سال جاري را مي‌توان يكي ازپيچيده‌ترين و عجيب‌ترين سال‌ها براي بازار دانست، چرا اين بازار چندين شوك را متحمل شد و به واسطه اين شوك‌ها نوسات بسيار زيادي داشت. تنها چند ماه از شوك شديد كرونا مي‌گذرد كه پس از بحران و درگيري سياسي و اقتصادي (جنگ ميان كشورها) باعث شد دوباره بازارهاي كالايي تغيير روند دهند. به‌طور قطع جنگ يا هرگونه تنش سياسي و اقتصادي ميان كشورها باعث مي‌شود كه مسير بازارهاي مالي تغيير كند. در اين شرايط ممكن است با يك سخنراني برخي از بازارهاي كالايي مثبت و برخي ديگر منفي شوند. بانك جهاني هفته قبل هشدار داد كه در صورت تشديد درگيري‌ها در خاورميانه، قيمت نفت ممكن است به بيش از ۱۵۰ دلار در هر بشكه افزايش يابد (البته چند روزي مي‌شود كه قيمت نفت كاهشي شده و به محدوده بيش از 80 دلار رسيده است.) در صورت كاهش عرضه توسط توليدكنندگان كليدي، خطر تكرار شوك قيمت نفت در دهه ۱۹۷۰ وجود دارد. از زمان جنگ روسيه در اوكراين كه به افزايش قيمت نفت و بسياري از كالاهاي اساسي در دنيا منجر شد، توان اقتصادي بسياري از كشورها براي بروز يك شوك ديگر كاهش يافته است. آمارهاي كشورهاي بزرگ دنيا نيز حكايت از احتمال بروز ركود اقتصادي دارد به‌طوري كه گفته مي‌شود در صورتي كه آمارهاي كنوني توليد و اشتغال براي يك فصل ديگر ادامه يابد ايالات متحده رسما وارد يك فاز ركودي خواهد شد و اين در مورد اروپا نيز صدق مي‌كند؛ چين نيز با تضعيف آمارهاي اقتصادي روبرو است و همه اين موضوعات نشان‌دهنده شوك‌هاي مضاعف با تشديد قيمت انرژي و رشد هزينه‌هاي توليد در كشورهاي صنعتي است.
واهمه از بحران
تقريبا دو هفته‌اي مي‌شود كه سقوط فلزات با واهمه از بحران در اقتصاد چين رخ داده است. واهمه از افزايش بحران در شركت‌هاي توسعه‌دهنده املاك در چين مهم‌ترين دليل عقبگرد قيمتي در رينگ فلزات آهني و غيرآهني در هفته منتهي به روز جمعه 20 اكتبر بود. در شرايطي كه شاخص دلار امريكا كاهشي شده است و اين موضوع فرصتي را براي رشد نرخ در بازار دارايي‌هاي پرريسك ايجاد كرده است؛ احتمال نكول بزرگ‌ترين شركت توسعه‌دهنده املاك در چين با تضعيف چشم‌انداز تقاضا براي فلزات، زمينه افت نرخ فلزات را مهيا كرده است. بزرگ‌ترين توسعه‌دهنده املاك چيني نتوانست سود اوراق قرضه دولتي خود با سررسيد 18 اكتبر را محقق كند و به اين ترتيب اين شركت يك قدم ديگر به نكول نزديك شد. درپي عدم بازپرداخت بدهي 15 ميليون دلاري اين شركت در خصوص سود اوراق قرضه، قيمت سهام كانتري گاردن در روز پنجشنبه نوزدهم اكتبر در كاهشي 4 درصدي داشت؛ از ابتداي امسال تا به امروز، ارزش اين شركت 74 درصد سقوط كرده است. نكول كانتري گاردن و سقوط بزرگ‌ترين شركت توسعه‌دهنده املاك در چين، بحران در بخش املاك در چين را جدي‌تر مي‌كند. اين شركت كه حدود 200 ميليارد دلار بدهي و نزديك به 11 ميليارد دلار اوراق قرضه دلاري دارد. قرار بود اين شركت در روز 18 اكتبر 15.4 ميليون دلار سود اوراق قرضه را پرداخت كند كه موفق به پرداخت آن نشد. براي مقايسه اورگراند و كانتري گاردن مي‌تواند تعداد پروژه‌هاي در دست اجراي دو شركت را بررسي كرد؛ در حالي كه كانتري گاردن بيش از 3000 پروژه ساخت مسكن در چين را در دست اجرا دارد؛ تعداد پروژه‌هاي شركت اورگراند برابر 800 مورد بود. البته برآوردها از آن حكايت دارد كه بدهي‌هاي كانتري گاردن برابر 59 درصد كل بدهي اورگراند است. گفته مي‌شود كه اورگراند بزرگ‌ترين بدهكار در ميان شركت‌هاي توسعه‌دهنده املاك در دنيا است.
