بازار سرمایه اولین هفته کاری خود را در پاییز با تعطیلات آغاز کرد اما چندان در این میسر موفق نبود و شاهد سرخ‌پوشی شاخص کل در اولین روز معاملاتی پاییز بودیم. برخی از کارشناسان شروع فصل جدید را عامل سرخ‌پوشی بازار می‌دانند و برخی دیگر نیز عقیده دارند که دخالت‌ها و دستکاری‌ها وضعیت بازار سرمایه را ناخوشایند کرده و به همین دلیل از 17 اردیبهشت ماه تا به امروز شاهد روزهای تلخی در بازار هستیم. البته در این بین برخی از روزها و هفته‌ها شاخص سبزبوده اما این سبزی قدرت ادامه دادن نداشته است.
تابستان به سختی و حجم معاملات پایین و رکود گسترده به پایان رسید. از ابتدای سال جاری بازار سرمایه شرایط خوبی را تجربه کرد، اما ناگهان در ۱۷ اردیبهشت ماه ورق برگشت. حجم و ارزش معاملات به صورت غیرعادی افزایش یافت و بازار سرمایه گارد نزولی شدیدی را گرفت. ۴۰ روز بعد مشخص شد که قرار است نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و سوخت صنایع به صورت کاملاً غیرکارشناسی افزایش یابد. بازار به محض اینکه متوجه چنین رویدادی شد از همان روز معاملاتی افت سنگین دیگری را تجربه کرد و سرمایه‌گذاران خرد تازه متوجه عمق بحران شدند.
احسان خاتونی داریان، کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: افزایش نرخ خوراک اتفاق مهمی بود که اغلب صنایع بورس را تحت تاثیر قرار داد. اما مهم‌تر از موضوع افزایش نرخ‌ها، بی‌اعتمادی گسترده‌ای بود که بازار با آن مواجه شد. بنابراین اندک سرمایه‌گذارانی که بعد از اتفاقات مرداد ۹۹ در بورس باقی مانده بودند؛ عطای بورس را به لقای آن بخشیدند و از بازار خارج شدند. در ادامه اما اعتراضات فعالان صنفی و بازار سبب تشکیل جلسات کارشناسی شد و بدنه دولت و وزارت اقتصاد، بار دیگر قانع شدند که به فرمول نرخ خوراک بازگردند و آن را در برنامه هفتم بگنجانند.
خاتونی داریان به بورسان گفت: اما در همین حین بازار با بحرانی موسوم به «اثر جبراییلیون» مواجه شد. ایده این افراد این بود که باید بورس کالا را حذف کرد و شرکت‌ها را مجبور کرد تا با ارز ترجیحی و قیمت‌گذاری دستوری محصولات خود را بفروشند تا در ادامه بتوان تورم را کنترل کرد . بورس از این اتفاقات لطمه دیگری خورد.
به هر ترتیب با توصیه کارشناسان، دولت مبنای محاسباتی قیمت‌های پایه پتروشیمی‌ها را به ارز مبادله‌ای بازگرداند. سایر اقدامات اصلاحی که مد نظر فعالان بازار است از جمله تغییر مبنای ارز محاسباتی نرخ پالایشگاه‌ها، احتمالاً در آینده‌ای نه چندان دور انجام شود.
وی افزود: بعید به نظر می‌رسد در آینده شاهد ریسک‌های خاصی از این ناحیه در بازار سرمایه باشیم. ریسک‌های بازار می‌تواند مسائل دیگری از جمله جنگ احتمالی در قره باغ باشد که یک بار نیز بازار از این ناحیه ضربه خورده است.با توجه به مواضع ایران در خصوص بحران قره باغ در صورت بالا گرفتن هر گونه بحران، بازار سرمایه نیز ممکن است از آن اثر بپذیرد؛ همانطور که منفی شدن معاملات هفته گذشته نیز در روز پایانی به نوعی منتسب به این نوع بحران بود. اما به هر حال این بحران نیز می‌تواند به نوعی موقت باشد؛ شاید تهدید مهم‌تری که بازار با آن مواجه است ناشی از نوسانات قیمت‌های جهانی و بحران‌های جهانی به خصوص از جانب چین باشد. به هر حال چین بازیگر مهمی در کامودیتی‌ها است و بورس تهران نیز به‌طور سنتی وابستگی بالایی به کامودیتی‌ها دارد.
