مانور بر روي رشد براي كمرنگ كردن تورم

با نزديك شدن به روزهاي پاياني دي ماه، احتمالا گزارش جديد مركز آمار از وضعيت نرخ تورم در ماهي که گذشت تفاوت‌هايي با ماه‌هاي گذشته خواهد داشت و بخش مهمي از آن به تلاطم‌هايي باز مي‌گردد كه در اين ماه بازارهايي مانند ارز و طلا آن را تجربه كردند. هرچند آنطور كه وزير اقتصاد مي‌گويد بخش مهمي از اين تغييرات قيمتي به عوامل بيرون از كشور و مسائل منطقه‌اي مانند تداوم جنگ در غزه و حمله به حوثي‌هاي يمن بازمي‌گردد اما در عين حال آنچه كه بيشترين اهميت را دارد، مسيري است كه اقتصاد ايران معمولا در چنين شرايطي طي مي‌كند.
در اقتصاد ايران، اين رويكرد همواره وجود داشته كه هرگاه نرخ ارز و طلا صعودي مي‌شود، احتمالا در مدتي كوتاه خود را در ديگر بازارها نيز نشان مي‌دهد و از اين رو در صورتي كه دولت نتواند راهي براي برون رفت از اين شرايط پيدا كند، احتمالا موج جديدي از تورم رخ خواهد داد. موضوعي كه دولتي‌ها آن را بارها رد كرده و تاكيد كرده‌اند كه شرايط به زودي مديريت خواهد داشت و جاي نگراني بزرگي در اين زمينه وجود ندارد. در روزهاي گذشته نگاهي به وضعيت بازار ارز نشان مي‌دهد كه هرچند سرعت افزايش قيمت دلار تا حدي مديريت شده اما بازار غيررسمي در برابر بازگشت به نرخ 50 هزار تومان كه تا پيش از دي ماه تثبيت شده بود مقاومت مي‌كند و به اين ترتيب براي آنكه بتوان تحليل دقيقي از آينده بازار ارايه كرد احتمالا بايد چند روزي صبر كرد. در بازار دلار نيز شرايط تا حدي به همين شكل است و   نرخ سكه تا حدي از موج افزايشي چند روز قبل فاصله گرفته اما به نظر مي‌رسد كه چالش‌ها همچنان به جاي خود باقي مانده‌اند. رييس اتحاديه اما در جديدترين اظهارنظر بر اين موضوع تاكيد كرده كه حباب باقي مانده تخليه نيز شده است.  نايب‌رييس سابق اتحاديه طلا و جواهر تهران ضمن اشاره به سير صعودي كه قيمت سكه و طلا از حدود ١٠ روز گذشته در پيش گرفته بود، از تغيير مسير صورت گرفته با انتشار اطلاعيه بانك مركزي مبني بر واگذاري شمش طلا به اصناف اين حوزه و عرضه سكه‌هاي بدون تاريخ خبر داد كه منجر به كاهش و تعديل قيمت‌ها در بازار شد و حباب سكه را به طرز قابل توجهي تخليه كرد؛ به‌طوري كه سكه تمام جديد يك ميليون و ۴۵٠ هزار تومان كاهش قيمت را تجربه كرد. محمد كشتي‌آراي در رابطه با وضعيت يك هفته اخير بازار سكه و طلاي داخلي، اظهار كرد: حدوداً از ١٢-١٠ روز گذشته، مجدداً باتوجه به تحولات سياسي منطقه و اتفاقات سياسي كه رخ داد و همچنين بالا رفتن قيمت طلا در بازارهاي جهاني (حدود ١٠ روز پيش)، قيمت سكه و طلا هم سير صعودي خود به گرفت. از سوي ديگر، باتوجه به نزديك شدن به پايان سال و روزهاي پاياني سال و همچنين باتوجه به محدوديت‌هايي كه براي ورود طلا ايجاد شده بود، نرخ ارز نيز روبه افزايش گذاشته بود.  