چين با بحران سرمايه‌گذاري مواجه مي‌شود؟
اقتصاد چين در طول سال‌هاي گذشته توانسته مسيرهايي تازه را براي رشد اقتصادي باز كند، تا جايي در ميان در جا زدن كشورهاي غربي در دوره كرونا نيز اين چين بود كه توانست در مدتي كوتاه از زير بار فشارها بيرون بيايد.
اقتصاد چين در طول سال‌هاي گذشته توانسته مسيرهايي تازه را براي رشد اقتصادي باز كند، تا جايي در ميان در جا زدن كشورهاي غربي در دوره كرونا نيز اين چين بود كه توانست در مدتي كوتاه از زير بار فشارها بيرون بيايد. اما در بلندمدت سياست كرونا صفر دولت پكن خود به يك چالش جدي در اين حوزه تبديل شد و حالا در تصوير بزرگي كه از اقتصاد چين كشيده مي‌شود اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا پكن مي‌تواند حركت رو به رشد خود در سال‌هاي گذشته را ادامه دهد و از همه مهم‌تر آيا همچنان سرمايه‌گذاري در اقتصاد چين اقدامي به صرفه خواهد بود؟ رويترز در جديدترين گزارش خود درباره چين به اين موضوع پرداخته و ابهام‌هاي موجود در اين مسير براي سال آينده ميلادي را تشريح كرده است. بهبود نااميدكننده چين پس از كوويد-۱۹ ترديد‌هاي قابل توجهي را در مورد پايه‌هاي چند دهه رشد خيره‌كننده آن ايجاد كرده و پكن را با يك انتخاب سخت براي سال ۲۰۲۴ و فراتر از آن مواجه كرده است.
انتظارات بر اين بود كه وقتي چين قوانين سختگيرانه خود در رابطه با كوويد-۱۹ را كنار بگذارد، مصرف‌كنندگان به مراكز خريد بازگشته، سرمايه‌گذاري خارجي ازسر گرفته شده، كارخانه‌ها نوساز شوند و مزايده‌هاي زمين و فروش خانه تثبيت شود. در عوض، خريداران چيني در اين روز‌هاي باراني پس انداز مي‌كنند، شركت‌هاي خارجي پول را بيرون مي‌كشند، توليدكنندگان با كاهش تقاضا از سوي غرب مواجه مي‌شوند، منابع مالي دولت محلي متزلزل مي‌شود، و توسعه‌دهندگان املاك قصور مي‌كنند. اين انتظارات پايين تا حدي بر عقيده كساني كه هميشه به مدل رشد چين شك داشتند، صحه گذاشته است. برخي از اقتصاددانان حتي پيش از (دهه‌هاي از دست رفته) ركود ژاپن كه از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده بود، با حباب ژاپن موازي شده بودند.
(دهه‌هاي از دست رفته يا (Lost Decades) به سال‌هاي ۲۰۰۰–۱۹۹۱ ميلادي در ژاپن اشاره دارد. اشتباهات اقتصادي مقام‌هاي ژاپني در دهه ۱۹۹۰ ميلادي موجب كاهش شديد قيمت مسكن در اين كشور شد و اين مساله اقتصاد ژاپن را با طي دهه ۱۹۹۰ ميلادي با چالش‌ها و مشكلات زيادي روبرو كرد تا جايي كه اين دهه به دهه سوخته نام گرفته است.)
اين افراد بر اين باورند كه پكن در تغيير اقتصاد از توسعه مبتني بر ساخت وساز به رشد مبتني بر مصرف در يك دهه پيش كه بايد اين كار را انجام مي‌داد، شكست خورده است. از آن زمان، بدهي از اقتصاد پيشي گرفت و به سطوحي رسيد كه دولت‌هاي محلي و شركت‌هاي املاك و مستغلات در حال حاضر براي ارايه خدمات با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند. سياست‌گذاران امسال قول دادند كه مصرف را افزايش داده و وابستگي اقتصاد به دارايي را كاهش دهند. پكن بانك‌ها را راهنمايي مي‌كند تا به دور از املاك و مستغلات، بيشتر به توليد با كيفيت توجه داشته باشند.
اما يك نقشه راه بلندمدت مشخص براي پاك‌سازي بدهي و بازسازي اقتصاد همچنان دور از دسترس است. چين هر انتخابي كه انجام دهد، بايد پيري و كاهش جمعيت و يك محيط ژئوپليتيكي دشوار را در نظر بگيرد چرا كه غرب نسبت به تجارت با جهان بي‌توجه مي‌شود. چين در سال ۲۰۲۳ رشد ۵ درصدي داشته و از اقتصاد جهاني پيشي گرفته است.
