افزايش ريسك حمل و نقل در ايران

گروه راه و شهرسازي|

ريسك حمل و نقل در ايران افزايش يافته است به اين معني كه «فرصت‌ها و تهديدها»ي پيش روي اين صنعت بسيار زياد شده است. از سويي ايران در چهارراه جهان يا به عبارت دقيق‌تر در يكي از چهارراه‌هاي مهم جهان قرار گرفته و از اين نظر، موقعيت و نقش خاصي در ترانزيت كالاها مي‌تواند داشته باشد. همزمان، ايران در حال توسعه، كشوري پهناور و داراي جمعيتي بيش از 84 ميليون نفر است كه به خودي خود بازاري قابل توجه براي انواع مُدهاي حمل و نقل به شمار مي‌رود. از سوي ديگر اما تحريم و تورم، در كنار زيرساخت‌هاي كشور، زيرساخت‌هاي صنعت حمل و نقل را تحليل برده و تضعيف كرده است، به گونه‌اي كه نه تنها نمي‌تواند نيازهاي داخلي خود را به درستي مديريت كند كه حتي قادر به نقش آفريني در صحنه منطقه‌اي و بين‌المللي نيست. اگر از حمل عمومي و شخصي مسافر و بار جاده‌اي كه به مدد سوخت ارزان، حدود 90 درصد از حمل و نقل بين شهرهاي كشور را به خود اختصاص داده، بگذريم؛ به حمل و نقل ريلي و هوايي مي‌رسيم كه روزگارنه چندان مناسبي را سپري مي‌كنند. هر دو ناوگان هوايي و ريلي كشور به‌شدت فرسوده هستند و اين در حالي است كه بنا به دلايل اقتصادي و بعضا سياسي، چشم‌اندازي روشن و فوري براي نوسازي اين ناوگان‌ها، چه از طريق توليد داخل و چه از طريق واردات، وجود ندارد. اين همه در حالي است كه روز به روز عطش تقاضاي داخلي و خارجي براي حمل و نقل كالا و مسافر در ايران يا از ايران فزوني مي‌گيرد. در اين چهارچوب، شركت‌هاي راه‌آهن‌ ايران و تركيه در خصوص تبادل ۲۰۰ واگن در شبانه‌روز از مرز رازي بين راه‌آهن 2 طرف به تفاهم رسيدند كه حمل يك ميليون تن بار ريلي را براي سال جديد بين 2 كشور به همراه خواهد داشت.

لكوموتيو داران:

خيريه نيستيم، پول بدهيد

بي گمان، هر بنگاه اقتصادي بدون دست يابي به درآمدهاي ناشي از خلق و ارايه خدمت نمي‌تواند به حيات خود ادامه دهد و به ناچار از حجم سرمايه‌گذاري‌هاي خود كم مي‌كند و اگر اين شرايط ادامه يابد، حتي مجبور به تعطيلي كسب و كار خود خواهد كرد. مالكان لكوموتيو در حال حاضر در چنين شرايطي قرار دارند. در همين رابطه، قاسم عبدالهي، عضو انجمن شركت‌هاي حمل‌ونقل ريلي با تهديد تلويحي به قطع خدمات‌رساني لكوموتيوها در صورت عدم پرداخت هزينه‌ها، گفت: شركت‌ها براي دريافت خدمات رايگان بايد به بنگاه خيريه مراجعه كنند. عبدالهي با اشاره به بدهي واگن‌داران به راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران، عنوان كرد: يك اصل اقتصادي هست كه مطابق آن، اگر كسي هزينه خدماتي را كه دريافت مي‌كند، پرداخت نكند، بايد به او خدمات ارايه نشود. به گزارش تسنيم، وي افزود: اگر به بنده به عنوان مالك لكوموتيو اين اختيار داده شود؛ به كسي كه هزينه خدمات نمي‌دهد خدمات ارايه نخواهم داد؛ چون من هم يك بنگاه اقتصادي هستم و اگر بخواهند از من خدمات رايگان دريافت كنند، بايد به جاي آن به بنگاه خيريه مراجعه كنند. مديرعامل البرز نيرو با بيان اينكه اين موضوع كاملا عقلاني است، گفت: اگر بابت خدماتي كه دريافت مي‌كند پولي پرداخت نكند، پس از يك مدت يا ما بايد اين صنعت را جمع‌آوري كنيم يا اينكه آنها بايد به شرايطي برسند كه حاضر شوند پول خدماتي كه دريافت مي‌كنند، پرداخت كنند. به گزارش تسنيم، اظهارات عبدالهي در خصوص بدهي واگن‌داران به راه‌آهن در حالي است كه وي خردادماه سال گذشته در واكنش به احتمال واردات لكوموتيو گفته بود: وقتي ظرفيت توليد داخل داريم، دليلي براي واردات وجود ندارد. اگر دولت به‌دنبال واردات لكوموتيو است، اين كار را به بخش خصوصي بسپارد تا تمام انتقال فناوري را انجام دهد. وي همچنين گفت: حدود 180 ميليارد تومان از راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران طلب داريم.

ناوگان ريلي كشور فرسوده است

در همين حال، يك كارشناس حوزه‌حمل‌ونقل ريلي با تاييدفرسودگي ناوگان ريلي كشور گفت: با وجود رشد جمعيت در سال‌هاي گذشته و رشد سفرهاي مردمي، ظرفيت فعلي راه‌آهن نسبت به گذشته كمتر هم شده است.

ابوالقاسم سعيدي در گفت‌وگو با ايسنا درباره علت كمبود بليت قطار و مشكلات حال حاضر راه‌آهن گفت: ناوگان ريلي كشور فرسوده است، با توجه‌به عمر بالاي واگن‌هاي مسافري كه متوسط بيش از ۳۰ سال است، هر سال مقداري از ظرفيت ناوگان از سير بهره‌برداري خارج مي‌شود، از طرفي ناوگان موجود هم قطعات و لوازم كمياب دارد.

