پیگیری الحاق به WTO بعد از رفع تحریم‌ها
گروه بازرگانی
با حصول توافق هسته‌یی، یک‌بار دیگر موضوع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مطرح شد. سابقه تلاش ایران برای حضور در سازمان تجارت جهانی به حدود یک دهه قبل باز می‌گردد.
در همین زمینه محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: پیوستن به WTO بعد از برداشته شدن تحریم‌ها از برنامه‌های دولت است و در این رابطه تیمی را تعیین کرده‌ایم تا این موضوع دنبال شود. این در حالی است که نعمت‌زاده چندی پیش نیز در این زمینه گفته بود: برای تسهیل فرآیند پیوستن ایران، با مصوبه هیات وزیران طبقات تعرفه‌یی از ۱۴طبقه به ۱۰طبقه کاهش یافت و این طبقات در سال آینده به ۸ و در سال ۹۶ به ۶طبقه نزول می‌یابند. نعمت‌زاده افزود: در این میان مکاتباتی با تمام وزرای کابینه برای فراهم‌سازی مقدمات الحاق به WTO انجام داده‌ایم و امیدواریم، بتوانیم هر چه سریع‌تر با وزارتخانه‌های موثر کار را پیش ببریم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: مالکیت معنوی برای الحاق به این سازمان بسیار مهم است که در این زمینه تلاش داریم با رفع تحریم‌ها، سریع‌تر بتوانیم بخش مالکیت معنوی را در کشور مورد توجه قرار دهیم.
وی خاطرنشان کرد: برخی نگران الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت و صدمه خوردن به بخش تولید کشور هستند در حالی که این نگرانی وارد نیست، چرا که قانون برخی استثناها را در این زمینه در نظر گرفته است و اگر متوجه شویم بخشی از تولید دچار ضرر و زیان شده، حتما از سیستم‌های آنتی‌دامپینگ بهره خواهیم گرفت.
این عضو کابینه یازدهم، کاهش متوسط تعرفه‌ها از 19.7درصد به 18.7درصد را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: برخی تعرفه‌هایی که اتفاقا در حمایت از تولید داخلی موثر نبودند، با تجدید نظر دولت کاهش یافته‌اند که به عنوان مثال، تعرفه زعفران که وارداتی در آن صورت نمی‌گیرد، از ۷۵درصد تغییریافته است. وی گفت: اگر تعرفه از حد معقولی بیشتر باشد، هزینه قاچاق و واردات غیررسمی کمتر از هزینه تعرفه خواهد شد که این امر واردات غیررسمی را افزایش می‌دهد.
نگرانی برخی از فرآیند الحاق
براساس این گزارش، مهدی پورقاضی رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گفت‌وگو با «تعادل» با اشاره به مهم‌ترین نیاز برای پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، اظهار داشت: ثبات قوانین و مقررات به‌خصوص در حوزه کسب و کار مهم‌ترین نیازی است که در رابطه با الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی باید مد نظر تصمیم‌گیران قرار گیرد. پورقاضی با تاکید بر اینکه قوانین مربوط به حوزه کسب و کار هر روز عوض می‌شود، تصریح کرد: این موضوع مسائل و مشکلات بسیاری را برای فعالان اقتصادی کشور فراهم کرده است. به گفته این فعال بخش خصوصی پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی یک امر ضروری برای اقتصاد ایران به حساب می‌آید و این امر هرچه زودتر باید به مرحله اجرا برسد. رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با بیان اینکه در داخل عده‌یی از جمله بعضی از فعالان بخش خصوصی نسبت به الحاق کشورمان به سازمان تجارت جهانی موضع دارند و نسبت به آن اعلام مخالفت می‌کنند، ادامه داد: در آغاز کار شاید مقداری مشکلات و فشار به وجود آید که این موضوع نیز امری طبیعی خواهد بود، اما پس از سپری شدن چندی کارها به روال سابق خود باز خواهد گشت.
کوتاه از تلاش ایران برای عضویت
این گزارش حاکی است به طور کلی عضویت در سازمان جهانی تجارت مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفته است. این مراحل شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست (الحاق به عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاست‌های تجاری کشور، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبه‌یی برای تعیین شرایط عضویت و حصول توافق برای الحاق است.
بر اساس این گزارش، نخستین ویرایش یادداشت نظامنامه تجارت خارجی (گزارش رژیم تجاری ایران) در سال ۱۳۷۸ تهیه شده که طی سنوات بعد متناسب با تغییرات در قوانین و مقررات گزارش اولیه به طور مکرر مورد بازبینی و تکمیل قرار گرفته است. ۲ماه پس از پذیرش درخواست الحاق ایران توسط شورای عمومی سازمان جهانی تجارت در پنجم خردادماه سال ۱۳۸۴، آخرین ویرایش گزارش رژیم تجاری برای بررسی و ارائه نظرات دستگاه‌ها، انجام بررسی‌ها و اعمال تغییرات و تعدیلات لازم در سال ۱۳۸۵ به دولت ارائه شد. بررسی درخواست عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت ۹سال به طول انجامید.
به نحوی که تا ۵سال تقاضای عضویت ایران در شورای عمومی سازمان مطرح نشد و پس از طرح نیز تا ۴سال اجماع در این زمینه صورت نگرفت و در نهایت پس از ۹سال درخواست ایران در ۵خرداد ۱۳۸۴ با اجماع کشورها مواجه و ایران به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد. تمام اینها در حالی است که میانگین زمان عضویت دیگر کشورهایی که از سال ۱۹۹۵ به این سو، در سازمان عضو شده‌اند حدود ۷سال بوده است. ایران در آبان ۱۳۸۸ متن گزارش رژیم تجاری خود را تقدیم دبیرخانه سازمان تجارت جهانی کرد. بعد از آن، گزارش رژیم تجاری ایران در بین اعضای سازمان تجارت جهانی توزیع شد و اعضای سازمان تجارت جهانی سوالات خود را از ایران مطرح کردند که سری اول سوالات که شامل ۷۰۰سوال بود به وزارت وقت بازرگانی ایران در اسفند ۱۳۸۸ ارسال شد. اما درخصوص رییس گروه کاری الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی، با آنکه توافق بر سر رییس گروه کاری الحاق ایران صورت گرفته بود، امریکا از قرار گرفتن تعیین رییس گروه کاری الحاق در دستورجلسه شورای عمومی سازمان تجارت جهانی جلوگیری کرد.