با اين حال، در پشت پرده اين تيتر، واقعيتي نهفته است كه نشان از سرمايه‌گذاري بيش از ۴۰ درصدي چين (دو برابر ايالات متحده) كه بخش قابل توجهي از آن غيرسازنده است، دارد. يعني بسياري از چيني‌ها اين رشد را احساس نمي‌كنند. نرخ بيكاري جوانان در ماه ژوئن به بالاي ۲۱ درصد رسيد كه آخرين آمار پيش از توقف گزارش دهي در چين بود. فارغ‌التحصيلان دانشگاهي كه در رشته‌هاي اقتصاد پيشرفته تحصيل كرده‌اند، اكنون موقعيت‌هاي شغلي كم مهارتي را براي رسيدن به اهداف خود به دست آورده‌اند و شاهد كاهش حقوق خود بوده‌اند. در اقتصادي كه ۷۰ درصد ثروت خانواده در دارايي‌هايي همچون مسكن قرار داه شده است، صاحبان خانه احساس فقر مي‌كنند. حتي در يكي از معدود نقاط روشن اقتصاد، يعني بخش خودرو‌هاي برقي، جنگ قيمتي باعث ايجاد مشكلات براي تامين‌كنندگان و كارگران مي‌شود. تحليلگران مي‌گويند كه بدبيني ملي مي‌تواند رييس‌جمهور شي‌جين پينگ را با خطرات ثبات اجتماعي مواجه كند. اگر چين دچار افول به سبك ژاپن شود، اين كار را قبل از رسيدن به توسعه‌اي كه ژاپن انجام داد، رخ خواهد داد. اين موضوع به‌طور گسترده‌اي احساس مي‌شود، زيرا اكثر صنايع جهاني به‌طور قابل توجهي به تامين‌كنندگان در چين وابسته هستند. آفريقا و امريكاي لاتين روي خريد كالاهايشان توسط چين و تامين مالي صنعتي شدن آنها حساب مي‌كنند. مشكلات چين زمان كمي به آن مي‌دهد تا مجبور شود انتخاب‌هاي سختي داشته باشد، سياست‌گذاران مشتاق تغيير ساختار اقتصاد هستند، اما اصلاحات هميشه در چين دشوار بوده است. تدابيري براي تقويت حقوق بهداشتي و اجتماعي ميليون‌ها كارگر مهاجر روستايي در حال اتخاذ است. اگر اين افراد دسترسي مشابه به خدمات عمومي شهري را داشته باشند، به تخمين‌ها، مي‌توانند ۱.۷ ٪ از توليد ناخالص داخلي (توليد مصرفي خانوارها) را افزوده كنند. اما به دليل نگراني‌هاي مربوط به پايداري اجتماعي و هزينه‌ها، اين تلاش به دشواري پيش مي‌رود. تلاش‌هاي چين براي حل مشكلات مالي و بدهي خود نيز با نگراني‌هاي مشابهي همراه است.
بانك‌ها، شركت‌هاي دولتي، دولت مركزي، كسب و كار‌ها يا خانوارها؟ اقتصاددانان بر اين باورند كه هر يك از اين گزينه‌ها مي‌تواند به معناي رشد ضعيف‌تر در آينده باشد.
با اين حال، در حال حاضر، چين در انتخاب‌هايي كه رشد را فداي اصلاحات مي‌كنند، مردد به نظر مي‌رسد. مشاوران دولت خواستار هدف رشد حدود ۵ درصدي براي سال آينده هستند. در حالي كه اين در راستاي هدف ۲۰۲۳ است، مقايسه سال به سال خوشايندي با ركود ناشي از تحريم‌هاي ۲۰۲۲ نخواهد داشت. چنين هدفي ممكن است آن را به سمت بدهي بيشتر سوق دهد - نوعي از سستي مالي كه باعث شد چشم‌انداز رتبه اعتباري چين را در اين ماه به سطحي منفي كاهش دهد و سهام چين را به پايين‌ترين حد پنج سال اخير برساند. جايي كه اين پول خرج مي‌شود به ما خواهد گفت كه آيا پكن رويكرد خود را تغيير مي‌دهد يا مدل رشد را دو برابر مي‌كند كه بسياري از ترس مسير خود را طي كرده است.
