فناوري‌هاي وام‌دهي در تنگنا
فعالان اكوسيستم لندتك نوع نگاه بانك مركزي و رگولاتور حوزه پولي و مالي به لندتك‌ها، در الزامات تعيين‌شده براي تسهيلات‌يارها را تقويت‌كننده بازار سنتي خريد و فروش قسطي مي‌دانند و به نظرشان اتخاذ اين رويكرد از سوي بانك مركزي سبب از دست رفتن اين بازار مي‌شود.
فعالان اكوسيستم لندتك نوع نگاه بانك مركزي و رگولاتور حوزه پولي و مالي به لندتك‌ها، در الزامات تعيين‌شده براي تسهيلات‌يارها را تقويت‌كننده بازار سنتي خريد و فروش قسطي مي‌دانند و به نظرشان اتخاذ اين رويكرد از سوي بانك مركزي سبب از دست رفتن اين بازار مي‌شود.
بانك مركزي در روز پنجشنبه ۱۴ دي‌ماه در شرايطي «الزامات ناظر بر نحوه همكاري موسسات اعتباري با شركت‌هاي تسهيلات‌يار» را ابلاغ كرد كه تقريباً يك ماه از زمان تصويب آن گذشته بود. اين مصوبه كه از سوي معاونت نظارت بانك مركزي ابلاغ شد، بر اساس گفته‌هاي فعالان لندتكي بدون مشاركت گرفتن و نظرخواهي انجمن‌هاي صنفي و اكوسيستم اعتباري و وام‌دهي تصويب و نهايي شده است. همين رويكرد رگولاتور موجب شد تنها يك روز پس از ابلاغ اين دستورالعمل، انجمن صنفي فين‌تك به نمايندگي از اكوسيستم وام‌دهي در بيانيه‌اي خواستار اصلاح هرچه سريع‌تر اين الزامات شده است. ابلاغ اين مصوبه از سوي بانك مركزي موجب اعتراض تقريباً تمامي فعالان اين حوزه شد چراكه از نظر آنان رگولاتور در تعيين اين الزامات بازار لندتك‌ها را در نظر نگرفته است و فقط با نگاهي سنتي و بدون توجه به روندهاي جهاني لندتك و رگولاتوري اين حوزه، اين الزامات را ابلاغ كرده است. اين اعتراضات در روز گذشته به بيانه مشترك انجمن فين‌تك ايران در اعتراض به اين مصوبه منجر شد و اعضاي اين صنف در اين بيانيه خواستار اصلاح اين دستورالعمل شدند. در اين بيانيه تاكيد شده است مسوولان بانك مركزي با اجراي يك فرايند مشاركتي و شفاف و با در نظر گرفتن نيازها و نظرات تمام فعالان اين حوزه درباره اين حوزه تصميم‌گيري كند. در واقع، بيشترين انتقادي كه فعالان اكوسيستم به الزامات بانك مركزي وارد كرده‌اند مربوط به ممنوعيت دريافت كارمزد از متقاضيان وام است. آنها معتقدند بانك مركزي اصلاً بازار و نوع فعاليت آنها را در نظر نگرفته و تنها رابطه بانك‌ها را با لندتك‌ها چارچوب‌دهي كرده است.
مصوبه بانك مركزي موجب خاموشي بازار لندتك‌ها مي‌شود
محمدرضا آشتياني مديرعامل يكي از لدنتك‌ها درباره مصوبه بانك مركزي در خصوص تسهيلات‌يارها و لندتك‌ها مي‌گويد: قاعدتاً بانك مركزي يا بايد بر اساس استانداردهاي بين‌المللي حركت مي‌كرد يا بازار داخل كشور را در نظر مي‌گرفت، اما متاسفانه رگولاتور هيچ‌كدام از اين بخش‌ها را در نظر نگرفته است. از نظر او اين ابلاغيه نه تنها باعث رونق بازار وام‌دهي نخواهد شد بلكه موجب مي‌شود اين بازار به‌طور كامل خاموش شود. آشتياني در واكنش به ناديده گرفتن كارمزد لندتك‌ها عنوان مي‌كند: بانك مركزي اعلام كرده است لندتك‌ها به عنوان بازوي اجرايي بانك‌ها حق دريافت كارمزد را ندارند، در اين صورت فعاليت در اين حوزه چه نفعي براي كسب‌وكارهاي شكل‌گرفته در اين حوزه دارد و اگر قرار باشد كارمزد را لندتك‌ها از بانك‌ها بگيرند، چرا بانك‌ها بايد وام را از طريق لندتك‌ها پرداخت كنند. از نظر او از اين پس لندتك‌ها بايد كارمزد را از توليدكنندگان و فروشندگان دريافت كنند كه همين امر نيز احتمال اختلال در بازار را افزايش مي‌دهد.
