دلايل گراني «تن ماهي» در ايران؟

تعادل|

‌رييس سنديكاي صنايع كنسرو ايران مي‌گويد: با حفظ شرايط كنوني اگر ماليات بر ارزش افزوده اين كالا حذف شود قيمت كنسرو ماهي ۱۰ هزار تومان كاهش پيدا مي‌كند. اما مسير ديگري كه به تعديل قيمت اين محصول در بازار كمك مي‌كند تسهيل واردات تن ماهي است. به گفته مديركل دفتر بهبود كيفيت فرآوري و توسعه بازار آبزيان سازمان شيلات، در سال‌هاي اخير واردات ماهي تن در بحث تخصيص ارز و سقف واردات دچار مشكل شده بود. اين درحالي است در سال‌هاي قبل از ۹۶، بين ۳۵ تا ۵۵ هزار تن واردات انجام مي‌شد. براساس آماري كه مختاري ارايه داد در ۹ ماه امسال ۱۴ هزار تن تن ماهيان انجام شده كه تصميم بر اين است كه تا پايان سال به منظور تعديل قيمت كنسرو در بازار، اين رقم به ۲۰ هزار تن برسد.

چند دليل براي گراني تن ماهي

چرا تن ماهي در ايران گران است؟ متوليان دولتي و بخش خصوصي دلايل آن را تشريح كردند. رييس سنديكاي صنايع كنسرو ايران در پاسخ به اين پرسش «تعادل» در اظهاراتي با بيان اينكه قيمت هر كيلو ماهي تن وارداتي از ماهي تون داخلي كمتر است. عنوان كرد كه تن ماهي مشمول قيمت‌گذاري پيشيني نبوده ولي مشمول قيمت‌گذاري دستوري است يعني سازمان حمايت و وزارت جهاد متولي قيمت‌گذاري هستند. مسعود بختياري راهكار كاهش قيمت علاوه بر حذف ماليات بر ارزش افزوده را تسهيل روند واردات عنوان كرد و گفت: امسال ميزان صيد تن ماهيان داخلي كاهش پيدا كرده و بخشي از آن بايد با واردات تامين شود. مختاري مديركل دفتر بهبود كيفيت، فرآوري و توسعه بازار آبزيان سازمان شيلات، هم با تاكيد بر اينكه قيمت تمام‌شده ماهيان وارداتي ارزان‌تر از ماهيان تن توليد داخل است، دلايل اين اتفاق را وجود دلالي و واسطه‌گري عنوان مي‌كند و مي‌گويد: پس از صيد ماهي‌ها دلالان و واسطه‌ها با نفوذ خود قيمت را تا 155 هزار تومان افزايش مي‌دهند. او تأكيد كرد: برخي از اين افزايش‌ها به دليل ناتواني صيادان در ذخيره و نگهداري اينگونه ماهيان به دليل كمبود نقدينگي است. به گفته اين مسوول، قيمت تمام شده يك كيلوگرم ماهي تن 89 هزار و 500 تومان است كه با احتساب 40 درصد حاشيه سود كيلويي 115 تا 125 هزار تومان قيمت‌گذاري مي‌شود، اما با وجود دلالان گاهي تا 155 هزار تومان هم بالا مي‌رود. اين مقام دولتي با بيان اينكه سازمان شيلات در حوزه دلالي نمي‌تواند دخالتي داشته باشد، گفت: ‌اما تدابيري براي كاهش قيمت در بازار داريم از جمله به سازمان ميادين ميوه و تره‌بار پيشنهاد مي‌كنيم كه با عرضه گسترده در غرف، 15 درصد تخفيف بگيرند. مختاري در ادامه راهكار كاهش هزينه تمام شده تن ماهي را ارايه تسهيل واردات عنوان كرد و گفت: ‌در اين زمينه مشكلات تأمين ارز وجود دارد و اخيرا بنا به پيشنهاد اتحاديه‌هاي كنسرو قرار شده كه ارز اختصاصي به واردات ماهيان تن تغيير يابد. ‌رييس سنديكاي صنايع كنسرو ايران در نشست با خبرنگاران عنوان كرد: در ادامه گفت: به دنبال اين هستيم كه كنسرو ماهي با قيمت‌هاي مناسب‌تري به دست مصرف‌كنندگان برسد. زيرا قبلا مصرف‌كنندگان ما اقشار كارگري و كارمندي و دانشجويي بودند اما اين كالا با افزايش قيمت به تدريج در حال خروج از سبد از غذايي اين اقشار است. بختياري با بيان اينكه در با دو پديده گراني و گرانفروشي مواجه هستيم، گفت: معتقديم بايد با هرگونه گرانفروشي برخورد شود اما گراني ناشي از اتفاقاتي است كه خارج از توان توليدكننده بوده و وقتي عوامل موثر در قيمت تمام شده افزايش مي‌يابد يا كيفيت تحت الشعاع قرار مي‌گيرد، يا توليد‌كننده از قيمت‌هاي دستوري تمكين نمي‌كند يا توليدكننده بايد كارخانه خود را تعطيل كند. به گفته بختياري بايد قيمت تمام شده هر كيلو ماهي صيد داخل را به دست بياوريم و با قيمت‌هاي جهاني مقايسه كنيم و اگر راهي براي كاهش قيمت هست تدبير شود. او افزود: كنسرو ماهي از جمله كالاهايي است كه در تمام فصول و در تمام مناطق قابل دسترس است و ارزش غذايي بالايي دارد. از طرفي در صنعت كنسرو ماهي به دليل وجود فرآيند حرارتي خاص از ماده نگهدارنده در توليد محصولات استفاده نمي‌شود. اين فعال بخش خصوصي در پايان گفت: با پيشنهاد سازمان شيلات و همكاري سنديكاي كنسرو‌سازي همايش تن ماهيان در روز ۲ بهمن ماه برگزار مي‌شود. بنا داريم در اين همايش مسائل و مشكلات صنعت كنسرو ماهي را عنوان و نمايشگاه‌هاي جانبي نيز با حضور توليدكنندگان برگزار كنيم.