قيمت نفت افزايش يافت
روز دوشنبه در معاملات آسيايي با كاهش نگراني از افزايش بيشتر نرخ بهره فدرال رزرو، قيمت نفت افزايش يافت. اگرچه پيش‌بيني چند تحليل اقتصادي طي اين هفته، به‌ويژه از سوي چين، نگراني معامله‌گران را حفظ كرد. عرضه‌كنندگان اصلي نفت يعني عربستان سعودي و روسيه اعلام كردند كاهش عرضه خود را تا پايان سال ادامه خواهند داد و بازارهاي نفت را تحت فشار قرار مي‌دهند. با توجه به اينكه نگراني از اختلالات عرضه در خاورميانه محقق نشده، بازارهاي نفت همچنان طي دو هفته گذشته با زيان‌هاي شديد روبرو شدند و معامله گران ريسك بسيار كمتري از جنگ اسراييل و حماس داشتند. اما اين زيان‌ها تا حدودي با كاهش ارزش دلار كاهش يافت، زيرا سيگنال‌هاي فدرال رزرو و داده‌هاي ضعيف‌تر از انتظار حقوق و دستمزد باعث افزايش اميد از عدم افزايش بيشتر نرخ‌ها توسط بانك مركزي شد. درگيري اسراييل و حماس نيز هيچ نشانه‌اي از خاموشي نشان نداد و اسراييل درخواست آتش‌بس را رد كرد. بهاي معاملات آتي نفت برنت با ۰.۵ درصد افزايش به ۸۵.۱۶ دلار در هر بشكه رسيد، در حالي كه بهاي معاملات آتي نفت خام وست تگزاس اينترمديت تا ساعت ۳: ۴۳ بامداد به وقت تهران با ۰.۷ درصد افزايش به ۸۱.۰۹ دلار در هر بشكه رسيد. هفته قبل هر دو قرارداد نفتي حدود ۶ درصد سقوط كردند.
تاثير كاموديتي‌ها روي بورس ايران
ميثم علي‌محمدي، كارشناس بازار سرمايه در رابطه با تاثير قيمت جهاني كاموديتي‌ها بر بازار سرمايه ايران، اظهار كرد: به‌طور ميانگين تقريبا ۵۰ درصد بازار سرمايه ايران كاموديتي محور است كه در اين خصوص مي‌توان به شركت‌هاي فلزي، معدني، پتروشيمي و ... اشاره كرد، به همين منظور مي‌توان گفت تغييرات مثبت يا منفي قيمت‌هاي جهاني تاثير خود را بر قيمت سهام شركت‌ها و بازار سرمايه مي‌گذارند. او افزود: قيمت جهاني كاموديتي تاثير خود را در بحث صورت‌هاي مالي حوزه فروش نشان مي‌دهد به نحوي كه در اين رابطه مي‌توان به محدوديت صادرات شكر توسط كشور هند و افزايش قيمت فروش اين محصول در بازارهاي داخلي و خارجي اشاره كرد. اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه با اشاره به افزايش قيمت برخي كاموديتي‌ها، گفت: بر اساس بررسي‌هاي صورت گرفته در دو هفته اخير قيمت كاموديتي‌‌هايي چون نفت و طلا به سبب اتفاقاتي كه در منطقه رخ داد با افزايش نرخ مواجه شد، در حال حاضر براي بررسي ادامه روند نرخ كاموديتي‌ها بايد منتظر تصميم فدرال رزرو در خصوص نرخ بهره و شرايط تنش بين اسراييل و فلسطين بود. علي‌محمدي افزود: بر اساس بررسي‌هاي صورت گرفته در چند ماه اخير، بازار سرمايه به سبب نقدينگي پايين و همچنين كاهش اعتماد سرمايه‌گذاران در راستاي مسائلي همچون (افشاي نامه افزايش نرخ خوراك پتروشيمي‌ها، افزايش نرخ بهره بين بانكي، بحث عوارض صادراتي و ماليات، تنش‌هاي به وجود آمده در منطقه و... و.) واكنش قابل توجهي به اخبار مثبت قيمت‌هاي جهاني نشان نداد، به نحوي كه بسياري از شركت‌ها علي‌رغم ارزندگي زير ارزش ذاتي خود معامله مي‌شوند. او در رابطه با مهم‌ترين اقدامات براي بازگشت بازار سرمايه به حالت با ثبات و همگام شدن با قيمت‌هاي جهاني، اظهار كرد: سازمان بورس به منظور كنترل ريسك‌هاي سيستماتيك و غيرسيستماتيك كه برخي مواقع در بازار سرمايه رخ مي‌دهد مي‌بايست ضمن تقويت زيرساخت‌هاي ابزارهاي معاملاتي، تنوع صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري كالايي در بورس كالا را نيز ارتقا دهد تا به واسطه اين امر نوسانات و رفتارهاي هيجاني كاهش يابد. اين كارشناس بازار سرمايه در پايان گفت: بر اساس آمار منتشره حدود ۵۰ درصد معاملات در بورس نيويورك از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و به صورت غير مستقيم صورت مي‌گيرد كه در اين ميان سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر و متولي بازار مي‌بايست ضمن آموزش‌هاي لازم زمينه بهره‌گيري سهامداران از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را بيش از پيش تقويت كند.
بازار از دريچه معاملات
شاخص كل بورس تهران روز گذشته يعني دوشنبه 15 آبان ماه، با رشد 14 هزار و 143 هزار واحدي معادل 0.7 درصدي به تراز دو ميليون و 30 واحدي رسيد. همچنين شاخص هم‌وزن با افزايش 0.87 درصدي در محدوده 684 هزار واحدي ايستاد. در سوي ديگر بازار نيز شاخص هم رشد 0.61 درصدي داشت تا محدوده 24 هزار و 721 واحدي بايستاد. ارزش معاملات بازار به 3 هزار و 560 ميليارد تومان رسيد و 95 ميليارد تومان خروج پول حقيقي به بورس رقم خورد و ارزش دلاري بازار سرمايه نيز به 238 ميليارد دلار رسيد. با توجه به سبزبودن بازار به نظر مي‌رسد كه به نظر مي‌رسد صنايع پتروپالايشي به نرخ اعلامي خوراك و سوخت مصرفي تاثير خوبي در سبزشدن بازار داشته است. روز يكشنبه اعلام شد كه سقف نرخ خوراك 7000 تومان و نرخ خوراك شهريور 4800 تومان تعيين شده است.