نايب‌رييس سابق اتحاديه طلا و جواهر تهران تصريح كرد: اين روند صعودي تا روز شنبه ادامه پيدا كرد و در روز شنبه، قيمت سكه، طلا و ارز به بالاترين سطح خود رسيد و اوايل صبح روز شنبه، قيمت سكه تا ٣۴ ميليون تومان هم افزايش پيدا كرد؛ ساعت ١١ صبح روز شنبه، اطلاعيه بانك مركزي مبني بر واگذاري شمش طلا در اتاق ارز و طلا و همچنين واگذاري سكه‌هاي جديدِ بهار آزادي، بدون تاريخ، شوك قيمتي به بازار وارد كرد كه در همان ابتداي امر، سكه حدود دو ميليون و ۵٠٠ هزار تومان با كاهش قيمت همراه شد. وي افزود: البته قيمت طلا تغييري نداشت؛ به دليل اينكه، پيش از تعطيلي بازارهاي جهاني (شنبه و يكشنبه) بود و قيمت جهاني طلا، تغييري نداشت و بازارهاي جهاني تعطيل بودند اما سكه كاهش پيدا كرد؛ البته كه اين ٢.۵ ميليون تومان كاهش، تخليه حباب سكه بود. اين درحالي است كه در همان روز شنبه، حباب سكه تا هفت ميليون تومان هم افزايش پيدا كرده بود و اطلاعيه بانك مركزي، سبب شد حباب سكه ابتدا به پنج ميليون تومان و سپس به ۴.۵ ميليون تومان برسد و تخليه ٢.۵ ميليون توماني را تجربه كند. كارشناس بازار سكه و طلا تشريح كرد: در ادامه، از روز شنبه تا چهارشنبه، معاملات بازار به نوعي متوقف بود و سطح دادوستدها كاهش قابل توجهي پيدا كرد و معاملات با احتياط انجام مي‌شد و همه براي انجام معاملات خود، منتظر روز چهارشنبه بودند تا ببيند قولي كه بانك مركزي براي واگذاري طلا داده است، به چه شكلي خواهد بود. كشتي‌آراي تاكيد كرد: خوشبختانه اين اتفاق مثبت افتاد و روز چهارشنبه، در اتاق معاملات ارز و طلاي بانك مركزي، معاملات شمش طلا صورت گرفت و تعدادي شمس طلا به فعالان اين صنف فروخته شد؛ همين موضوع سبب شد كه در مجموع، مجدداً قيمت سكه و طلا تعديل شود و به‌نوعي، عمده حباب سكه تخليه شد. نايب‌رييس سابق اتحاديه طلا و جواهر تهران خاطرنشان كرد: از سوي ديگر، همزمان با اين اتفاق مثبت، قيمت جهاني طلا هم از روز دوشنبه كه بازارهاي جهاني، بازگشايي شدو شروع به كار كردند، قيمت اونس جهاني طلا هم با كاهش همراه شد؛ كه دليل آن نيز اخبار مثبت اقتصادي كشورهاي غربي بود و اين اخبار مثبت اقتصادي، باعث كاهش قيمت اونس جهاني طلا شد. در مجموع، اين هفته، قيمت هر اونس طلا با ٣٧ دلار كاهش، ديروز (جمعه) به ٢٠١١ دلار رسيده است. اين كارشناس بازار سكه و طلا در رابطه با تغييرات قيمت سكه و طلا در طول يك هفته اخير و آخرين قيمت‌هاي معاملاتي، گفت: قيمت سكه تمام طرح قديم با ٧٠٠ هزارتومان كاهش هفتگي به نسبت ابتداي هفته، روز گذشته (پنجشنبه) در آخرين معاملات، ٢٨ ميليون و ۶٠٠ هزار تومان بود. سكه تمام جديد با يك ميليون و ۴۵٠ هزار تومان كاهش به ٣١ ميليون و ٨٠٠ هزار تومان رسيد. نيم سكه با ٧٠٠ هزار تومان كاهش قيمت، در آخرين