انتقاد دیرهنگام از طراحان منطقه 22 پایتخت

 چمران: منطقه ۲۲ کمترین تعداد مدرسه را در کل کشور دارد

گروه راه و شهرسازی|

بر کسی پوشیده نیست که منطقه 22 پایتخت در دوران 12 ساله ریاست محمدباقر قالیباف بر شهرداری تهران شکل گرفت. دورانی که مهدی چمران نیز بر کرسی ریاست شورای شهر تکیه زده بود و قالیباف را همراهی می‌کرد. هم‌اینک، این دوران در نگاه اصولگرایان، یک دوره طلایی در مدیریت شهری به شمار می‌رود. همانطور که کارگزاران از مدیریت کرباسچی بر شهرداری به عنوان یک دوره فراموش نشدنی در شهرداری پایتخت یاد می‌کنند. اما نکته از آنجا جالب می‌شود که چمران به عنوان عضوی موثر از تیم مدیریتی شهرداری در این دوران 12 ساله، هم اینک منتقد شرایطی شده است که خود در آن نقش داشته است.

او گفته است، «منطقه ۲۲ تهران کم مدرسه‌ترین نقطه کشور است و با وجود اینکه این همه آپارتمان و برج ساختند اما این منطقه مسجد و مراکز درمانی کمی دارد که این مشکل مربوط به طراحی است.» آن‌گونه که ایرنا گزارش کرده است، مهدی چمران در افتتاحیه سومین اجلاسیه مجمع روسای کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی شوراهای اسلامی مراکز استان‌ها اظهار کرد: منطقه ۲۲ تهران کم مدرسه‌ترین نقطه کشور است و با وجود اینکه این همه آپارتمان و برج ساختند اما این منطقه مسجد و مراکز درمانی کمی دارد که این مشکل مربوط به طراحی است. وی با بیان اینکه ما معماری ایرانی - اسلامی داریم و در دانشگاه‌ها این رشته تدریس می‌شود، ادامه داد: محور شهرهای ما براساس مسجد شکل گرفته است برخلاف شهرهای اروپایی که خیابان‌های اصلی آن به پارلمان یا ساختمان‌های دولتی آن ختم می‌شود.

به گفته چمران، خانواده کوچک‌ترین سلول در ساختار شهری ما بوده و بعد آن محله‌ها حول محور مسجد شکل می‌گیرد و کار و کاسبی و تکیه رونق می‌گرفته است. وی تاکید کرد: شهرسازی‌های جدید براساس تفکر سکولاریستی است و محله، ناحیه، منطقه و مسجد در آن فراموش شده است؛ هشتگرد را ساخته بودند و ما برای بازدید رفتیم و به پیمانکار گفتیم که این همه ساخت و ساز کردید چرا مسجد نساختید؟ چمران افزود: در شورای عالی شهرسازی مصوب شد در ازای هر ۳۰۰ واحد مسکونی که می‌سازند، مسجد، مدرسه و درمانگاه هم احداث شود و در تهران هم اگر مجموعه‌ای ساخته می‌شود ما ابتدا می‌پرسیم مسجد و مدرسه آن کجاست؟

   بی‌حجابی از پرده کشیدن آغاز می‌شود

رییس شورای اسلامی شهر تهران اظهار کرد: فرهنگ از خانه و محله شکل می‌گیرد، از این‌رو، در خانه‌های کنونی با کشیدن پرده وسعت دید بسیار است و در واقع بی‌حجابی از پرده کنار کشیدن آغاز می‌شود که این از معایب زندگی شهری است. وی گفت: مقوله فرهنگ صرفا با افزایش بودجه ترویج و اصلاح نمی‌شود البته کار فرهنگی بسیار زمان بر و عمیق است و نمی‌شود به راحتی برای یک ملت فرهنگ ساخت. چمران با بیان اینکه شوراها در معماری و شهرسازی می‌توانند تأثیر بزرگی در شهرها داشته باشند، تاکید کرد: فرهنگ شهرسازی باید تغییر کند و مسجدمحوری نیز مورد توجه قرار گیرد.