این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است، متغیر دیگری که رکود را در بازار به ارمغان آورده است به بالا بودن نرخ‌های بدون ریسک باز می‌گردد. رسیدن نرخ‌های غیر رسمی بدون ریسک به سطوح ۲۷ تا ۲۸ درصد اتفاقی نیست که بتوان به سادگی از آن عبور کرد. این نرخ‌ها P/Eهای تحلیلی و جذاب بازار را بار دیگر کاهش می‌دهد. تا زمانی که این سودها در اقتصاد توزیع می‌شود، رشد شارپی بازار کمی بعید است. اما به هر حال در همین شرایط نیز بازار می‌تواند در نیمه دوم سال شرایط بهتری را تجربه کند چرا که فعالان اقتصادی انتظار دارند نرخ ارز در نیمه دوم سال یک پله رشد کند در واقع نرخ ارز یک محرک مهم برای بازار محسوب می‌شود.
بازار از دریچه معاملات
طی معاملات روز شنبه یک مهر ماه شاخص کل بورس تهران 2 هزار و 851 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایین‌تر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 118 هزار و 361 واحد رسید. شاخص کل هم وزن بورس نیز با ریزش 10 واحد در رقم 721 هزار و 789 واحدی ایستاد. همچنین شاخص کل فرابورس با افت 31 واحدی به رقم 26 هزار و 187 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با افزایش 126 واحدی به سطح 129 هزار و 171 واحد رسید.
روز شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار سهام برای چهارمین روز معاملاتی متوالی منفی شد و در حالی که روز دوشنبه هفته قبل این معیار به منفی 402 میلیارد تومان رسیده بود و سه‌شنبه منفی 343 میلیارد تومان بود و چهارشنبه نیز 238 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. اولین روز کاری هفته نیز 124 میلیارد تومان از مالکیت کد‌های حقیقی بازار کاسته شد. در این روز نماد فملی بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 28 میلیارد تومان بود. پس از فملی، نمادهای شپنا، وبملت، وتجارت و فولاد بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای حکشتی و خکمک تعلق داشت و پس از این دو، نمادهای خزامیا، حشکوه و بکابل بیشترین ورود را داشتند.
روز شنبه نمادهای حکشتی، شستا و خزامیا نمادهای سبزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در رشد شاخص کل بورس داشتند. طی روز مذکور نیز مشابه روز چهارشنبه مقاومت مثبت نمادهای سبک در برابر ریزش قیمت نمادهای سنگین بازار سهام مغلوب شد.در مقابل فارس، شپنا و شبندر از نمادهای قرمز بودند که اثر منفی بر شاخص داشتند.در فرابورس نیز نمادهای خاور، هرمز و خدیزل بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص داشتند و نمادهای آریا، وسپهر و صبا بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص کل فرابورس داشتند.در بین نمادهای پرتراکنش بورس این روز نماد تکاردان بیشترین تراکنش را داشت و شستا، حکشتی و خزامیا در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز نطرین، خاور و بمولد بیشترین تراکنش را داشتند.
روز شنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 9 هزار و 624 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 2 هزار و 736 میلیارد تومان بود که 28 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود.ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 1.3 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 340 میلیارد تومان رسید. در معاملات نماد وپاسار بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 994 میلیارد و 448 میلیون تومان بود
پس از وپاسار، افران بیشترین ارزش معاملات را داشت و همای رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد رایکا و کمند در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند.
در حجم معاملات نیز سهام وپاسار با تعداد 3 میلیارد و 640 میلیون سهم در صدر قرار گرفته است. شستا در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به همای تعلق داشت. دو نماد خودرو و افران نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات شنبه، 75 نماد صف خرید داشتند و 41 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 40 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 163 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با افزایش 33 درصدی به 359 میلیارد تومان رسید.