پيامد افتتاح ريل بدون مسافر

وي با اشاره به موضوع خطوط جديد راه‌آهن گفت: راه‌آهن خطوط جديدي را براي حمل‌ونقل مسافري افتتاح كرده كه به نظر نمي‌آيد مسافر زيادي داشته باشد؛ اما چون اين خطوط افتتاح شده بايد قطاري را براي آنها اختصاص دهد. براي مثال خاش - زاهدان يا تهران - سنندج، مسافر زيادي ندارد؛ اما چون روي اين خطوط سرمايه‌گذاري شده، بايد يك‌سري واگن براي آنها اختصاص يابد كه اين از ظرفيت خطوط ديگر كم مي‌كند. اين كارشناس حمل‌ونقل ريلي با بيان اينكه مشكل كلي عدم تناسب بين عرضه و تقاضا است، گفت: با وجود رشد جمعيت در سال‌هاي گذشته و رشد سفرهاي مردمي، ظرفيت فعلي راه‌آهن نسبت به گذشته كمتر هم شده است و اين موضوع باعث شده كه بليت به‌اندازه تقاضا وجود نداشته باشد. از طرف ديگر بين دو شهر مبدا و مقصد قطار، چند ايستگاه وجود دارد كه گاهي سهميه‌هايي براي آنها اختصاص مي‌يابد و از ظرفيت سفرهاي مردمي كم مي‌شود. سعيدي با اشاره به بالا رفتن قيمت واگن، بيان كرد: سال ۱۳۶۰، واگن ۹ ميليون تومان بود و الان چرخ واگن نزديك ۴۰ ميليون تومان است. البته ممكن است مسائل مديريتي هم وجود داشته باشد كه مزيد بر علت مي‌شود. ما پنج سال قبل حدود ۲۲۰۰ واگن داشتيم كه الان حدود ۴۰۰ تاي آن كم شده و اگر با همين آهنگ جلو برويم، آن هم در شرايطي كه از اول تيرماه واگن‌هاي بالاي ۴۰ سال اجازه سير ندارند، تعداد واگن‌ها كمتر هم مي‌شود. وي با بيان اينكه سرمايه‌گذاري در بخش ريلي انگيزه و جاذبه ندارد، گفت: با يك واگن كه نمي‌توان قطار راه‌اندازي كرد، يک رام قطار حداقل ۱۰ واگن مي‌خواهد و اگر هر واگن ۴۰ ميليارد تومان باشد، بدون در نظر گرفتن ديزل، ۴۰۰ ميليارد تومان براي راه‌اندازي يك قطار مورد نياز است؛ آن هم در شرايطي كه بازگشت سرمايه طولاني دارد و براي سرمايه‌گذار جذابيت ندارد. بنابراين توسعه راه‌آهن نياز به حمايت بخش دولتي دارد.

توافق تهران و آنكارا

با وجود مشكلات متعدد ميان دست‌اندركاران صنعت حمل و نقل ريلي، ديروز شركت‌هاي راه‌آهن‌ ايران و تركيه در خصوص تبادل ۲۰۰ واگن در شبانه‌روز از مرز رازي بين راه‌آهن 2 طرف به تفاهم رسيدند. سيد ميعاد صالحي، ‌مدير‌عامل راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران با اشاره به نشست مشترك با «حسن پزوك» رييس راه‌آهن تركيه و همچنين «افق يالچين» رييس شركت حمل و نقلي راه‌آهن تركيه، از هدفگذاري يك ميليون تني حمل بار ريلي ميان تهران و آنكارا براي سال جديد خبر داد. صالحي در اين خصوص گفت: در ديداري كه با رييس راه‌آهن تركيه و همچنين رييس شركت حمل و نقلي راه‌آهن تركيه داشتيم تفاهم‌هاي خوبي انجام شد. از جمله براي تبادل ۲۰۰ واگن در شبانه روز از مرز رازي توافق كرديم كه با اين هدف‌گذاري بتوانيم تبادل يك ميليون تن بار ريلي را در سال جديد بين دو كشور محقق كنيم. ‌به گزارش فارس، وي افزود: در اين رابطه مقرر شد راه‌آهن تركيه به سرعت نسبت به بازسازي زيرساخت شبكه ريلي خود و رفع آسيب‌هاي ناشي از زلزله و همچنين مشكلات پيش آمده به دليل كاهش سطح آب درياچه وان اقدام كند، اميدواريم با بازسازي، اصلاح و ارتقاء اسكله و همچنين كشتي‌هاي مربوط به حمل واگن (فري بووت) در درياچه وان طي يك ماه آينده ظرفيت عبور واگن از درياچه وان به حداكثر خود برسد. معاون وزير راه و شهرسازي با بيان اينكه توافقات انجام شده گام بلندي براي افزايش ترانزيت بار از مسير تركيه به سمت اروپا است افزود: از آنجا كه تركيه به نوعي دروازه آسيا به سمت اروپا محسوب مي‌شود، بر مبناي تفاهم‌هاي قبلي كه با كشورهاي تركمنستان و قزاقستان و چين داشتيم مي‌توانيم بارهاي از مبدا اين كشورها را از مسير چين- قزاقستان -تركمنستان- ايران- تركيه به سمت اروپا حمل كنيم و اين موضوع نقطه عطفي براي افزايش بارهاي بين‌المللي است. وي بيان كرد: احداث خط جديد مرند- چشمه ثريا- ايگدير-كارس از ديگر موضوعات مذاكره شده در اين ديدار بود كه مي‌تواند به جهش تبادلات ريلي دو كشور بينجامد.