رقابت بویینگ و ایرباس در نخستین موج فروش به ایران
گروه حمل و نقل سارا جنگروی
هواپیماهای فعال در خطوط هواپیمایی کشور از کهولت سن رنج می‌برند و این امر موضوعی نیست که از دید مسوولان صنعت هواپیمایی کشور پنهان باشد. سفر وزیر راه و شهرسازی در ماه گذشته به پاریس و شرکت در پنجاه و یکمین نمایشگاه بین‌المللی صنایع هوانوردی فرانسه اهمیت نوسازی ناوگان هواپیمایی را بیش از پیش روشن کرد، اعلام آمادگی ایران برای استقبال از بازارهای بزرگ حملونقل در کشور یکی از رهاوردهای مهم این سفر به‌شمار می‌رفت از سوی دیگر طی سال‌های متمادی زیر سایه ابر تحریم‌ها «واسطه‌ها» یا به بیان عامیانه‌تر «دلالان» بی‌شماری وجود داشتند که علاوه بر تحریم از خودتحریمی هم سود می‌برده‌اند؛ با این وجود سفر وزیر، یک مقام بلندپایه و برخوردار از قدرت اجرایی در عرصه حملونقل هوایی این پیام را به تمامی «واسطه‌ها» اعلام کرد که کشور به سمت بازار شفاف هوایی رهسپار خواهد شد. گزارش رویترز در روز گذشته نیز حاکی از آن است که دو غول هواپیمایی بویینگ و ایرباس درصدد تسخیر بازار هواپیمایی ایران و رقابت تنگاتنگ با یکدیگر هستند. رویترز گزارش اخیر خود را با این مقدمه آغاز می‌کند: شرکت‌های هواپیماسازی خارجی در صورت حصول توافق هسته‌یی میان ایران و
گروه 1+5 که نوید گشوده شدن یکی از بازارهای هواپیمایی موفق جهان را می‌دهد، قراردادهایی به ارزش میلیاردها دلار به دست خواهند آورد. ایران و 6 قدرت جهان درحال حاضر سرگرم مذاکره در وین برای رفع آخرین موانع توافق تاریخی هستند که به اختلاف 12ساله بر سر برنامه هسته‌یی تهران پایان خواهد داد.
ناوگانی با عمر دو برابر متوسط بین‌المللی
دورنمای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی و تحریم تجاری طولانی مدت امریکا، این فرصت را برای تهران فراهم خواهد کرد تا به نوسازی ناوگان هواپیمایی فرسوده خود بپردازد که متوسط عمر آن 23سال یعنی دو برابر متوسط بین‌المللی است و می‌تواند پس از سال‌ها که لوازم مورد نیازش را در بازار سیاه با قیمت بالایی تهیه کرده است، این نوسازی را با قیمت پایین‌تری انجام دهد. برای ایرباس، بویینگ و تولیدکنندگان دیگر چشم‌انداز مذکور به معنای فرصت امضای قراردادهایی به ارزش 20میلیارد دلار است که البته با موضع‌گیری طرفین مختلف در مذاکرات هسته‌یی اخیر شکل گرفته و برای هواپیمای 38ساله بویینگ 747 SP ایران ایر که آخرین دستگاه از نوع خود است به معنای یک بازنشستگی شایسته خواهد بود.
۱۶۸ فروند هواپیما در ناوگان هوایی
این درحالی است که روز گذشته معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی با اشاره به فعال بودن ۱۶۸فروند هواپیما در ناوگان هوایی و بی‌سابقه بودن این رقم در تاریخ هوانوردی کشور گفت: هم‌اکنون شرکت‌های هواپیمای متقاضی ورود ۱۴ فروند هواپیما هستند. وی تعداد ناوگان هوایی کشور را 257فروند اعلام و اظهار کرد: از این تعداد 251فروند مسافری شامل 41هزار و 218صندلی و 6 فروند باری است و امسال حدود 14فروند هواپیما از نوع ایرباس و بویینگ به ناوگان هوایی کشور ملحق شده است. وی یادآور شد: درحال حاضر 67.63 ناوگان هوایی کشور فعال است این درحالی است که تا چندی پیش فقط حدود 60درصد ناوگان هوایی کشور فعال بود. وی بیان کرد: شرکت‌های هواپیمای متقاضی ورود 14فروند هواپیما هستند که در صورت تطابق با دستورالعمل‌های سازمان هواپیمایی کشوری، برنامه ورود آنها انجام و تا پایان سال به ناوگان هوایی کشور می‌پیوندد.
