کاهش مقطعی قیمت مسکن
گروه راه و شهرسازی|
در حالی که به واسطه حبس آمارهای رسمی از تحولات بازار مسکن، تصویر مبهمی از روند این بازار طی 9 ماه گذشته ایجاد شده است، هر از گاه برخی از مسوولان یا دستگاه‌ها بنا به ترجیحات خود، بخش بسیار کوچک و ناروشنی از این آمارها را از طریق رسانه‌ها اعلام می‌کنند.
در تازه‌ترین اقدام، وزارت راه و شهرسازی به نقل از بانک مرکزی، اعلام کرده است، متوسط قیمت مسکن در پایتخت طی ۱۸ روز شهریورماه در مقایسه با ۱۹ روز ماه قبل در مناطق شهری تهران ۳.۳ درصد کاهش یافته است. حال، مشخص نیست که میانگین قیمت هر متر مربع در شهر تهران در این دوره زمانی به چند میلیون تومان بالغ شده است؟ مشخص نیست، این شاخص طی 9 ماهه گذشته تا چه قله‌ای اوج گرفته که حالا افت 3.3 درصدی آن برای وزارت راه جذاب شده است؟ مشخص نیست، حجم معاملات ملک دچار چه سرنوشتی شده و عمق رکود تا چه حد فزونی گرفته است؟
در این حال، وزارتخانه این کاهش اندک را به تلاش‌های خود و دولت در «ساماندهی بازار مسکن و اجاره و با مکانیزم‌هایی همچون مالیات بر خانه‌های خالی، ساماندهی مشاوران و بنگاه‌های مشاور املاک، راه‌اندازی سامانه‌های ثبت معاملات اجاره و خرید و فروش مسکن و همچنین قانون ساماندهی بازار مسکن و اجاره که مراحل نهایی آن در حال اتمام است، » ربط داده است. در واقع، هدف اصلی این وزارتخانه صرفا توجیه عملکرد خود و نمایش کارآمدی این اقدامات – نه شفاف‌سازی وضعیت بازار مسکن تهران و کشور- بوده است.
پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی همچنین به نقل از گزارش بانک مرکزی، اعلام کرده است، تغییرات قیمت مسکن در برخی از مناطق تهران همچون منطقه ۴ معادل ۱۸ درصد، منطقه ۷ معادل ۷.۸ درصد، منطقه ۱۱ معادل ۱۲.۹ درصد، منطقه ۱۲ معادل ۵.۷ درصد، منطقه ۱۴ معادل ۰.۴ درصد، منطقه ۱۵معادل ۷.۲ درصد و منطقه ۱۷ معادل ۱.۳ درصد افزایش بوده است.
با این‌حال، دولت سیزدهم هدف‌گذاری کرده تا قیمت مسکن و اجاره مسکن در ماه‌های آتی روند کاهشی داشته باشند. این گزارش به نقل از مرکز آمار ایران نیز افزوده است: رشد بخش ساختمان در سه ماه اول سال ۱۴۰۱ معادل منفی ۱.۹، در شش ماهه اول ۱۴۰۱ معادل منفی ۰.۶، در ۹ ماهه ۱۴۰۱ معادل منفی ۱.۸ و در سال ۱۴۰۱ معادل منفی ۲.۳ ثبت شده است. این آمار در ۳ ماهه نخست امسال به مثبت ۴.۷ رسیده است.
بر اساس این گزارش، هفته گذشته، مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی از پلمپ ۵ هزار و ۶۰۰ بنگاه مشاور املاک متخلف توسط پلیس امنیت اقتصادی خبر داد و گفت: طبق آمار، بیش از ۸۰ هزار بازرسی از بنگاه‌های املاک سراسر کشور انجام شد و بعد از تماس‌ها، پیگیری‌ها و تذکرهای لازم، ۵ هزار و ۶۰۰ بنگاه مشاور املاک توسط پلیس امنیت اقتصادی پلمب شد. هم‌اکنون نظم بهتری حاکم شده است و اصناف نیز همکاری مناسبی دارند.