اين در حالي است كه چين در حوزه فروش هنوز ركوردهاي خود را ادامه مي‌دهد. بلومبرگ به نقل از منابع آگاه نوشت: رشد ارزشمندترين استارتاپ جهان، مطابق با روند رشد ۳۰ درصدي است كه در سال ۲۰۲۲ داشت و فروش بالغ بر ۸۰ ميليارد دلار را گزارش كرده بود. افزايش فروش بايت دنس با وجود مشكلات اقتصادي در چين و برخوردها و محدوديت‌هاي قانوني بيشتر در بازارهاي بزرگي نظير امريكا و چين، حاصل شد. بايت دنس كه مالك تيك‌تاك و اپليكيشن دوين (دوقلوي چيني تيك‌تاك) است، امسال موقعيت خود را به عنوان يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي اينترنتي چين در كنار شركت‌هاي تنسنت و گروه علي بابا، تحكيم كرد و از محبوبيت سرويس‌هاي شبكه اجتماعي خود براي توسعه فعاليت به كسب و كار تجارت الكترونيكي و حوزه‌هاي ديگر، بهره برد. رشد ۳۰ درصدي بايت دنس از رشد پيش بيني شده شركت‌هاي شبكه اجتماعي متا و تنسنت كه برآورد مي‌شود امسال ۸۶ ميليارد دلار درآمد داشته باشد، پيشي خواهد گرفت.
معلوم نيست بايت دنس كه افشاگري‌ها و الزامات حسابرسي كمتري در مقايسه با شركت‌هاي رقيب خود داشته، چگونه سودآوري داشته است. در حالي كه آمار داخلي بايت دنس به‌طور مستقل حسابرسي نشده است، دفترهاي اين شركت نشان مي‌دهد كه در سال ۲۰۲۳ به يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي شبكه اجتماعي چين تبديل شده است. روزنامه فايننشيال تايمز در آوريل گزارش كرده بود كه درآمد ناخالص بايت دنس بدون احتساب بهره، ماليات، نوسان ارزي و استهلاك، ۷۹ درصد افزايش يافت و به حدود ۲۵ ميليارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسيد. بر اساس گزارش بلومبرگ، بايت دنس براي توسعه كسب و كار در سال ۲۰۲۴، روي بازار خانگي خود حساب مي‌كند.
در بازار سرمايه، چين هنوز ركني مهم در اقتصاد آسيا به شمار مي‌رود. بر اساس گزارش بانك خلق چين، نرخ اوليه وام يك ساله ۳.۴۵ درصد و نرخ پنج ساله مشابه ماه گذشته ۴.۲ درصد است. بازارهاي آسيايي به دنبال تصميم بانك خلق چين در مورد نرخ‌هاي بهره كليدي، صعود كردند. اين خوش‌بيني همچنين منعكس‌كننده اقدامات اخير سياست مالي بانك مركزي ژاپن (BoJ) و حركت‌هاي مورد انتظار ساير بانك‌هاي مركزي است. شنزن كامپوزيت ۰.۱۰ درصد كاهش يافت و شانگهاي كامپوزيت ۰.۷۲ درصد در ساعت سه و يك دقيقه بامداد به وقت اروپا افزايش يافت. شاخص نيكي ۲۲۵ ژاپن ۱.۶۹ درصد، كوسپي كامپوزيت كره جنوبي نيز ۱.۰۲ درصد و هنگ سنگ هنگ كنگ ۱.۰۷ درصد رشد كردند، در حالي كه شاخص استراليا ۰.۸۴ درصد در ساعت سه و دو دقيقه بامداد به وقت اروپا افزايش يافت. دلار با ۰.۰۳ درصد بالاتر از ين معامله شد و در ساعت سه و چهار دقيقه صبح به وقت اروپا به ۱۴۳.۹۳ ين رسيد.