   بزرگ‌ترین تخلف دوران مدیریتی قالیباف 

به گزارش «تعادل»، براساس اولین طرح تفصیلی پایتخت، منطقه 22 شهر تهران به دلیل موقعیت مکانی، وسعت و وجود بوستان جنگلی چیتگر، وردآورد، خرگوش دره، لتمال کن، دریاچه خلیج فارس و امکانات تفریحی به عنوان قطب گردشگری پایتخت تعریف شد. بسیاری از کارشناسان شهری معتقدند ساخت و سازهای بی‌رویه و بلندمرتبه‌سازی، بسیاری از فرصت‌های این منطقه را از بین برده از جمله «پیروز حناچی» شهردار سابق تهران، زمانی که معاون وزیر راه و شهرسازی بود، ساخت و سازها در این منطقه را «بزرگ‌ترین تخلف دوران مدیریتی قالیباف» خوانده بود. بلندمرتبه‌سازی در منطقه 22 یکی از مهم‌ترین انتقادهایی است که به دوران 12 ساله مدیریت محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران می‌شود. از طرفی بر اساس طرح جامع منطقه 22 برای این منطقه 300 هزار نفر جمعیت پیش‌بینی شده بود که با توجه به بارگذاری‌ها و ساخت‌و‌سازهای انجام شده جمعیت منطقه 22 از 500 هزار نفر نیز فراتر رفته است و گفته می‌شود، مدیران شهری به دنبال این هستند که جمعیت‌پذیری منطقه 22 را به 600 تا 700 هزار نفر برسانند. این در حالی است که هم‌اکنون شهروندانی که در منطقه 22 ساکن هستند از نبود سامانه حمل و نقل عمومی و نبود فضای آموزشی و بهداشتی به‌شدت رنج می‌برند.

براساس مستندات موجود، آبان سال 93 شورای عالی شهرسازی و معماری مصوبه‌ای را با حضور نمایندگان شهرداری و شورای تهران به تصویب رساند که در آن بیان شده بود: «طرح تفصیلی منطقه 22 پایتخت و تمامی مصوبات گذشته کمیسیون ماده 5 در مورد این منطقه باید به‌طور کامل ملغی شود.» برپایه مفاد این مصوبه، همچنین شهرداری تهران باید با توجه به مشکلات زیست‌محیطی، اکولوژی و بارگذاری قابل توجه صورت گرفته در منطقه 22 طرح تفصیلی جدیدی را برای این منطقه طی سه ماه با رویکرد حداقل جمعیت‌پذیری تهیه می‌کرد و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور برساند.

اما تا زمانی که قالیباف روی کار بود از ابلاغ مصوبه شورای عالی شهرسازی در خصوص ابطال طرح تفصیلی منطقه 22 و تدوین طرح تفصیلی جدید امتناع کرد و بر این اساس70درصد املاک و زمین‌های این منطقه را به جای تامین سرانه‌ها و زیرساخت‌ها به بلندمرتبه‌سازی اختصاص داد. صدور پروانه ساخت مال‌ها و نیز برج‌های بلندمرتبه در منطقه‌ای که قرار بود منطقه توریستی تهران باشد، باعث شده منطقه 22 امروز به منطقه و محله‌ای با مشکلات فراوان تبدیل شود. بر اساس آمارها اکنون منطقه 22 بیشترین میزان بلندمرتبه‌ها را در تهران به خود اختصاص داده است .

