بورس در آستانه فصلی نو
آیا مذاکرات محرمانه ایران و امریکا در بازار سهام کشور اثری می‌گذارد؟ پیوستن ایران به بریکس و شانگهای چه تحولاتی را در نظم و نظام بازارها از جمله بازار سرمایه شکل می‌دهد؟ ثبات چند ماهه بازار ارز کشور چه معنا و مفهومی را از منظر بازار سرمایه دارد؟ این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگری از این دست، این روزها در محافل اقتصادی به کرات مطرح می‌شوند و ضرورت پاسخگویی به آن احساس می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌خواهند بدانند آیا باید منتظر پاییز پر بارش و مملو از نوسان در بورس باشیم یا اینکه وضعیت متعادل فعلی تداوم خواهد داشت؟
پس از تحولاتی که اخیرا در حوزه سیاست خارجی کشور ایجاد شده، افکار عمومی ایرانیان و بسیاری از فعالان اقتصادی به دنبال کردن ردپای این تحولات در بازار سرمایه و سایر بازارهای کشور هستند.
انتشار اخباری چون مذاکرات محرمانه ایران و امریکا و موضوع تبادل زندانیان دو کشور، عضویت ایران در بریکس و شانگهای و... از جمله مهم‌ترین خبرهای حوزه سیاست خارجی کشورمان بوده‌اند. در میان این خبرها، موضوع مذاکرات ایران و امریکا با توجه به تاثیر احتمالی که در احیای برجام و پایان تحریم‌ها خواهد داشت، واجد اهمیت بسیاری است. اما از آنجا که این مذاکرات به صورت محرمانه انجام می‌شود، هنوز خبر دندان‌گیری درباره آن به بیرون درز نکرده است؛ بنابراین نمی‌توان به قطعیت درباره تحولات آینده صحبت کرد.
طبیعتا اگر گشایش‌هایی در حوزه سیاست خارجی رخ بدهد، تحریم‌ها پایان یابد و مناسبات ایران با قدرت‌های جهانی بهبود یابد تاثیر آن در بازار سهم نمایان می‌شود. نباید فراموش کرد، بسیاری از شرکت‌های ایرانی محصولات خود را به خاطر آثار تحریمی با تخفیف‌های بسیار بالا در کشورهای دیگر می‌فروشند یا واسطه‌های مختلفی برای فروش این محصولات ورود کرده و حق دلالی بالایی دریافت می‌کنند. از سوی دیگر شرکت‌های ایرانی برای وصول مطالبات خود، هزینه‌های هنگفتی می‌پردازند و... همه این موارد سود شرکت‌های ایرانی را کاهش می‌دهد.
اگر گشایشی در حوزه سیاست خارجی رخ بدهد، هزینه‌های تراکنش و هزینه‌های مالی شرکت‌های ایرانی به خصوص شرکت‌های صادرات محور کاهش پیدا می‌کند. این روند باعث واکنش مثبت بورس شده و شاخص‌ها هم رو به صعود خواهند داشت. البته همه این موارد حدس و گمان است و تا زمانی که اتفاقی عملی رخ ندهد، نمی‌توان روی آن حساب جدی باز کرد. می‌گویند، اقتصاد نخستین حوزه‌ای است که نسبت به تحولات مثبت واکنش نشان می‌دهد و متوجه تحولات مثبت می‌شود، بنابراین اگر قرار باشد تحول مثبتی در بخش سیاست خارجی شکل بگیرد، فعالان اقتصادی قبل از همه آن را درک کرده و برای شرایط جدید آماده می‌شوند.
در شرایط فعلی بازار ارز در یک رکود و سکون چند ماه قرار دارد. بیش از 6 ماه است که نرخ ارز کشور در عدد50 هزار تومان ثابت مانده است؛ هرچند برخی از تحلیلگران معتقدند این ثبات از طریق سرکوب نرخ ارز ایجاد شده و در ادامه ممکن است فنر ارزی کشور باز شود، اما در شرایط فعلی به هر حال نرخ ارز در وضعیت با ثباتی قرار دارد. بنابراین نمی‌توان توقع تحولاتی در بازار سهام کشور داشت که ناشی از نوسان نرخ ارز داشت. در این میان درباره بازار سهام به‌طور مشخص دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند بورس کشور در شرایط تعادلی خود قرار دارد. یعنی نه نرخ‌ها بسیار بالاست و نه بسیار پایین است.
از این منظر برخی می‌گویند بهترین زمان برای بهینه کردن پرتفوها و جابه‌جایی برخی سهم‌ها با سهم‌های دیگر است. در واقع این ثبات موقعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری پایدار در بازار سهام کشور است. اگر قرار باشد اتفاقاتی در شاخص‌های کلی اقتصاد رخ بدهد، مثلا ارز بالا برود، انتظارات تورمی با رشد فزاینده‌ای مواجه شود یا در برنامه هفتم سیگنال‌های مناسبی در خصوص سهام ارسال شود، احتمال رشد مناسب در بازار سهام محتمل است.
فعلا در روزهای پایانی شهریورماه، شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز با 7 هزار و ۳۰۰ واحد کاهش در ارتفاع ۲ میلیون و ۱۲۱ هزار واحدی ایستاد. این وضعیت متعادلی است که باعث می‌شود تحلیلگران بازار را متوازن تشخیص داده و شاخص آن را نه بسیار بالا و نه بسیار پایین ارزیابی کنند. اما این وضعیت ساکن به معنای تداوم وضع موجود نیست، تحولاتی حوزه‌های گوناگون، پاییز پرخبری را نوید می‌دهند؛ تحولاتی که رخ دادن هر کدام از آنها در حوزه‌های سیاسی، دیپلماسی، اقتصادی و... ممکن است بازار را با شرایط تازه‌ای مواجه کند.