وی در خصوص سکوهای انتشار آگهی و ساماندهی آگهی‌ها در فضای مجازی، گفت: در جلسه گذشته مصوبه‌ای داشتیم که نسبت به مقررات‌گذاری برای سکوهای انتشار آگهی مسکن و ساختمان تصمیماتی گرفته شد و جلسات خوبی با وزارت صمت و وزارت ارتباطات برگزار شد، سکوهای انتشار آگهی، مقررات را پذیرفته‌اند. مقرر است تا سکوهای انتشار آگهی‌ها، آگهی انتشار را بعد از تایید هویت مالکان ملک توسط سامانه املاک و اسکان، منتشر کنند. بذرپاش با اعلام اینکه هزینه صدور پروانه ساختمانی بعد از پیگیری‌ها و مصوبه جدید مجلس کاهش یافته است، گفت: مصوبه جدید مجلس، می‌تواند به افزایش پروانه ساختمانی کمک کند. به نظر می‌رسد دولت در تلاش است تا با راهکارهایی فاصله بین عرضه و تقاضای مسکن را کاهش داده و با این راهکار بتواند قیمت مسکن را مهار کند.
تزریق قطره‌چکانی آمار
به گزارش«تعادل»، اگر از نشت قطره‌چکانی داده‌های مرتبط با بازار مسکن و تشتت آماری در همین محدوده کوچک بگذریم، از نتیجه‌گیری‌های مثبت از تصویرهای لحظه‌ای از بازار مسکن نمی‌توان گذشت.
چه آنکه این نتیجه‌گیری‌ها نه تنها افکار عمومی را از شرایط حاکم بر بازارها و از جمله بازار مسکن منحرف نمی‌کند و به عبارت دیگر، نه تنها در مردم خوش‌بینی ایجاد نمی‌کند و شوری نمی‌افزاید که آنها را نگران‌تر و نسبت به آینده بدبین‌تر می‌کند.
بر اساس این گزارش، در روزهای آخر تیرماه سال جاری نیز، محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی در جلسه‌ای به‌طور کلی از کاهش قیمت مسکن به واسطه سیاست‌های اجرا شده توسط این نهاد خبر داد. چند روز بعد، مشاور وزیر راه میزان این افت قیمت را 3.8 درصد اعلام کرد. در روزهای نخست مردادماه سال جاری اما در نشست برخی از مسوولان اقتصادی کشور با رییس دولت سیزدهم، افت قیمت مسکن در تیرماه سال جاری نسبت به خردادماه 2.2 درصد به او گزارش شد.
مسکن کوتاه‌مدت نیست
این در حالی است که از نظر کارشناسان مسکن، تغییرات ماهانه شاخص‌های کلیدی مسکن یک تصویر لحظه‌ای از تحولات این بازار به شمار می‌روند و معنادار نیستند و به همین علت، دستیابی به تحلیلی دقیق، مستلزم رصد و بررسی آمارهای فصلی یا نقطه به نقطه است.
در شرایطی که دوره انتظار برای دستیابی به مسکن در ایران به بیش از 100 سال رسیده است و ساخت مسکن نیز معمولا 18 تا 24 ماه زمان می‌برد و جست‌وجوی خانه برای خرید یا حتی اجاره حدود یک ماه طول می‌کشد و اساسا مقوله مسکن در ذهن خانوار و افکار عمومی به عنوان یک مقوله زمانبر و طولانی مدت حک شده و نیازمند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت نیز هست.
در این حال، بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده، از ابتدای سال 1401 تا آذرماه سال گذشته، متوسط قیمت مسکن در شهر تهران بیش از 37 درصد رشد داشته است. یا از فروردین سال 1397 تا آخر آذرماه سال 1401 که آمارهای رسمی وجود دارند، متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران حدود 860 درصد رشد را تجربه کرده. اینها در حالی است که به‌رغم حبس آمارهای رسمی در بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، برآوردهای برخی از کارشناسان مسکن نشان می‌دهد، طی 9 ماهه پس از آذر 1401 متوسط قیمت مسکن در شهر تهران 100 درصد افزایش داشته و به این ترتیب از حدود متری 48 میلیون تومان به بیش از متری 96 تومان افزایش یافته است.
در این حال، برخی مشاهدات میدانی حاکی از تشدید جهش قیمتی در مناطق یک و دو پایتخت است، به گونه‌ای که قیمت‌های پیشنهادی برای واحدهای نوساز هم اینک از 500 میلیون تومان برای هر متر مربع آغاز می‌شود یا حتی در برخی مواقع، واحدهای این مناطق صرفا با دلار مبادله و معامله می‌شوند. بی‌گمان، تنها راه شفاف‌سازی قیمت‌ها در بازار مسکن، انتشار «قیمت‌های معاملاتی» است. چون این قیمت‌ها حاصل کشمکش نیروهای عرضه و تقاضا است و در واقع برآیند مبادله و توافق است.
