰ هزار واحدی که ساخت آن سال گذشته با کمک بخش خصوصی آغاز شده است را تا پایان سال به مرحله عرضه برسانیم.
ابهام در آمار؟
در شرایطی که آمار تحولات بازار معاملاتی مسکن از سوی مراجع رسمی منتشر نمی‌شود، اما همچنان برخی آمارها از جمله آمار قیمت نهاده‌های ساختمانی و آمار پروانه‌های صادره از سوی مرکز آمار ایران منتشر می‌شود. همانطور که اشاره شد، مجموع پروانه‌های ساخت واحدهای مسکونی در سال گذشته 43 هزار و 432 فقره بوده است که نسبت به سال 1400 (با 44 هزار و 517 فقره) 2.5 درصد دچار افت شده است.
از این رو، این عدد با 530 هزار فقره مورد اشاره مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اختلاف فاحشی دارد. در اینجا چند فرضیه می‌تواند وجود داشته باشد. اول اینکه عدد 530 هزار فقره اعلامی از سوی مسوول یادشده در شهرداری تنها 53 هزار بوده که به علل بروز اشتباه از سوی منبع اولیه خبر یعنی یکی از رسانه‌های شهرداری تهران به 530 هزار فقره افزایش یافته است. در این صورت نیز همچنان عدد اعلامی از آمارهای رسمی با اختلاف فاحش بزرگ‌تر است.
در حالتی دیگر، ممکن است، شهرداری آمار این دسته از ساخت وسازها را به همراه پروانه‌های ساختمانی به مرکز آمار ایران اعلام نکرده باشد. یا اینکه اساسا هنوز برای این 530 هزار فقره واحد مسکونی، پروانه ساختمانی صادر نشده باشد. در هر حال، مسوولان شهرداری باید در این زمینه توضیح دهند که چرا آمارهای اعلامی آنها از آمارهای مرکز آمار ایران بیشتر است و پشت پرده این اختلاف چیست؟
عقب‌نشینی از وعده ساخت 180 هزار آپارتمان
هدایت در حالی اظهار کرده «ما نگفتیم حتما در سال اول مدیریت شهری ۱۸۰ هزار واحد می‌سازیم، بلکه گفتیم زیرساخت‌های ساخت سالانه ۱۸۰ هزار واحد در پایتخت را ایجاد می‌کنیم» که علیرضا زاکانی، شهردار تهران در 25 اسفند 1400 در یک برنامه زنده تلویزیونی گفت: میزان ساخت و ساز امسال نسبت به سال ۹۱ به یک‌هفتم رسیده است؛ با تشکیل قرارگاه جهادی مسکن در نظر داریم تا در سال آینده ۱۸۰ هزار واحد بسازیم یعنی ۶برابر ساخت و ساز امسال تهران! زاکانی در گفت‌وگو با خبرگزاری موج که 12 فروردین سال جاری روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفته است، بر این مساله تصریح کرده و گفته: «شهرداری به دنبال این است که سالانه ۱۸۰ هزار آپارتمان بسازد که در قدرالسهم خودش بخشی از آن را در اختیار کارکنان فاقد مسکن شهرداری قرار بدهیم و بخشی از آن را هم به مردم عادی واگذار می‌کند.»
کارنامه ساخت و ساز در تهران طی 1401
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، واحدهای مسکونی پیشبینی شده در پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در سال 1401 نسبت به سال قبل از آن، ٢,٥ درصد کاهش یافته است. در همین حال، پروانه‌های صادره توسط شهرداری‌های کل کشور در دوره مورد اشاره ٥.٦ درصد افزایش یافته است.
بررسی نتایج طرح «گرد‌آوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور» نشان می‌دهد: در سال ١٤٠١، تعداد 43 هزار و 432 واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران، پیشبینی شده است که نسبت به سال قبل از آن حدود ٢,٥ درصد کاهش داشته است. متوسط تعداد واحد مسکونی برای هر یک از این پروانه‌ها ٧.٦ واحد بوده است.