معاملات ديروز ١٧ ميليون و ٧۵٠ هزار تومان عرضه شد. ربع سكه بيشترين كاهش قيمت را در بين قطعات كوچك‌تر داشته و با يك ميليون تومان كاهش، به ١٠ ميليون و ٩٠٠ هزار تومان رسيد. سكه‌هاي يك گرمي بانك مركزي نيز در اين هفته ٣۵٠ هزار تومان كاهش هفتگي را تجربه كرد و در آخرين معاملات، شش ميليون تومان دادوستد شد. وي افزود: با توجه به كاهش قيمت جهاني طلا و از طرفي كمي نوسان افزايشي نرخ ارز در داخل، هر مثقال طلاي آب شده، در آخرين معاملات روز گذشته، ١١ ميليون و ٧٠٠ هزار تومان بود و هر گرم طلاي ١٨ عيار نيز با ١۶ هزار تومان كاهش به نسبت ابتداي هفته، دو ميليون و ٧٠٠ هزار تومان، مبناي معاملات طلا قرار گرفت. كشتي‌آراي تصريح كرد: به‌طور متوسط تا امروز، باتوجه به فعل و انفعالاتي كه در طول هفته در بازار تجربه شد و نوسانات افزايشي و كاهشي را در هر روز و هر ساعت شاهد بوديم كه در آخرين معاملات روز گذشته، حباب سكه به پنج ميليون و ٣٠٠ هزار تومان رسيد كه به‌طور متوسط، يك ميليون و ٧٠٠ هزار تومان به نسبت ابتداي هفته، حباب سكه با كاهش همراه بوده است. اين كارشناس بازار سكه و طلا براي هفته پيش‌رو پيش‌بيني كرد كه با ادامه روند واگذاري سكه (به‌ويژه طي روزهاي آينده) و همچنين شمش طلا كه اثرات مثبت آن را در روز چهارشنبه شاهد بوديم، قيمت سكه و طلا باتوجه به كاهش قيمت جهاني طلا، بازهم با تعديل همراه باشد. در چنين شرايطي مسوولان دولتي همچنان تاكيد دارند كه همانطور كه توانستند ديگر بخش‌هاي اقتصاد را از وضعيت بحراني دور كنند، بر تلاطم‌هاي اخير نيز غلبه خواهند كرد. در چنين بستري رييس سازمان برنامه و بودجه بار ديگر بر رشد اقتصادي قابل توجه ايران در ماه‌هاي گذشته تاكيد كرده است. رييس سازمان برنامه و بودجه از بازسازي زنجيره مرغ و گوشت تا تابستان آينده خبر داد و گفت: با تلاش دولت، رشد اقتصادي كشور در سال جاري به هفت درصد رسيده است. داود منظور - معاون رييس‌جمهور - در جلسه شوراي برنامه‌ريزي و توسعه استان مازندران با بيان اينكه اقتصاد ايران يك دهه فرصت سوزي را پشت سر گذاشته است، اظهار كرد: با تلاش دولت رشد اقتصادي از شرايط صفر و منفي خارج شده و اقتصاد كشورمان، رشد اقتصادي را تجربه مي‌كند. منظور اضافه كرد: رشد اقتصادي سال ۱۴۰۰ بالاي چهار درصد بوده و در سال گذشته نزديك به پنج درصد رسيده است. معاون رييس‌جمهور با بيان اينكه ميزان رشد اقتصادي كشور در شش ماه اول امسال به هفت درصد رسيده است، ادامه داد: اين در حالي است كه نرخ بيكاري در كشور نيز به هفت درصد كاهش يافته است. منظور با تاكيد بر اينكه تلاش دولت اين است تا موانع فراروي توليدكنندگان را شناسايي كند، تصريح كرد: براي رفع موانع و مشكلات به نظرات توليد‌كنندگان نيز نياز داريم، زيرا مشكل ما در حال حاضر توليد نيست بلكه بازار