مانور دولت بر ثبات در سكوت تورمي مركز آمار

با عبور از پنجمين روز دي ماه، مركز آمار هنوز گزارش تورم آذر ماه را منتشر نكرده است. خبري كه تا چند سال قبل يك رويه غيرقابل پذيرش به شمار مي‌رفت و مركز آمار به‌طور معمول در نخستين روز از ماه جديد، گزارش تورم در ماه قبل از آن را منتشر مي‌كرد اما در ماه‌هاي گذشته اين موضوع به روالي تازه تبديل شده كه يا مركز آمار گزارش را با تاخيري چند روزه منتشر مي‌كند يا ابتدا گزارش از يك رسانه ديگر سر در مي‌آورد و پس از آن از سوي اين نهاد دولتي منتشر مي‌شود. 
تاخير طولاني در انتشار گزارش تورم، حتي تحليل‌هاي محدودي كه بر اساس اين گزارش‌ها منتشر مي‌شود را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد و مشخص نيست كه آيا روند ثبات نرخ تورم كه تا آبان ماه ادامه پيدا كرده بود، در پايان پاييز نيز ثبت شده يا اقتصاد ايران بار ديگر مسيري تازه را طي كرده است. با توجه به آمار تورم ماهانه در ماه‌هاي قبل مي‌توان پيش‌بيني كرد كه لااقل در كوتاه‌مدت خبري از كاهش جدي تورم نخواهد بود و مقامات دولتي نيز در هفته‌هاي گذشته بخش مهمي از سخنان خود را به ثبات در اقتصاد اختصاص داده‌اند. يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هاي دولت براي مطرح كردن اين موضوع، به بازار ارز باز مي‌گردد. بانك مركزي پس از چند سال تلاطم در ماه‌هاي گذشته توانسته نرخ دلار را به ثباتي نسبي برساند و همين موضوع باعث شده دولت از موفقيت خود در اجراي سياست‌هاي اقتصادي بگويد. به گفته معاون اقتصادي بانك مركزي، راه‌اندازي مركز مبادله ارز و طلا در راستاي مديريت و تنظيم‌گري بازار ارز در ماه‌هاي گذشته، به تامين نيازهاي كلان و خرد ارزي فعالان ارزي كمك كرده و اثرش در ساير بازارهاي دارايي‌ اين بود كه بازار مسكن و خودرو به يك ثبات رسيدند. محمد شيريجيان با اشاره به مديريت و تنظيم‌گري بازار ارز در ماه‌هاي گذشته، بيان كرد: مركز مبادله ارز و طلا راه‌اندازي شده و در تامين نيازهاي كلان و خرد ارزي فعالان ارزي كمك كرده و شفافيت قابل‌توجهي براي حوزه قيمت‌گذاري بازار ارز ايجاد كرد؛ البته بانك مركزي اقدامات نظارتي و تنظيم‌گري ديگري براي تنظيم مناسبات و نهادهاي فعال در حوزه بازار ارز اتخاذ كرد. وي ادامه داد: هدف اين است كه حداكثر نظارت، حكمراني، تنظيم‌گري و شفافيت را در بازار ارز ايجاد كنيم كه آثارش در حوزه مديريت بازار ارز قابل مشاهده است و اثري كه در ساير بازار دارايي‌ها گذاشته، مانند بازار مسكن و خودرو كه به يك ثبات رسيدند. البته با اهداف مطلوبي كه مد نظر سياست‌گذار است فاصله دارد اما تلاش ما اين است كه بتوانيم هرچه زودتر و بهتر اين اهداف را محقق كنيم. اشاره معاون اقتصادي بانك مركزي به مديريت بازار ارز،  ثبات قیمت دلار در سه ماهه پاییز است. در روزهاي ابتدايي پاييز امسال قيمت دلار در محدوده ۴۹ هزار تومان بود، در روزهاي پس از آن و به‌دنبال درگيري مسلحانه عليه حماس، نرخ دلار حدود ۳۰۰۰ تومان هم افزايش يافت؛ اما روند صعودي ادامه‌دار نماند و در روزهاي پاياني آذر كه نسبتا ماه آرامي براي دلار بود، اين ارز امريكايي به كانال ۴۹ هزار تومان بازگشت و پيش‌بيني‌هاي كارشناسان هم مبني‌بر ادامه روند كاهشي است. به گفته سيدشمس‌الدين حسيني - وزير اسبق اقتصاد - در چند ماه گذشته، سياست خارجي موفق‌تر عمل كرده، تيم اقتصادي در سياست‌ خارجي بيشتر تحرك داشتند كه نتيجه آن اين بود كه بخشي از منابع ما در كره آزاد شده و اتفاقات خوبي در حال رخ دادن است و همه اينها اثر مثبتي داشته؛ ما اكنون اثرات سياست اقتصادي و مديريت اقتصادي را مي‌بينيم و اگر اين روند طي شود، شاخص‌هاي اقتصادي در حال جوانه زدن است. اما بايد مراقب باشيم دراثر يك سري نوسانات كه مثل باد هستند، اين جوانه‌ها نسوزد. همچنين در اين خصوص حميدرضا جيهاني - كارشناس بازارهاي پولي و مالي- درباره تصويب قانون جديد بانك مركزي و اثر آن بر اقتصاد كشور، اظهار كرد كه تصويب اين قانون به بانك مركزي كمك مي‌كند در ايفاي وظايف خود در حفظ ارزش پول ملي و تقويت ثبات اقتصاد كشور نقش پررنگ‌تري داشته باشد و موفق‌تر عمل كند. تصويب قانون جديد مي‌تواند خلأ قوانين قبلي را بپوشاند و با شرايط فعلي كشور سازگاري داشته باشد. او با اشاره به مديريت فعال بازار ارز، معتقد است شوك‌هاي ارزي در دهه‌هاي اخير نقش مهمي در ايجاد شوك‌هاي تورمي در اقتصاد كشور داشت، بنابراين مديريت مناسب بازار ارز مي‌تواند از ايجاد شوك‌هاي ارزي جلوگيري كند. اقدامات بانك مركزي در ماه‌هاي اخير آرامش و ثبات بازار ارز را به خوبي تامين كرد و اين در حالي بود كه در چند ماه گذشته شاهد فشارهاي سياسي و اتفاقات منفي در سطح جهاني بوديم كه در شرايط عادي مي‌توانست اتفاقات ديگري را براي بازار ارز رقم بزند. در عين حال، آمارهاي جهاني حاكي از آن است كه شاخص دلار جهاني در سال ۲۰۲۳ وضعيت ريزشي داشته و انتظار مي‌رود ارزش جهاني اين ارز در سال ۲۰۲۴ همچنان كاهشي باشد. اين در حالي است كه نرخ مبادله يورو به دلار به بالاترين سطح چهار ماهه بالاي ۱.۱۰۳۰ رسيد و يورو در سال ميلادي كه گذشت توانست وضعيت خود را نسبت به دلار بهتر كند. در سوي ديگر، شي جين پينگ - رييس‌جمهور چين - قرار گرفته كه سعي دارد سلطه دلار را به چالش بكشد و براي رسيدن به اين هدف حتي روابط چين با عربستان را بهبود ببخشد؛ هرچند كه سلطه دلار در حال حاضر پابرجاست و تقريباً نيمي از پرداخت‌ها در سراسر جهان با ارز امريكا انجام مي‌شود و دلار هنوز در سطح جهاني بهتر از ارزهاي ديگر است، اما اين ايده كه در سال‌هاي آينده اين سلطه دچار خلل شود، بسيار جدي است. در كنار ثبات تورمي، دولت تاكيد دارد كه توانسته در آمارهاي اقتصادي پيشرفت‌هاي جديدي را نيز به ثبت برساند. وزير