این گزارش همچنین حاکی است، تعداد ٥٧١١ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در سال ١٤٠١ صادرشده است که نسبت به سال گذشته حدود ٠,٥ درصد افزایش داشته است. مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان صادرشده از سوی شهرداری تهران در سال ١٤٠١ بالغ بر ٧٧٢٦ هزار مترمربع بوده است که نسبت به سال قبل از آن حدود 11 درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زیربنای این دسته از پروانه‌ها در دوره مورد بررسی حدود ١٣٥٣ مترمربع بوده است.
افزایش درخواست ساخت مسکن در 1402
آن‌گونه که حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در آخرین روزهای مردادماه سال جاری اعلام کرد، در 4 ماهه ابتدای سال جاری برای ۱۴ هزار ۸۱۳ واحد مسکونی پروانه ساخت صادر شده است. به گفته او، «این آمار بیانگر رشد تولید مسکن در سال جاری است.»
اگرچه درخواست صدور اجازه ساخت مسکن و صدور پروانه ساختمانی از سوی شهرداری نوعی سیگنال افزایش عرضه مسکن نوساز به شمار می‌رود، اما از آنجا که فرایند ساخت دستکم حدود 2 سال زمان می‌برد و همچنین الزاما همه پروانه‌های صادره منجر به صدور پایان کار در پایان این موعد دو ساله نمی‌شود، می‌توان گفت که این میزان ساخت و ساز، اگرچه نسبت به سال‌های گذشته از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است، اما در کلیت بازار مسکن شهر تهران که با تقاضای انباشته مواجه است، اثر زیادی نخواهد داشت. البته در صورتی که این رشد قابل توجه در فصل ثلث اول سال، در مابقی ماه‌های مانده از سال نیز تکرار شود، آن موقع می‌توان از یک جهش بزرگ در بازار ساخت و ساز تهران یاد کرد.
در این حال، صارمی تصریح کرد: در چهار ماهه اخیر، 4 هزار و ۳۲۲ مورد پروانه ساختمانی در شهر تهران صادر شده که این آمار در مدت مشابه سال گذشته، هزار و ۳۱۵ مورد بوده است، بنابراین شاهد رشد حدود ۳۲۰ درصدی صدور پروانه در چهار ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم. وی اظهار کرد: از مجموع پروانه‌های صادر شده در چهار ماهه ابتدایی امسال، ۱۴ هزار و ۸۱۳ واحد مسکونی احداث خواهد شد، این در حالی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۹ هزار و ۵۰۸ واحد مسکونی بوده و این آمار بیانگر این است که شاهد رشد تولید مسکن در سال ۱۴۰۲ خواهیم بود.
معاون شهردار تهران تصریح کرد: از لحاظ متراژ ساخت و ساز نیز در چهار ماه ابتدایی امسال، مجوز ساخت برای حدود ۲ میلیون و ۶۰۴ هزار و ۸۵۶ مترمربع صادر شده که این عدد در مدت مشابه سال گذشته حدود یک میلیون و۷۵۸ هزار و ۲۹۲ مترمربع بوده است که مقایسه این دو عدد، رشد حدود ۵۰ درصدی ساخت و ساز در پایتخت را نشان می‌دهد. وی با اشاره به کاهش زمان صدور پروانه‌های ساختمانی اظهار کرد: شهرداری تهران با هدف افزایش رضایت شهروندان، کاهش زمان صدور پروانه را در دستور کار خود قرار داده است که در نتیجه اقدامات صورت گرفته، میانگین زمان صدور پروانه از ۱۰۶ روز در ۴ ماهه ابتدایی سال گذشته به ۶۲ روز در ۴ ماه امسال کاهش یافت.
صارمی افزود: مناطق ۱۵، ۴ و ۱۴ در صدر جدول بیشترین تعداد صدور پروانه در چهار ماه ابتدایی امسال قرار گرفتند، همچنین در این بازه زمانی مناطق ۹، ۱۲ و ۳ کمترین تعداد صدور پروانه را داشتند.
