اضطراب جدایی در دانشآموزان کلاس اولی
اضطراب جدایی در کودکان تا سه سالگی کاملا منطقی به نظر میرسد چرا که آنها نمیتوانند همان امنیتی را که در حریم خانه و کنار پدر و مادر احساس میکنند در کنار دیگران به دست بیاورند. اما این اضطراب تا سالهای بعد نیز ممکن است در برخی کودکان ادامه داشته باشد. برخی از کودکان حتی هنگام رفتن به مدرسه واکنشهای اضطرابی شدیدی از خود نشان میدهند و این مساله باعث میشود تا والدین نسبت به این رفتارها إحساس خوشایندی نداشته باشند. به هر حال هر کودکی ممکن است از این دست اضطرابها را تجربه کند.
با رفتن به مهد کودک، پیش دبستانی و حتی مدرسه. اگر این اضطرابها طی روزها و هفتههای اول به پایان رسید و کودک با محیط جدید انس گرفت که نشان میدهد مشکلی در این زمینه وجود ندارد. اما برخی کودکان طی یک یا دو سال اولی که به مهد کودک یا مدرسه میروند مدام این رفتار اضطرابی را از خود بروز میدهند که نشاندهنده وجود اختلال در این کودکان است. از سوی دیگر اختلال اضطراب جدایی میتواند با فعالیتهای عادی کودک یا نوجوان تداخل پیدا کرده یا آنها را محدود کند. این مساله ممکن است باعث انزوای کودک شده و او را در دوستیابی نیز دچار مشکل کند. اضطراب جدایی همچنین میتواند منجر به از دست رفتن فرصتها برای یادگیری چیزهای جدید و شرکت در فعالیتهای سرگرمکننده شود.
علاوه بر اینها، بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی افسرده و گوشهگیر به نظر میرسند. ازآنجاییکه اضطراب جدایی میتواند از هر پنج کودک یک نفر را تحت تأثیر قرار دهد، این مساله غالباً باعث نگرانی والدین میشود و سوال آنها این است که در این مدت باقیمانده تا بازگشایی مدارس، چطور کودک را برای ورود به مدرسه و جدایی از خود آماده کنیم؟ مساله اینجاست که ترس و نگرانی یا بیقراری و اضطراب در برخی از کودکان دلایل مختلفی دارد. ممکن است کودک به دلیل تجربه محیطهای جدید و ترک شرایط آشنای خانه احساس ناامنی کند.
همچنین گاهی چسبندگی به والدین، پدر یا مادر یا هر دو باعث میشود که کودک هنگام ورود به مدرسه و جدایی از والدین احساس کند که شاید آنها را از دست بدهد یا اتفاق بدی برای آنها بیفتد. گاهی کودک به دلیل تجربه فضای اجتماعی شلوغ و جدید دچار ترس از گمشدن میشود و میخواهد همیشه دست مادر یا پدر را گرفته و رها نکند. اگر کودک در بدو ورود به مدرسه اضطراب جدایی را جدیتر و بیشتر از کودکان دیگر نشان دهد حتماً دلیل بروز این نوع اضطراب دلایل بیرونی نخواهد بود و کودک به دلایل متفاوت احساس ناامنی را درونی کرده و به سایر شرایط زندگی تعمیم میدهد.
دلایلی همچون بیماری والدین، طلاق یا فوت آنها، مشکل در روابط والدین باهم، اصول تربیتی سختگیرانه و کنترلگری همراه با تهدید کودک و تنبیه آنها و... میتواند از دلایل بروز اضطراب زیاد در کودکان باشد که در تمامی موارد و موقعیتها کودکان نگرانی را تجربه خواهند کرد. فراموش نکنیم اغلب ما در مواجهه با محیطهای غریبه و ناآشنا اضطراب را تجربه میکنیم.
برای کودک در سالهای اولیه ورود به مدرسه هم این اضطراب و نگرانی عادی و طبیعی است و مرحلهای از رشد کودکان بوده و از آن گریزی نیست، اما اگر این علائم با علائم بدنی مثل تپش قلب، دردهای شکمی، مشکلات گوارشی، حالت تهوع، بیاختیاری ادرار و... همراه باشد و به مدت بیش از چهار هفته ادامه داشته باشد، طبیعی نیست. البته برخی اقدامات از سوی والدین باعث تشدید اضطراب جدایی در کودکان و دانشآموزان میشود. برخی والدین هنگام مواجه با اضطراب کودک، او را سرزنش، تنبیه، مقایسه و جریمه میکنند و اعتمادبهنفس کودک را پایین میآورند.
برخی والدین بیان احساسات را به کودکان آموزش نداده و دلیل احساس اضطراب را از کودک نمیپرسند؛ همچنین برای تخلیه اضطرابهای درونی کودک، وقت مفید و مشترک همچون همدلی یا بازی اختصاص نمیدهند و همین مسائل میتواند باعث تشدید اضطراب در کودک شود.
در واقع اضطراب جدایی در سنین ۸ سالگی به بالا نشانه اختلالات اضطرابی است. این نوع مشکلات در مجموعه اختلالات اضطرابی بوده و هنگام جدا شدن از چهرههای مهم زندگی مثل والدین با ترس و اضطراب قابلتوجهی همراه خواهد بود. در این صورت بهتر است والدین از درمانهای روانشناختی یک روانشناس کمک بگیرند.