دل‌درد کودک را چگونه تسکین دهیم؟
کولیک یا قولنج زمانی است که یک نوزاد سالم بدون هیچ دلیل مشخصی گریه یا سروصدا می‌کند. در کولیک نوزاد بیشتر از سه ساعت در روز و حداقل سه روز در هفته و به مدت بیش از سه هفته گریه و بی‌قراری می‌کند.
کولیک می‌تواند از یکی دو هفته بعد از تولد شروع شود و به‌طورکلی در هفته‌های ۴ تا ۶ بعد از تولد کودک شدت می‌گیرد. معمولاً با رسیدن نوزاد به ۳ تا ۴ ماهگی و نهایتا ۵ ماهگی کولیک کم‌کم ناپدید می‌شود.
علائم کولیک
به گزارش تبیان، گریه و سروصدای نوزاد طبیعی است. اما نوزادانی که کولیک دارند بیشتر از بقیه نوزادان گریه می‌کنند، حتی اگر کاملاً سالم باشند. دیگر علائم کولیک:
- بی‌دلیل گریه‌کردن. مثلاً کودک نه گرسنه است و نه نیاز به تعویض پوشک دارد.
- انگار کودک هر روز در زمان مشخص و یکسانی گریه می‌کند. بچه‌هایی که کولیک دارند معمولاً در پایان روز گریه و بی‌قراری می‌کنند. اما گریه‌های کولیکی هر زمانی می‌تواند باشد.
- هنگام گریه‌کردن مشت می‌کند یا پاهایش را به داخل شکم جمع می‌کند.
- جوری گریه می‌کند انگار دردی دارد.
- سرخ‌شدن هنگام گریه‌کردن.
وقتی نوزادتان گریه می‌کند می‌تواند هوا ببلعد و این باعث نفخ او می‌شود. در نتیجه ممکن است شکمش برآمده یا سفت به نظر برسد. معمولاً کودک بعد از دفع گاز یا کارکردن مزاج، تا حدودی بهتر می‌شود.
علت کولیک چیست؟
پزشکان دقیقاً نمی‌دانند علت کولیک نوزاد چیست؛ اما یک سری از عوامل می‌توانند دخیل باشند:
- درد و ناراحتی ناشی از بد هضمی یا نفخ
- سیستم گوارشی که هنوز کامل نشده
- زیاد یا کم شیر خوردن
- حساسیت به شیرخشک یا شیر مادر
- سر دردهای میگرنی که از کودکی شروع می‌شوند
- واکنش هیجانی نسبت به ترس، هیجان یا کلافگی
گاهی در بچه‌هایی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کولیک علامتی از حساسیت نسبت به یک ماده غذایی در رژیم غذایی مادر است. رفتارهای کولیکی ممکن است علامت یک مشکل پزشکی نیز باشد، مثلاً فتق یا یک بیماری دیگر.
کولیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک کودک شما می‌تواند کولیک را تشخیص دهد. پزشک معمولاً کودک را معاینه کرده و سوابق و علائم او را بررسی می‌نماید. پزشک ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی دیگر مشکلات احتمالی انجام دهد.
آیا کولیک قابل‌پیشگیری است؟
شما نمی‌توانید جلوی کولیکی شدن کودک را بگیرید.
اوج کولیک کودک چه زمانی است؟
مدت گریه‌ها و بی‌تابی‌های کودک معمولاً در هفته ششم تا سه ساعت در روز اوج می‌گیرد و سپس با رسیدن به ۳ تا ۴ ماهگی به یکی دو ساعت در روز کاهش پیدا می‌کند. تا زمانی که کودک در عرض یکی دو ساعت آرام می‌شود و بقیه روز نسبتاً آرام است، جایی برای نگرانی وجود ندارد.
درمان کولیک
کولیک می‌تواند ناشی از عوامل بخصوصی باشد. چند راهکار برای تسکین نوزاد و کمتر کردن گریه‌های او وجود دارد:
اگر شیر خود را به کودک می‌دهید
- نسبت به غذاهایی که خودتان می‌خورید دقیق باشید؛ چون هر چیزی که شما می‌خورید از طریق شیر شما به فرزندتان می‌رسد و بر او اثر می‌گذارد.