ظرفيت و توليد كنسرو ماهي

مديركل دفتر بهبود كيفيت، فرآوري و توسعه بازار آبزيان سازمان شيلات كشور هم كه در نشست خبري همايش ماهيگيري مسوولانه با تاكيد بر زنجيره ارزش تن ماهيان برگزار شد، گفت: در راستاي جايگاه و اهميت تون‌ماهيان بايد به آخرين گزارش فائو در سال ۲۰۲۰ ميلادي اشاره كرد كه در اين گزارش ميزان صيد را ۷.۸ ميليون تن اعلام كرده است. اين عدد نسبت به آمار سال قبل آن ۷ درصد در ميزان و ۸ درصد در ارزش افزايش را نشان مي‌دهد. عباس مختاري، با بيان اينكه در تجارت جهاني آبزيان، سهم تن‌ماهيان در ارزش افزايش ۹ درصدي بوده است، اعلام كرد: ايران در صيد ماهي هوور رتبه سوم و گيدر رتبه پنجم جهان را دارد. مختاري با بيان اينكه ۵۵ درصد صيد جهان مربوط به تن‌ماهيان است، تصريح كرد: ايران بيش از ۲۰۰ تن صيد انواع تن‌ماهيان را به ثبت رسانده است. مديركل دفتر بهبود كيفيت، فرآوري و توسعه بازار آبزيان سازمان شيلات با اشاره به وضعيت توليد كنسرو ماهي ادامه داد: بيش از ۱۳۶ واحد توليدكننده كنسرو ماهي با ظرفيت سالانه ۷۳۸ ميليون قوطي فعاليت دارد كه با توجه به آمار اعلام شده بين ۲۵۰ تا ۳۰۰ ميليون قوطي توليد مي‌شود.

اين مقام دولتي مختاري افزود: مصرف سرانه كنسرو در كشور حدود يك كيلو گرم است كه بايد با توجه به امنيت غذايي افزايش پيدا كند.

صادرات و واردات تن ماهي  به روايت آمار

اين مقام مسوول در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود و با تاكيد بر زنجيره ارزش تون ماهيان، درباره وضعيت واردات صيد تون ماهيان افزود: تلاش داريم تا پايان سال ميزان واردات تون ماهيان به ۲۰ هزار تن برسد. او با بيان اينكه در سال‌هاي اخير واردات ماهي تن در بحث تخصيص ارز و سقف واردات دچار مشكل شده بود، تصريح‌كرد: در سال‌هاي قبل از ۹۶، بين ۳۵ تا ۵۵ هزار تن واردات انجام مي‌شد. مختاري گفت: در هشت ماهه امسال ۲ هزار و ۴۱۱ تن كنسرو ماهي تن به ارزش ۱۰ ميليون دلار صادر شده است. اين در حالي است كه در مدت مشابه سال گذشته ۲ هزارو ۹۴۳ تن به ارزش هشت ميليون دلار بوده است. مطابق آمارها ۱۰۰ كارخانه كنسرو ماهي در كشور وجود دارد كه كمتر از ۵۰ درصد آنها فعال است. او با اشاره به برگزاري همايش ماهيگيري مسوولانه پس از ۱۷ سال عنوان كرد: دليل اصلي سازمان شيلات كشور به موضع برگزاري همايش سهم قابل توجه تون‌ماهيان در صيد ملي بوده است. به گفته اين مقام دولتي اهداف همايش ايجاد الگو دايمي و تخصصي به عنوان نقطه تمركز تون‌ماهيان در غرب آسيا، هم‌افزايي بين سياست‌گذاران و بخش خصوصي در حلقه زنجيره تون‌ماهيان، توسعه كسب و كار داخلي و بهبود صيد، حمل و نقل و فرآوري آن در راستاي تكميل زنجيره ارزش تون‌ماهيان است. او در بخش ديگري از سخنان خود عنوان كرد: در راستاي توسعه تجارت و افزايش صادرات، افت كيفيت و ضايعات فراوان مي‌طلبد كه شيوه‌هاي صيد قديمي تغيير كند تا فرصت توليد محصولات غير كنسروي با ارزش افزوده را به توليدكننده داخلي بدهد. اين محقق نمي‌شود مگر در به روز كردن صنايع تبديلي و صنايع كنسرو، دسترسي به مواد اوليه مناسب و پايبندي به قوانين بين‌المللي. از اين رو پس از ۱۷ سال همايش ماهيگيري مسوولانه در كنار كنگره بين‌المللي كه در بانكوك هر دو سال برگزار مي‌شود، قرار است در ايران به عنوان هاب تن‌ماهيان در غرب آسيا تكرار و انجام شود.