امور اقتصادي و دارايي گفت: مجموع تجارت خارجي كشور در ۹ ماهه امسال ۱۱۲ ميليارد دلار بوده است كه نسبت به ۹ ماهه مشابه سال قبل بيش از هفت درصد افزايش را نشان مي‌دهد. سيد احسان خاندوزي با اشاره به ميزان تجارت خارجي گمرك جمهوري اسلامي ايران اظهار كرد: گمرك براي اولين‌بار گزارش تجارت خارجي ماهانه را با احتساب آمار صادرات نفت، برق و خدمات فني و مهندسي محاسبه كرد. وي افزود: اين گزارش حاكي از اين است كه در ۹ ماهه ۱۴۰۲ ميزان صادرات كشور ۱۵ ميليارد دلار بيش از ميزان واردات كشور بوده است، به اين معنا كه بيش از ۶۳ ميليارد دلار ارزش صادرات نفت و غيرنفتي كشور و بيش از ۴۸ ميليارد دلار ارزش واردات كشور در ۹ ماهه ۱۴۰۲ بوده است.خاندوزي بيان كرد: بر اين اساس مجموع تجارت خارجي كشور در ۹ ماهه امسال عدد ۱۱۲ ميليارد دلار بوده است كه نسبت به ۹ ماهه مشابه سال قبل بيش از هفت درصد افزايش را نشان مي‌دهد. در كنار آن، دولت تاكيد دارد كه گراني جديدي را نيز به اقتصاد تحميل نخواهد كرد. سخنگوي دولت در پاسخ به اين پرسش كه آيا قرار است قيمت بنزين افزوده شود، تصريح كرد: لايحه بودجه به صورت عمومي در رسانه‌ها منتشر مي‌شود. متن اين لايحه وجود دارد. هيچ تصميمي براي افرايش نرخ بنزين در دولت گرفته نشده است. وي درباره پول‌هاي آزاد شده ايران نيز افزود: پول‌ها تبديل به يورو شده تا ارزشش حفظ شود. در بانك‌هاي ايراني اين پول‌ها وجود دارد. استفاده از منابع ارزي بانك مركزي در اختيار اين بانك است و به شيوه‌هاي مختلف مورد بهره‌برداري قرار مي‌دهد. بهادري جهرمي در ادامه اين نشست درباره جزييات موافقت‌نامه تجاري ايران با كشورهاي اوراسيا، اظهار كرد: در چارچوب لايحه موافقت‌نامه عضويت در شانگهاي، مجوز مجلس براي اين قرارداد اخذ شده است، ولي اگر مجوز ديگري نياز داشته باشد، مسير قانوني طي خواهد شد. اين موافقت‌نامه كه توسط وزير صمت با بلاروس، قزاقستان، قرقيزستان، روسيه و ارمنستان امضاء شد، به تسهيل تجارت بين اين كشورها كمك مي‌كند. هزينه‌هاي تجارت را كاهش داده و تجارت غيرنفتي را افزايش مي‌دهد. تعرفه‌اي گمركي كاهش مي‌‌يابد. جذابيت‌هاي تجاري ايران براي تجار اين كشورها افزايش مي‌يابد. صادرات كالاهاي راهبردي را هم تسهيل مي‌كند. ۸۰ درصد اقلام براي صادرات ايران صفر خواهد شد. سخنگوي دولت همچنين درباره رويكرد دولت براي انتقال آب‌هاي زيرسطحي در مناطق بحراني، گفت: متولي محوري در اين زمينه وزارت نيرو است. طرحي در دولت و كشور براي انتقال آب‌هاي زيرسطحي وجود ندارد، بلكه انتقال آب خليج فارس و درياي عمان به فلات مركزي را داريم. طرح آبياري زيرسطحي در وزارت كشاورزي وجود دارد تا افزايش بهره‌برداري و كاهش مصرف ايجاد شود. طرح مديريت نحوه آب‌هاي زيرسطحي وجود دارد، نه انتقال آب‌هاي زيرسطحي. وزارت نيرو و وزارت كشاورزي در اين زمينه همكاري خوبي دارند.
