مذاکرات تعیین سهم از آرش

نرسی قربان

پرونده میدان انرژی آرش یک بار دیگر با اظهارات مقامات عربستانی و کویتی از یک طرف و صحبت‌های اخیر وزیر نفت ایران، پیش روی افکار عمومی باز شده است؛ کشورهای حاشیه خلیج فارس معتقدند این میدان ذیل قلمروهای سرزمینی آنها قرار دارد، بنابراین به دنبال جذب سرمایه‌های خارجی برای استخراج منابع آن هستند؛ ایران اما در نقطه مقابل، می‌گوید سهم مشخصی از این میدان در اختیار اوست، بنابراین هر تصمیمی در خصوص این میدان باید با رضایت طرف ایرانی صورت بگیرد. 

 دیروز اوجی وزیر نفت ایران با اشاره به مذاکرات وزارت امور خارجه درباره موضوع توسعه میدان آرش از ضرورت حل و فصل مباحث مربوط به این میدان از طریق مذاکره سخن گفت و اعلام کرد: « ایران از سهمش در میدان آرش نمی‌گذرد.» بر اساس گزارش‌ها، نزدیک به 40درصد محدوده میدان گازی آرش در آب‌های ایران قرار دارد.

اما اینکه سهم هرکدام از این کشورها به چه میزان و در چه مختصاتی است؟ مستلزم بررسی کارشناسان درجه یک و بین‌المللی و متخصصانی است که در یک چنین مواردی به کار گرفته می‌شوند. هنوز یک چنین تقسیم‌بندی‌هایی در خصوص میدان آرش، صورت نگرفته است؛ این کارشناسان زمانی که ذخایر انرژی بین مرزها تقسیم شده ورود کرده و مطابق قوانین بین‌المللی نظر می‌دهند. دلیل اینکه این تقسیم‌بندی‌ها درباره میدان آرش انجام نشده، ناشی از آن است که این 3کشور هنوز مذاکراتی در این ز‌مینه نداشته و توافقی منعقد نکرده‌اند. وقتی مذاکرات انجام شود و توافقات صورت بگیرد، متخصصانی وارد منطقه شده و پس از بررسی‌های دقیق، سهم هر کشور را مشخص می‌کنند. اگر این مذاکرات انجام نشود و یکی از کشورها موافق تولید نباشد، اشکالات بسیاری از نظر امنیتی، ارتباطی و اقتصادی ظهور و بروز خواهند کرد.

بر اساس جزییاتی که اعلام شده، عربستان و کویت به دنبال جذب سرمایه‌های خارجی برای اجرای این پروژه هستند. بدون تردید شرکت‌های بین‌المللی زمانی که شک داشته باشند و احساس کنند یکی از طرف‌ها برای استخراج منابع مخالفت دارد، به یک چنین پروژه‌هایی ورود نمی‌کنند. بنابراین انجام مذاکره در شرایط فعلی ضروری و معقول است. خوشبختانه ایران در حال پایه‌گذاری روابط مناسب و معقولی با عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس است؛ در این مورد هم ایران باید ضمن داشتن سعه‌صدر، مذاکراتی با کشورهای مقابل انجام دهد تا یک نتیجه مناسب حاصل شود.

یکی از راهکارهای محتمل آن است که تولید این میدان توسط شرکت‌های بین‌المللی با موافقت ایران انجام گیرد، ضمن اینکه سهمی هم از منابع این میدان برای ایران در نظر گرفته شود. در واقع ایران در ازای رضایتی که برای استخراج منابع می‌دهد، سهم مشخصی در این میدان خواهد داشت که به حساب او ریخته می‌شود. اینکه این سهم چقدر است؟ در حال حاضر کسی نمی‌تواند آن را تخمین بزند. تنها زمانی سهم ایران و سایر طرف‌ها مشخص می‌شود که یک گروه کارشناس بین‌المللی با رضایت همه طرف‌ها در منطقه حاضر شده و سهم هر کشور را تعیین کند.

حسن این رویکرد آن است که ایران می‌تواند از منافع این میدان در شرایط تحریمی بهره‌مند شود، از سوی دیگر عربستان و کویت هم که به گاز نیاز جدی دارند می‌توانند از منابع آرش بهره‌مند شوند.

موضوع مهم بعدی در خصوص اندازه این میدان است. میدان آرش به اندازه‌ای بزرگ نیست که بتواند خللی در روابط ایران و عربستان ایجاد کند. حجم حداکثری این منبع کمتر از یک فاز پارس جنوبی ایران است. ذخیره در گاز طبیعی میدان آرش ۲۰ تریلیون فوت مکعب و ذخیره نفت خام این میدان نیز نزدیک به ۳۱۰ تریلیون بشکه برآورد می‌شود. اما نباید فراموش کرد که عربستان و کویت به منابع این میدان نیاز جدی دارند. به همین دلیل مشکلات این میدان از طریق مذاکره و گفت‌وگو و تعامل قابلیت حل شدن دارد. 

معتقدم اخذ رضایت ایران برای توسعه این میدان ضروری است؛ بدون مذاکره و توافق همواره سایه سنگین مخالفت یک طرف بر استخراج منابع این میدان سنگینی خواهد کرد. معتقدم میدان آرش به اندازه‌ای مهم نیست که این سه کشور ایران، عربستان و البته کویت منافع بلندمدت و پایدار خود را فدای آن کنند. بدون تردید نهایتا نقطه مشترکی حاصل خواهد شد و توافقی انجام می‌شود که در آن منافع همه طرف‌ها تامین شده باشد.