- از مصرف کافئین و شکلات خودداری کنید؛ چون محرک هستند.
- اگر کودکتان به شیر آلرژی دارد از مصرف لبنیات پرهیز کنید.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید از پزشک در مورد اثر آن بر شیرتان سؤال کنید.
اگر به کودکتان شیرخشک می‌دهید
- برند دیگری را امتحان کنید. بچه‌ها ممکن است نسبت به بعضی از پروتئین‌های شیرخشک حساسیت داشته باشند.
- سعی کنید کودک را در دفعات بیشتر با حجم کمتر تغذیه کنید.
- به کودک باعجله شیر ندهید. خوردن یک شیشه شیر باید تقریباً ۲۰ دقیقه طول بکشد. اگر کودک سریع‌تر از این شیر می‌خورد پس سعی کنید از سرشیشه‌ای با سوراخی کوچک‌تر استفاده کنید تا سرعت شیر خوردنش کمتر شود.
- سعی کنید شیرخشک را با دمای بدن کودک همسان کنید.
- سر کودک هنگام شیر خوردن بالا باشد.
- کودک را روی پاهایتان دمر بخوابانید و آرام‌آرام پشتش را بمالید. فشاری که به شکمش وارد می‌شود کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشد. اگر در این حالت خوابش برد، او را برگردانید.
- کودک را بغل کنید
بچه‌هایی که کولیک دارند گاهی در آغوش یا در حالت ننویی بهتر آرام می‌شوند. همچنین می‌توانید کودک را روی بازو یا رانتان بگذارید و پشتش را ماساژ بدهید. اگر نفخ دارد شکمش را ماساژ بدهید و یا کودک را روی دست‌هایتان تاب بدهید.
- احساس خوب به کودک بدهید
- تماس پوست به پوست با کودک را بیشتر کنید
- کودک را در پتویی بپیچید (قنداق)
- برای کودک آواز بخوانید
- کودک را حمام گرم کنید (نه داغ) یا حوله‌ای گرم دورش بپیچید
- کودک را ماساژ دهید (ماساژ کودک را یاد بگیرید)
- از صدای سفید استفاده کنید، مثلاً صدای سشوار، پنکه، جاروبرقی یا ماشین لباسشویی
- کودک را بیرون ببرید، بچه‌ها معمولاً در اتومبیل آرام می‌شوند
- با مشورت پزشک به کودک قطره سایمتیکون بدهید تا نفخ کودک کمتر شود.
آیا کولیک عوارضی هم دارد؟
کولیک هیچ مشکل کوتاه‌مدت یا بلند مدتی برای کودک ایجاد نمی‌کند، اما برای پدر و مادر سخت است. نگهداری کودکی که گریه‌اش متوقف نمی‌شود دشوار است ممکن است احساس ناتوانی و آشفتگی کنید. اگر واقعاً چنین احساسی دارید از کسی درخواست کمک کنید تا کنارتان باشد. هرگز کودک را محکم تکان ندهید چون می‌تواند باعث آسیب جدی مغزی شود.
مهم نیست چقدر خسته و عصبانی هستید، هرگز نباید کودک را محکم تکان بدهید. تکان‌دادن کودک می‌تواند باعث آسیب مغزی، نابینایی یا حتی مرگ او شود.
مواردی که باید یادتان باشد
. - کولیک برطرف می‌شود. بیشتر بچه‌ها با رسیدن به ۳ تا ۴ ماهگی دیگر کولیک ندارند
- اینکه کودک شما کولیک دارد دلیل نمی‌شود سالم نباشد
- راه‌های زیادی برای آرام‌کردن کودک وجود دارد، امتحانشان کنید تا ببینید برای کودک شما کدام بهتر جواب می‌دهد
- به کودکتان بیشتر توجه کنید، مثلاً طولانی‌تر او را در آغوش بگیرید و بداخلاقی نکنید
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید
- گریه کودکتان همراه با تب، استفراغ یا خون در مدفوع است یا تحرک کودک کم شده
- گریه یا رفتار کودک ناگهان تغییر کرده است.