وي ادامه داد: پنج خط انتقال آب در كشور داريم كه با تقسيم كار ملي با سرعت به خوبي در حال انجام است زيرا اين كار پيش از اين روي زمين مانده بود. سخنگوي دولت درباره برنامه دولت براي مقابله با پس‌روي آب در بندر گز و بندر تركمن، گفت: استمرار كاهش آب درياي خزر تحت تاثيرتغييرات اقليمي و كاهش ورودي آب‌هاي ورودي رودخانه‌ها به درياي خزر است و رسالت مشترك همه كشورهاي ساحل درياي خزر وجود دارد تا از نابودي گونه‌هاي جانوري در اين منطقه جلوگيري كنند ومحيط زيست را حفط كنند. كنوانيسون محيط زيست درياي خزر به اين موضوع پرداخته است. اكنون به تلاش جمعي منطقه‌اي براي حمايت جدي‌تر از زيست درياي خزر نياز است. يكي از محورهاي ديپلماسي منطقه‌اي دولت، احيا و حفظ درياي خزر است. بهادري افزود: خليج گرگان شرايط وخيمي داشت و ريزگردها به دليلي خشك شدن آن حوزه، ايجاد شده و گونه‌هاي جانوري در معرض خطر نابودي بود و اين شرايط، وضعيت گردشگري را هم تحت تاثير قرار داده بود پس ضروري بود كه اقدامات جدي انجام شود. در سفر اول دولت، دستور لايروبي داده شد كه اين اقدام انجام شد و در سفر دوم اين لايروبي رونمايي و گزارش آن به مردم داده شد. براساس تصاوير ماهواره‌اي، يك ماه پس از پايان لايروبي و باز شدن كانال آشوراده، تراز آن خليج حدود 35 سانتي‌متر افزايش يافته و مساحت خليج گرگان از حدود 24 هزار هكتار به 30 هزار هكتار رسيده است. وي در پاسخ به پرسشي درباره سازوكار پرداخت جريمه پنج هزار ميلياردي براي يك شركت خودروساز مونتاژي، گفت: حكم اين تخلف گسترده در آن خودروسازي خاص توسط سازمان تعزيرات صادر شده است و پس از طي روال قانوني براي اجرا شدن حكم، در مسير اجراي احكام قرار گرفته و اجرا مي‌شود. بهادري جهرمي درباره صحت انتشار فيش حقوقي يكي از مسوولات پتروشيمي وابسته به صندوق ذخيره فرهنگيان، گفت: متاسفانه روال‌هاي غلطي در برخي بخش‌ها براي پرداخت‌هاي نامتعارف شكل گرفته است كه از منظر حقوقي، تعريف دولتي براي اين بخش‌ها بار نمي‌شود. اقدامات گسترده‌اي از سوي دولت براي پرداخت حقوق و مزاياي بخش كارمندان دولت انجام شده تا پرداخت‌ها متناسب و عادلانه شود و پرداخت نامتعارفي وجود نداشته باشد. رييس‌جمهورهميشه تاكيد دارند حتي يك مورد پرداخت نامتعارف چه در بخش دولتي چه در بخشي كه به نحوي وابستگي به بخش‌هاي دولتي دارند، پذيرفته نيست. وي ادامه داد: متاسفانه بعضا سازوكار و مبناي قانوني براي پرداخت‌هاي نامتعارف پيش‌بيني شده است. فيشي كه شما اشاره كرديد، غير از برخورد و اقداماتي كه در آن زمينه صورت گرفته است، عددهاي متعددي درباره ماموريت‌ها و پرداخت‌هاي گذشته تجميع شده است. حتي يك مورد هم پرداخت نامتعارف براي اين دولت پذيرفتني نيست. رييس‌جمهور معاون اداري استخدامي را مامور خاص كردند كه نه تنها در دولت بلكه بخش‌هايي كه به هر نحو با دولت ارتباط دارند، عدم پرداخت عادلانه را پيگيري كند و قانون در اين زمينه اصلاح شود. خود وزرا هم مكلف شدند بر مجموعه‌هاي خود نظارت داشته باشند. در همين مورد هم تذكر داده شد. در اين مورد خاص هم اقدام توسط وزارت‌خانه انجام شده است. بهادري جهرمي در خصوص آخرين وضعيت استعفاي رييس سازمان سنجش به دليلي حكم ديوان عدالت اداري درباره برخي دانشجويان، گفت: نگاه دولت در اين زمينه مشخص است كه مسيرهاي قانوي طي شود. تعاملي بين معاونت حقوقي رياست‌جمهوري و ديوان عدالت اداري پيش بيني شد. اين تعامل ميان سازمان سنجش و ديوان عدالت اداري هم وجود دارد و موضوع در حال بررسي است. تصميم‌گيري جديدي در مورد استعفاي رييس سازمان سنجش نشنيده‌ام و تا جايي كه من اطلاع دارم، تصميم‌گيري جديد انجام نشده است.
با در كنار هم قرار دادن اين صحبت‌ها، دولت وعده مي‌دهد كه اگر گشايش بزرگي رخ نداده، لااقل شوك جديد تورمي نيز به وجود نيامده است و به اين ترتيب بايد ديد كه آيا زمستان امسال نيز با ثبات نسبي در بازارهاي اصلي ادامه پيدا مي‌كند يا كار به شيوه‌اي ديگر دنبال خواهد شد.