کدام هواپیماها برای ایران مناسب‌ترند؟
در رابطه با خرید هواپیما از بویینگ و ایرباس «تعادل» با علیرضا شیرزاد، کارشناس صنعت و بازار هواپیما و حمل‌و نقل هوایی به گفت‌وگو نشست.
رقابت میان ایرباس و بویینگ برای در دست گرفتن بازار فروش در سراسر دنیا ازجمله به تازگی در کره‌جنوبی و حال در ایران بر همگان روشن است. به نظر شما با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و ویژگی‌های خاص ژئوپلیتیکی در صورت حصول توافقات، خرید از کدام یک از این دو هواپیمایی منطقی‌تر است؟
برای ایران دو نوع هواپیمایی سوددهی عالی دارند، هواپیمای بویینگ 727کوتاه‌برد در پروازهای مسافت پایین با تعداد مسافر کم و بویینگ 777 دوربرد که پروازهای مسافت بلند را هم می‌تواند طی مسیر کند و به گونه‌یی چند منظوره محسوب می‌شود. از سوی دیگر با سفر اخیری که وزیر راه و شهرسازی به فرانسه داشتند، می‌توان گفت بازار هوایی ما به سمت ایرباس می‌رود و درحال حاضر احتمال خرید ایرباس نسبت به بویینگ قوی‌تر است چراکه ایرباس از زمان‌های قدیم هم در ایران نماینده داشته و دارد؛ مگر در یک استثنا که آن هم این است که امریکا بخواهد وارد بازار شود و با هواپیماهای بویینگ بازار را در دست بگیرد که این را هم من بعید می‌دانم. به دلیل اینکه اخیرا امریکا 100فروند هواپیمای بویینگ 777 به هواپیمایی امارات فروخته و نیازی به بازار ایران ندارد؛ و مسوولان رده بالای صنعت حمل و نقل هوایی نیز به سمت ایرباس اروپایی رفته‌اند.
فرهاد پرورش، مدیرعامل ایران‌ایر سال گذشته در مصاحبه‌یی به رویترز گفت: به محض اینکه تحریم‌ها برداشته شوند، ایران درصدد خرید حداقل 100دستگاه هواپیمای جت پهن‌پیکر و کوچک خواهد بود اما اگر مذاکرات به نتیجه نرسد به روسیه و چین روی خواهد آورد. درخصوص خرید از این دو کشور نظر شما چیست؟
صنعت هواپیمایی روسیه در ایران خوش‌سابقه نیست و با این اتفاقاتی که طی سال‌های متمادی با هواپیماهای روس در کشور افتاد، روسیه گزینه مناسبی برای خرید هواپیما در کشور نخواهد بود. از سوی دیگر چین درحال حاضر خط مونتاژ ایرباس 320 را دارد و درحال تلاش برای ثبت نخستین موتور جت خودش است و به پیشرفت‌های خوبی هم در این زمینه دست پیدا کرده اما نه در آن حد که بازار انبوه در دست فروش داشته باشد. بنابراین نه روسیه و نه چین گزینه‌های مناسبی برای خرید هواپیما نیستند، پس بهتر است خرید هواپیما از کشورهایی چون امریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان باشد که تکنولوژی ساخت موتور هواپیما را در اختیار دارند.
نیاز ایران به 400 فروند هواپیما در دهه آینده
به گفته ماکسیمو گینزا، مشاور ارشد شرکت انگلیسی «اسند فلایت گلوبال» هواپیماهای زیادی در ناوگان هواپیمایی ایران وجود دارند که واقعا به پایان عمرشان رسیده‌اند از این رو زمانی که تحریم‌ها برداشته شوند، ایران واقعا بازار جذابی خواهد شد. طبق برآورد مقامات ایران و غربی، ایران که کشوری با 80میلیون نفر جمعیت است در یک دهه آینده مجموعا به 400 فروند هواپیما نیاز خواهد داشت که نشان می‌دهد به دلیل انتظار طولانی‌مدت برای هر دو غول هواپیماسازی غربی بازار خوبی وجود خواهد داشت. مقامات از هواپیماهای سبک بویینگ 787 و ایرباس A350 تا بویینگ 737 و 777 یا ایرباس A320 و A330 و حتی بویینگ 8-747 به عنوان مدل‌هایی نام برده‌اند که در فهرست خرید احتمالی قرار دارند.
