توافق نهايي با هند براي توسعه بندر چابهار؟

ديروز در مذاكره بين وزير راه و شهر‌سازي كشورمان با وزير امور خارجه هند، توافق نهايي با هند براي توسعه بندر چابهار انجام شد. به گزارش «تعادل»، بندر چابهار تنها استثناي تحريم‌هاي يكجانبه امريكا عليه كشورمان بود و هست، اما به علت برخي كم‌كاري‌هاي طرف خارجي، اين بندر طبق برنامه زمان‌بندي شده، به توسعه برنامه‌ريزي شده دست پيدا نكرده است. در پي عضويت ايران در گروه «بريكس» كه در اواخر تابستان سال جاري صصورت گرفت، از آنجا كه هند نيز يكي از اعضاي اين گروه به شمار مي‌رود، انتظار مي‌رفت، شاهد تحولات مثبت در رشد و توسعه بندر چابهار باشيم. با توجه به توافق ديروز دو وزير ايراني و هندي به نظر مي‌رسد كه اين تحولات كليد خورده است. با وجود اين، نبايد از رقيب تراشي امريكا براي چين در ماجراي «كريدور هند-خاورميانه- اروپا» غافل شد. مساله‌اي كه به فاصله چند هفته پس از عضويت ايران در بريكس رخ داد. دقيقا 9 سپتامبر 2023 برابر با شنبه 18 شهريور سال 1402 شمسي از محل برگزاري نشست گروه 20 در هند كه البته با غيبت روسيه و چين در حال برگزاري بود، خبر آمد كه هند، امريكا، عربستان سعودي و اتحاديه اروپا براي ايجاد كريدور هند-خاورميانه- اروپا توافق كردند. هدف از ايجاد اين كريدور، تسهيل جريان تجارت و انرژي عنوان شد. اين طرح بلندپروازانه ريلي و دريايي براي مقابله با پروژه جاده و كمربند چين بنا شد. جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا طرح اين كريدور را «معامله واقعا بزرگ» و «سرمايه‌گذاري تغيير‌دهنده بازي» توصيف كرد. ون درلاين، رييس كميسيون اتحاديه اروپا هم اين پروژه را يك «پل سبز در ميان قاره‌ها و تمدن‌ها» خواند. اين كريدور هند، عربستان سعودي، امارات متحده عربي، اردن، اسراييل و اتحاديه اروپا را از طريق بنادر كشتيراني و مسيرهاي ريلي به يكديگر متصل مي‌كند تا تجارت سريع‌تر و ارزان‌تر شود و همكاري اقتصادي و اتصال ديجيتال در سراسر منطقه تقويت شود. اين پروژه كه نوعي «مشاركت براي سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي جهاني» ناميده مي‌شود، مي‌تواند تجارت بين هند و اروپا را تا ۴۰ درصد سرعت بخشد. در اين حال، بايدن تلاش مي‌كند كه به وسيله اين پروژه زمينه‌ها براي عادي‌سازي روابط بين اسراييل و كشورهاي خليج‌فارس فراهم شود. روزنامه انگليسي گاردين اين پروژه را ابتكاري براي ايجاد تعادل در مقابل كريدور زيرساختي گسترده چين خواند. پروژه جاده‌اي چين در سراسر آسيا، آفريقا و امريكاي لاتين امتداد دارد و نفوذ قابل توجهي به چين در كشورهاي مورد نظر مي‌دهد. اشاره گاردين به ابتكار «كمربند و جاده» چين است. در اين ابتكار، بندر چابهار از اهميت قابل توجهي برخوردار است و يكي از نقاط عطف كريدور شمال- جنوب ايران به شمار مي‌رود. بر اساس اين گزارش، بندر چابهار كه از طريق درياي عمان به آب‌هاي آزاد دسترسي دارد، مهم‌ترين بندر جنوبي كشور و جنوبي‌ترين نقطه اتصال كريدور شمال- جنوب محسوب مي‌شود، به گونه‌اي كه با هر ميزان از رشد و توسعه اين بندر، به همان ميزان كريدور يادشده رونق خواهد گرفت و طبعا درآمدهاي ترانزيتي ايران بيشتر خواهد شد. اين همه در حالي است كه به گفته مديرعامل سازمان بنادر و دريانوردي هندي‌ها تاكنون ۲۵ ميليون‌دلار در بندر چابهار سرمايه‌گذاري كرده‌اند و در حالي كه جرثقيل‌هاي ساحلي هندي‌ها در اين سال‌ها راكد مانده بود، به تازگي با رفع مشكلات، باز هم شروع به فعاليت كردند.

توافق جديد ايران و هند

با وجود اين پيشينه، روز دوشنبه در ديدار مهرداد بذرپاش، وزير راه و شهرسازي با سوبرامانيام جايشنكار، وزير امور خارجه هند بر سر توسعه بندر چابهار توافق نهايي انجام شد. به گزارش ايرنا، وزير راه و شهرسازي در اين ديدار با پيشنهاد تشكيل كميته مشترك حمل ونقل براي گسترش همكاري‌ها بين دو طرف، گفت: تشكيل اين كميته كاري موجب فعال شدن ظرفيت‌هاي ترانزيت و استفاده از كريدور شمال-جنوب خواهد شد. سوبرامانيام جايشنكار، وزير امور خارجه هند نيز در اين ديدار بر آمادگي اين كشور براي سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در حوزه‌هاي حمل ونقل و ترانزيت در ايران تأكيد كرد. بر اساس اين گزارش، يكي از برنامه‌هاي توسعه‌اي دولت در بندر چابهار، توسعه فاز دوم بندر شهيد بهشتي و تأمين تجهيزات راهبردي براي ارتقاي ظرفيت تخليه و بارگيري است. اكنون احداث زيرساخت‌هاي فاز نخست بندر شهيد بهشتي چابهار به اتمام رسيده و تجهيزات بندري آن در حال تكميل است. پنجم دي امسال مهرداد بذرپاش، وزير راه و شهرسازي در سفر به استان سيستان و بلوچستان، ضمن بازديد از زيرساخت‌ها، تجهيزات بندري و دريايي و پروژه‌هاي لجستيكي بندر چابهار، دستور آغاز عمليات اجرايي پنج پروژه بزرگ سرمايه‌گذاري بخش خصوصي با اعتبار ۴۰ هزار ميليارد ريال در بندر چابهار را صادر كرد.