   پیامدهای برج‌سازی

 در کریدور هوایی پایتخت

یکی از تبعات منفی ساخت بلندمرتبه‌ها در این منطقه این است که باعث کاهش قابل ملاحظه جریان باد در شمال تهران و ساکن‌ شدن هوا در امتداد شرقی شهر شده است. بررسی‌های آزمایشگاهی درباره آثار بلندمدت این حجم بلندمرتبه احداث شده در تهران بر هوای شهر که توسط پژوهشکده سازمان هواشناسی انجام شده، مشخص کرده است: «برج‌های شکل گرفته در منطقه ۲۲ تهران بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بر آلودگی هوای پایتخت موثر افتاده است و سبب کاهش قابل‌ملاحظه جریان باد بر این اساس، کاهش بادهای از سمت کوه به دشت تهران و بالعکس، در دهه‌های اخیر بسیار قابل ملاحظه بوده است و حتی سرعت بادهایی که شب و اوایل صبح از مناطق کوهستانی به سمت تهران می‌وزد، به‌شدت پایین آمده است. همچنین با توجه به گسترش طولی شهر تهران بین دو جهت غرب و شرق و با لحاظ اینکه، جریان وزش باد در تهران از غرب به شرق است، جریان باد طی این دوره زمانی، در شرق پایتخت نیز افت کرده و در امتداد شرقی شهر، سکون هوا بیشتر شده است.

برای محمدباقر قالیباف شهردار اسبق تهران که علاقه زیادی به اجرای پروژه‌های بزرگ مقیاس و مانور دادن روی آنها داشت، منطقه 22 که منطقه‌ای تازه تاسیس و بکر بود فرصت خوبی برای خودنمایی به شمار می‌رفت. یکی از پروژه‌های بزرگ قالیباف که به آن افتخار می‌کرد، ایران مال یا بازار بزرگ ایران بود که از آن به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع تجاری، تفریحی، فرهنگی و مرکز خرید در خاورمیانه و به عنوان یکی از پنج مال برتر جهان یاد می‌کنند که در منطقه 22 واقع شده است. گفته می‌شد این مجموعه با هدف توسعه اقتصادی و اشتغال، توسعه گردشگری و خرید تمامی افراد جامعه خصوصا جوانان کشور و کشورهای همسایه احداث شده است. اما سوال این است در شرایطی که تهران از وجود تعداد زیاد مال‌ها اشباع شده و رنج می‌برد و به خصوص در سال‌های دهه 1390 به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی بسیاری از این مال‌ها به خصوص آنهایی که در مرکز شهر واقع شده‌اند بسیار خلوت شده و خالی از مشتری‌اند، ساخت تعداد زیادی مال به غیر از درآمدزایی برای شهرداری چه منفعتی برای منطقه و مردم آن داشته است؟

   سایر تخلفات منطقه 22

به گفته کارشناسان و برخی اعضای شورای شهر، بسیاری از ساخت و سازهای بلندمرتبه در منطقه 22 با تخلفات بسیار همراه بوده‌اند که پروژه ایران مال هم یکی از آنهاست.اواسط اردیبهشت ۹۷ بود که بازرسی شهرداری تهران از ده‌ها هزار متر تخلف ایران مال خبر داد. شهردار منطقه ۲۲ تهران تاکید کرده بود که مغایرت ساخت با پروانه صادر شده، تخلف آشکار ایران مال است. به عنوان مثال، پروانه ساختمانی ایران مال، یک میلیون و ۶۵۰ هزار متر مربع بوده در حالی که برای یک میلیون و سیصد هزار متر مربع ساخت و ساز انجام شده است و با وجود تراکم پهنه ۵۰۰ درصدی، ۳۰۵ درصد پروانه اخذ شده است و ۱۹۵ درصد تخلف تراکم وجود دارد.

به همین خاطر، طبق اعلام شهردار منطقه ۲۲، پرونده تخلفات ایران مال به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال شده است و برای بررسی نتیجه رای کمیسیون ماده ۱۰۰ باید منتظر ماند. ساخت دریاچه شهدای خلیج فارس که به دریاچه چیتگر معروف شده است نیز از دیگر افتخارات قالیباف بود که آن هم از تخلف خالی نبود. سالاری نیز در جریان احداث و صدور پروانه پروژه خیابان طبیعت در نزدیکی دریاچه شهدای خلیج‌فارس از چندین تخلف خبر داده و گفته بود: «در این پروژه پس از احداث 10 طبقه صدور پروانه انجام شده که این تخلف در تهران بی‌سابقه بوده است، همچنین در پروژه دیگری در منطقه 22 شاهد تخلف 20 هزار متری در احداث بنای مسکونی بوده‌ایم.»