اين مصوبه موجب مي‌شود بازار غيرشفاف شود
هومن اميني در واكنش به مصوبه بانك مركزي براي تسهيلات‌يارها مي‌گويد: لندتك‌ها در دوره فعاليت خود سعي مي‌كردند شفافيت در بازار ايجاد كنند اما اين مصوبه موجب مي‌شود بازار غيرشفاف شود. از نظر اميني، نرخ نكول در بازار تفاوت نخواهد كرد بلكه بازار به سمت غيرشفاف شدن حركت مي‌كند. او مي‌گويد: دستورالعمل بانك مركزي لندتك‌ها را به سمت دريافت كارمزد از پذيرندگان سوق مي‌دهد همين امر موجب مي‌شود پذيرندگان نيز قيمت كالاهاي خود را افزايش دهند. در اين صورت حتي كساني كه مي‌خواهند با پول نقد نيز كالا خريداري كنند در نهايت قيمت بالاتري از كالا را مشاهده خواهند كرد. او با اشاره به اينكه لندتك‌ها طي سال‌هاي گذشته بازار رو به گسترشي تشكيل داده‌اند مي‌گويد بايد توجه كرد كه امكان كنترل قيمت براي نهاد ناظر در اين بخش در تمامي كالاها وجود نخواهد داشت. اميني با اشاره به قدرت خريد ايجادشده از سوي لندتك‌ها مي‌گويد: با توجه به تورم قدرت خريد نقدي مردم كاهش يافته است از همين رو به سمت خريدهاي اعتباري حركت كرده بودند اما با توجه به فعاليت لندتك‌ها در اين بخش افزايش قيمتي در كالاها به دليل خريد قسطي ايجاد نشده بود، با اين حال در شرايط فعلي با توجه به اينكه در الزامات تعيين‌شده لندتك‌ها اجازه دريافت كارمزد ندارند بازار شفاف كارمزد تبديل به بازار غيرشفاف مي‌شود. او تاكيد مي‌كند نگاه حاكم بر مصوبه بانك مركزي موجب قدرت گرفتن بازار سنتي خريد و فروش قسطي خواهد شد.
لندتك‌ها بازوي اجرايي بانك‌ها در توزيع وام نيستند
در اين مصوبه از تسهيلات‌يارها به عنوان بازوي اجرايي بانك‌ها براي وام‌دهي ياد شده است و به نظر مي‌رسد رگولاتور موجوديت مستقل آنها را به رسميت نشناخته؛ مديرعامل لندو با اين نگاه بانك مركزي مخالف است و معتقد است لندتك‌ها وظيفه ماركتينگ وام‌دهي بانك‌ها را بر عهده ندارند. امير حق‌رنجبر درباره مصوبه بانك مركزي به پيوست مي‌گويد: بانك مركزي تصور كرده است لندتك‌ها بازوي اجرايي بانك‌ها در توزيع وام هستند و وظيفه ماركتينگي براي بانك‌ها بر عهده دارند اما واقعيت اين است كه اين تصور اشتباه است زيرا لندتك‌ها در اصل ريسك وام‌دهي به افراد پرريسك را پوشش مي‌دهند. او تاكيد مي‌كند اگر بانك‌ها مي‌توانستند به تمامي افراد وام دهند مطمئناً لندتك‌ها فعال نمي‌شدند اما افراد پرريسك و كساني كه نمره اعتباري ندارند براي دريافت وام سراغ لندتك‌ها آمده‌اند و لندتك‌ها نيز به‌تدريج آنان را اعتبارسنجي كرده‌اند و ريسك ارايه خدمات به آنها را پوشش داده‌اند. حق‌رنجبر مي‌گويد از زماني كه لندتك‌ها فعاليت خود را آغاز كرده‌اند فراگيري مالي و دسترسي به اعتبار و وام براي قشر بيشتري از مردم فراهم شده است، طبيعي است كه اگر بانك‌ها مي‌توانستند به تمامي اين افراد وام بدهند آنها سراغ لندتك‌ها نمي‌آمدند.