در مسائل سياسي نيز چالش‌هاي چين ادامه دارد و اين احتمال وجود دارد كه چالش‌ها در سال 2024 پررنگ‌تر شوند. روز چهارشنبه شبكه خبري ان.بي.سي از قول مقام‌هاي امريكايي گزارش كرد كه شي جينپينگ رييس‌جمهوري چين به جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا و در جريان نشست نوامبر در سانفرانسيسكو هشدار داد كه چين در نهايت با تايوان متحد مي‌شود اما برنامه‌ريزي آن هنوز مشخص نشده است. به نقل از خبرگزاري اسپوتنيك، وانگ ونبين سخنگوي وزارت خارجه چين در واكنش به اين گزارش از سوي شبكه خبري ان.بي.سي گفت: تصميم مردم تايوان و اتحاد كامل سرزمين چين يك تمايل مشترك تمامي دختران و پسران چيني است. موضع ما در مورد ترويج اتحاد بزرگ ميهن ثابت، محكم و تزلزل‌ناپذير است. وي ادامه داد، اتحاد مجدد چين با تايوان در نهايت اجتناب ناپذير است. در نوامبر سال جاري ميلادي روساي جمهوري امريكا و چين مذاكراتي دو جانبه را در حاشيه نشست همكاري اقتصادي آسيا-اقيانوسيه در سانفرانسيسكو برگزار كرده و دو طرف بر احياي همكاري دو جانبه با هدف كاهش تنش‌ها از جمله اخياي تماس‌هاي نظامي مشترك و همچنين مساله تايوان توافق كردند.
جديدترين تنش بين تايوان و پكن آوريل و پس از ديدار بين تساي اينگ ون، رييس‌جمهوري تايوان و كوين مك‌كارتي، رييس وقت مجلس نمايندگان امريكا در اين كشور رخ داده است. پكن با انجام رزمايش‌هاي سه روزه گسترده نزديكي اين جزيره كه آن را هشداري براي جدايي طلبان تايوان و قدرت‌هاي خارجي مي‌دانست، به اين ديدار واكنش نشان داد.
همچنين چند روز قبل نخست وزير روسيه در جريان سفر به چين و ديدار با رييس‌جمهوري اين كشور روابط بين دو طرف را در عالي‌ترين سطح خود دانسته و خواستار تقويت همكاري‌هاي اقتصادي و ديپلماتيك شد. ميخاييل ميشوستين، نخست وزير روسيه به لي چيانگ، همتاي چيني خود گفت: روابط مسكو و پكن در عالي‌ترين سطح خود قرار دارد.به نقل از خبرگزاري رويترز، نخست وزير چين نيز به ميشوستين گفت كه بر اساس خط مشي استراتژيك شي جينپينگ، رييس‌جمهوري چين و ولاديمير پوتين، همتاي روسي او، روابط دو كشور در عالي‌ترين سطح خود قرار گرفته است. نخست وزير روسيه تاكيد كرد: همكاري تجاري و اقتصادي بين مسكو و پكن بر چالش‌هاي ۲۰۲۳ غلبه كرده است.وي مراتب تاسف خود را بابت كشته‌هاي زمين لرزه اخير در چين نيز ابراز كرد. در اين ميان، رييس‌جمهوري چين نيز گفت: روسيه و پكن بايد مفهوم همكاري و تعاملات تجاري را تقويت كنند. اين تقويت همكاري در حوزه‌هاي تجارت، اقتصاد، انرژي و ارتباطات است. شي جينپينگ همچنين در ديدارش با نخست وزير روسيه كه روز چهارشنبه انجام شد، گفت: دو كشور پيش از پايان سال جاري ميلادي به هدف ۲۰۰ ميليارد دلاري در تعاملات تجاري رسيده‌اند. اين هدف پنج سال قبل توسط پوتين و در ديدارش با من تعيين شده بود. نخست وزير روسيه نيز گفت، مسكو و پكن به نتايج قابل قبول و خوبي در سرمايه‌گذاري رسيده‌اند كه شامل حدود ۸۰ پروژه مشترك به ارزش ۲۲ ميليارد دلار مي‌شود. رييس‌جمهوري چين در ادامه با بيان اينكه يك همكاري قوي بين دو كشور و روابط بين دو طرف وجود دارد، يادآور شد كه سال آينده ميلادي هفتاد و پنجمين سالگرد برقراري روابط ديپلماتيك بين روسيه و چين است. وي ادامه داد، مسكو و پكن بايد تاثير مثبت روابط سياسي در سطح بالا را افزايش دهند، به‌طور مشترك توسعه اجتماعي و اقتصادي را پيش ببرند و جامعه‌اي با سرنوشت مشترك براي بشريت بسازند.به اين ترتيب بايد ديد كه غول اقتصادي آسيا آيا مي‌تواند در سال پيش‌روي ميلادي حركت مثبت خود را ادامه دهد يا چالش‌ها همچنان به قوت خود باقي خواهند ماند.