هشدار وزیر راه به فرانسه
به نظر می‌رسد بویینگ در نخستین موج از فروش هواپیما در موقعیت بهتری از ایرباس قرار دارد که تا حدودی به دلیل مواضع سخت‌گیرانه‌تر دولت فرانسه در مذاکرات هسته‌یی با ایران است. دولت فرانسه 11درصد سهم در هواپیماسازی اروپایی ایرباس دارد. پاریس در سال‌های اخیر که با کشورهای عربی منطقه خلیج فارس نظیر قطر و عربستان سعودی روابط نزدیک‌تری برقرار کرده و در مقابل موضع سختگیرانه‌تری در قبال ایران اتخاذ کرده است. یک منبع هواپیمایی اروپایی که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت: موضع‌گیری فرانسه به ویژه لوران فابیوس، وزیر خارجه این کشور اوضاع را برای ایرباس دشوار کرده است. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی ایران ماه گذشته به فرانسه هشدار داد اگر مواضعش را در قبال تهران تغییر ندهد در خطر از دست دادن بازار هواپیمایی به ارزش 80میلیارد دلار خواهد بود. یک کمیته سنای فرانسه اخیرا ابراز نگرانی کرده که شرکت‌های فرانسوی ممکن است در رقابت برای بازگشت به ایران عقب بمانند.
اولویت با همراهان ایران در دوران تحریم
مدیرعامل ایران ایر هم سال گذشته به رویترز گفته بود، ایران ترجیح می‌دهد به تامین‌کنندگانی اولویت دهد که در زمان تسهیل تحریم‌ها در سال 2014 با این کشور همکاری کردند. بویینگ در اکتبر گذشته در نخستین قراردادش با ایران از سال 1979 به شرکت ایران ایر راهنما، نقشه، چارت‌های ناوبری و دیتا فروخت. اتحادیه اروپا تجارت هواپیماهای مسافری را با ایران ممنوع نکرده اما در سال 2007 صادرات فناوری استفاده دو گانه را ممنوع و از آن زمان به تدریج محدودیت‌هایش را تشدید کرد تا اینکه فروش هواپیماهای مسافری و موتورهای جت به کلی ممنوع شد. ایرباس اعلام کرده تحت تعلیق موقت تحریم‌های ایران که فروش برخی از قطعات هواپیما را امکان‌پذیر کرد برای صادرات به ایران درخواست مجوز کرد اما در باره اینکه کالا یا خدماتی فراهم کرده حاضر به اظهار نظر نشد.
خرید 100 فروند هواپیما با رفع تحریم‌ها
مقامات ایران می‌گویند، مذاکرات متعددی با نمایندگان شرکت‌های هوافضای غربی برای بررسی قراردادهای آتی داشته‌اند که شامل ملاقات‌هایی در شهرهای اروپایی متعدد بوده است. دو مقام ارشد ایرانی گفته‌اند ایران به محض برداشته شدن تحریم‌ها 100فروند هواپیما از بویینگ خریداری خواهد کرد اما مقامات صنعت امریکا هر گونه توافقات غیررسمی با مذاکرات تجاری را تکذیب کرده‌اند. ری کانر، مدیرعامل هواپیماهای تجاری بویینگ هفته گذشته در واشنگتن به رویترز گفت: قطعا فرصت مناسبی وجود دارد به ویژه با در نظر گرفتن هواپیماهای زیادی که این شرکت قبلا به ایران فروخته و این ناوگان واقعا فرسوده شده اما تا زمانی که دولتمان موافقت نکند، ما همچنان کنار خواهیم ایستاد. از سوی دیگر بعضی از تحلیلگران صنعت هواپیمایی در باره تعداد هواپیماهایی که صنعت ایران سفارش خواهد داد، برآورد محتاطانه‌یی دارند زیرا بر این باورند که صنعت هواپیمایی ایران ابتدا باید کسب و کار سودآوری را با بنای یک بازار داخلی و یک قطب بین‌المللی جذاب ایجاد کند و بعضی از کارشناسان اظهار می‌کنند ایران برای شروع باید به سراغ بازار هواپیماهای دست دوم و لیزینگ هواپیما برود.