مصوبه بانك مركزي بدون اطلاع بخش خصوصي نهايي شده است
يكي ديگر از انتقادات جدي نسبت به اين مصوبه در نظر گرفته نشدن نظرات كارشناسي فعالان اكوسيستم بود. بسياري معتقدند با وجود اينكه طي سال‌ها بارها در خصوص موضوع لندتك‌ها با بانك مركزي جلسات كارشناسي برگزار شده اما به نظر مي‌رسد اين صداها اصلاً شنيده نشده است. عليرضا هوشمند رييس كميسيون لندتك انجمن فين‌تك درباره مصوبه بانك مركزي براي تسهيلات‌يارها مي‌گويد: به‌رغم برگزاري جلسات متعدد در وزارت اقتصاد، وزارت ارتباطات و بانك مركزي و معاونت علمي رييس‌جمهوري درباره تعيين تكليف وضعيت تسهيلات‌يارها و لندتك با حضور بخش خصوصي و قول دوستان براي نظرخواهي نهايي از بخش خصوصي، در نهايت اين مصوبه بدون اطلاع ما ابلاغ و منتشر شده است. هوشمند از ابلاغ مصوبه نئوبانك و تسهيلات‌يارها از سمت معاونت نظارت بانك مركزي انتقاد دارد و مي‌گويد: عدم شناخت معاونت نظارت بر كسب‌وكارهاي حوزه فين‌تك و به‌ويژه حوزه لندتك و خدمات تسهيلات‌ياري، باعث مي‌شود در اين حوزه با مشكلات و چالش‌هاي زيادي روبرو شويم.
مصوبه‌اي كه شباهتي به فضاي
كسب‌وكار لندتك‌ها ندارد
محمدمهدي مومني، مديرعامل يكي ديگر از لندتك‌ها به نگاه رگولاتوري در مصوبه بانك مركزي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: نگاه تعاملي رگولاتوري و آينده‌پژوهانه در حوزه فين‌تك مي‌تواند باعث رشد بازار و ايجاد فضاي رقابتي مي‌شود، اما متاسفانه رفتار رگولاتوري در اين زمينه كاملاً غيرتعاملي بوده است. در دو ماه گذشته هيچ جلسه‌اي با بخش خصوصي و انجمن فين‌تك برگزار نشد، و در نهايت اين مصوبه روز پنجشنبه ابلاغ شد. اين رويكرد سبب شده دستورالعملي از سمت بانك مركزي ابلاغ شود كه با فضاي كسب‌وكاري لندتك‌ها شباهت ندارد و درآمد و كارمزد لندتك‌ها كه ماهيت اين كسب‌وكار است را زيرسوال برده است. مومني ادامه مي‌دهد: در اين مصوبه نحوه همكاري لندتك‌ها با شركاي تجاري نيز كاملاً برخلاف رويه‌هاي جهاني است. اين در حالي است كه ما كسب‌وكار خود را بر مدل جهاني ساخته‌ايم. اين دستورالعمل ماهيت لندتك‌ها را كه امروز در كشور ما بازار پيدا كرده‌اند ناديده گرفته است.
مصوبه بانك مركزي فرصت تطبيق را از لندتك‌ها گرفته است
محمدصادق آزاداني، رييس كميسيون لندتك نصر تهران، درباره مصوبه بانك مركزي در خصوص تسهيلات‌يارها مي‌گويد: تا قبل از ابلاغ دستورالعمل بانك مركزي براي تسهيلات‌يارها و لندتك‌ها در كميسيون نصر تهران بيش از ۲۰ كسب‌وكار لندتكي، با فرايند خودتنظيم‌گري و رعايت چارچوب‌ها و خط قرمزها پيش رفته‌ايم. نگاه ما اين بود كه اين رويكرد مي‌تواند به كاهش تعارضات و چالش‌ها كمك كند. آزاداني مي‌گويد: بيش از پنج ميليون نفر بر اساس آمارهاي ما از خدمات لندتك‌ها و تسهيلات‌يارها استفاده كرده‌اند، اين تعداد كساني بودند كه سيستم بانكي به هر دليلي به آنها خدمت ارايه نكرده بود و موفق نشده بودند از نظام بانكي وام و اعتبار دريافت كنند. رييس كميسيون لندتك نصر تهران عنوان مي‌كند: در ابلاغ اين دستورالعمل بايد حداقل يك فرصت تطبيقي به كسب‌وكارها داده مي‌شد، اما اين دستورالعمل به‌طور ناگهاني ابلاغ شد. از اول هفته جاري نيز سيستم بانكي بر اساس قواعد گذشته كار نمي‌كند و طبق ابلاغ بانك مركزي با ما تعامل خواهد كرد. شيوه ابلاغ اين دستورالعمل فضاي غيرعملياتي را رقم زده و فرصت تطبيق كسب‌وكارها را نيز مسدود كرده است.
