توسعه میادین نفتی و گازی بدون برجام و FATF میسر است؟

بند ب فصل 9 برنامه هفتم توسعه به دولت اجازه می‌دهد که به منظور تسویه بدهی‌های خود به صندوق توسعه ملی از طریق وزارت نفت نسبت به عقد قرارداد بهره‌برداری میادین نفتی و گازی مشترک با صندوق توسعه ملی اقدام کند.

به گزارش تجارت نیوز، صندوق نیز مکلف است که با جذب سرمایه‌های مردمی و سرمایه‌گذار خارجی در پروژه‌های سرمایه‌گذاری صادرات‌گرا و ارزآور و از طریق شرکت‌های غیر دولتی اکتشاف، توسعه، استخراج و تولید دارای صلاحیت به توسعه و بهره‌برداری از این میادین بپردازد. مشروط برآنکه سرمایه‌گذاری صندوق کمتر از 50 درصد باشد و طی پنج تا 10 سال پس از بهره‌برداری نسبت به واگذاری سهم خود به بخش غیردولتی اقدام کند.

اما آیا توسعه میادین نفتی و گاز بدون برجام و خروج از لیست سیاه FATF امکان‌پذیر است؟

رویای توسعه میادین نفتی و گازی

درحالی در برنامه هفتم توسعه روی جذب سرمایه‌گذار خارجی برای توسعه میادین نفتی و گازی حساب ویژه‌ای باز شده که به علت تحریم‌ها ایران تکنولوژی دریافت از برخی میادین کوچک را هم ندارد و در مورد میادین مشترک هم قافیه را به کشورهای همسایه باخته است. طوری که برای میدان آرش که سهم ایران درآن نادیده گرفته می‌شود کویت حتی حقی برای ایران قائل نیست و بارها اعلام کرده ایران حق برداشت از میدان آرش را ندارد.

میدان گازی آرش با ۵۶۰ میلیارد متر مکعب ذخایر گازی و ۳۱۰ میلیون بشکه ذخایر میعانات گازی (نوعی نفت خام فوق سبک و گران‌قیمت) حدود شش دهه پیش کشف شد و قرار است عربستان و کویت با سرمایه‌گذاری هفت میلیارد دلاری و جذب شرکت‌های بین‌المللی، این میدان گازی بزرگ را توسعه دهند و روزانه نزدیک به ۳۰ میلیون مترمکعب گاز و ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی تولید کنند.

به‌رغم ادعای وزیر نفت که پیش‌تر گفته بود جکت حفاری در میدان آرش به زودی راه‌اندازی خواهد شد،هنوز مشخص نیست سرمایه این کار چگونه و از چه فاینانسی جذب خواهد شد؟

ایران یک میدان گازی بزرگ مشترک دیگر با عربستان در نزدیکی همین میدان با نام «فرزاد» (در عربستان حصبه نامیده می‌شود) را دارد که بیش از یک دهه است مذاکرات با شرکت‌های هندی که کاشف این میدان بوده‌اند، به نتیجه‌ای نرسیده و خود ایران نیز توان سرمایه‌گذاری پنج میلیارد دلاری برای توسعه این میدان را ندارد.

ایران برای توسعه میادین مشترک نیاز به ۱۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دارد که معادل ریالی آن درآمد نفتی تنها دو ماه کشور پیش از تحریم‌هاست. البته ساختار این میادین پیچیده است و نوع نفت آنها به طور عمده سنگین است و اگر بخواهیم با اتکا به توان داخلی و تکنولوژی ایران از آنها برداشت کنیم، تنها پنج تا ۱۰ درصد از ذخایر ۶۴ میلیارد بشکه‌ای این میادین قابل استخراج است. در واقع برای استخراج از این میادین حضور شرکت‌های پیشرفته اجتناب‌ناپذیر است.

برجام دیگر بوی تعفن نمی‌دهد!

بهروز نعمتی، نماینده سابق مجلس، به تجارت‌نیوز گفت: قوانین برنامه لایحه هفتم توسعه جزو قوانین بالا دستی است و به نوعی بحث آماده‌سازی زیرساخت ها و ریل‌گذاری است. شاید بعضا در سرمایه‌گذاری اشکالاتی وجود داشته باشد؛ مخصوصا در مخازن مشترک، اما این دلیل نمی‌شود که زیرساخت‌ها آماده نشوند. گرچه این اطمینان وجود دارد که چه در مجموعه مدیران صنعت نفت و چه در وزارت امور خارجه، مسئله میادین مشترک حل و بازتعریف شود.

وی افزود: در مورد میادین مشترک ایران با هیچ کشوری تعارف ندارد و اجازه بهره‌برداری از این میادین هم دست کسی نیست، جایی که جزو نقطه سرزمینی ایران است و مخزنی وجود دارد متعلق به کشور است. ممکن است بخشی از مخزن در خاک کویت و بخشی در خاک عربستان باشد و بخشی در خاک قطر باشد، بنابراین ایران هم مثل طرفین می‌تواند برداشت داشته باشد. موضوعاتی از این دست باید در چارچوب دیپلماتیک حل و فصل شود و در مورد حل آنها هم امیدواری وجود دارد.

​نعمتی تاکید کرد: توسعه کشور به مسائل زیادی بستگی دارد که یکی از آنها برجام است، البته دوستانی که مدتی پیش اعتقاد داشتند برجام جنازه است و بوی تعفن می‌دهد، امروز چنین عقیده‌ای ندارند و بوی تعفن برجام برای آنها تمام شده و می‌خواهند به آن بازگردند، درمورد fatf هم موضوع به همین شکل است و اعضای مجمع به‌زودی دست از مخالفت با آن برمی‌دارند، همه می‌دانند برای جذب سرمایه‌گذار خارجی باید به برجام پاسخ مثبت داد.