رساني و فروش است. معاون رييس‌جمهور تصريح كرد: شالي‌كار مي‌خواهد توليد برنج خود را بفروشد و اكنون مشكل توليدكنندگان اين است كه نمي‌توانند محصولات خود را بفروشند و بايد كمك كنيم براي محصولات كشاورزي بازار شناسايي شود. وي با انتقاد از واردات كالاها تصريح كرد: شالي‌كار نگران فروش محصول و رقابت با قيمت محصول خارجي است؛ لذا نيازمند ساماندهي تعرفه‌هاي وارداتي هستيم، زيرا فقط در شرايط اضطرار نيازمند واردات هستيم و واردات نبايد به توليد آسيب بزند. منظور گفت: زنجيره توليد مرغ اجداد، مرغ مادر، تخم مرغ‌هاي نطفه‌دار در حال بازسازي است، زيرا در دوره‌اي به دليل سياست‌هاي درست يا غلط اين زنجيره دچار آسيب شد. وي با بيان اينكه بايد زنجيره توليد دام در كشور به گونه‌اي بازسازي شود تا نياز به واردات گوشت نباشد، ادامه داد: در بازار مرغ و گوشت برنامه‌ريزي دقيق صورت گرفته و تا آخر خرداد ماه سال آينده زنجيره مرغ و گوشت كشور بازسازي مي‌شود. رييس سازمان برنامه و بودجه با عنوان اينكه بايد بازار فروش مطمئني را براي محصول فراهم كنيم، گفت: فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي بايد برنج موجود در انبارها را خريداري كنند و خط اعتباري و سرمايه در گردش به آنها داده شود و توجه به بهبود وضعيت كشاورزان در دستور كار قرار گيرد. وي تصريح كرد: تلاش مي‌كنيم مساله چاي و برنج در كشور مديريت شود و مقادير باقيمانده از محصولات در بازار جذب شود. در اين ميان، كارشناسان نزديك به دولت نيز همچنان تاكيد دارند كه نرخ ارز كنترل خواهد شد و آنچه در روزهاي گذشته رخ داده، كوتاه‌مدت بوده است. آلبرت بغزيان در گفت‌وگو با ايسنا، درباره تحولات ارزي توضيح داد: در تحولات ارزي در هر مرحله‌اي جهش‌هايي داشتيم كه دلايل متفاوتي داشته است. از جمله دلايل سياسي كه در كشورهاي ديگر رخ مي‌دهد و نگراني‌ها بيشتر مي‌شود و عده‌اي هيجاني وارد مي‌شوند كه تامين ارز كنند. اگرنه اين پنج درصد بازار ارز كل كشور هم نيست و نمي‌توان گفت كه بايد بر كالاهاي ديگر اثر بگذارد، زيرا ۹۵ درصد بازار، ارز مورد نياز خود را از مركز مبادله تامين مي‌كنند. وي ادامه داد: با وجود اين به دليل نظارت ضعيف بر قيمت‌ها، اين بهانه مي‌شود و سودجويان فرصت را براي افزايش قيمت غنيمت مي‌شمرند. البته اين افزايش قيمت‌هاي ناشي از دلايل سياسي موقتي است و نرخ‌ها بازمي‌گردد، البته با سرعت كمتري. اطمينان از اينكه دنياي سياست آرام شده تا به بازار ثابت شود، كمي طول مي‌كشد و به همين دليل كاهش قيمت ارز آهسته‌تر رخ مي‌دهد. اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان كرد: از طرف ديگر در اين روزها شاهد افزايش قيمت طلا بوديم كه باعث شد قيمت ارز هم بالاتر رود. به دليل اينكه عامل اصلي افزايش قيمت طلا بود، شاهد بوديم كه اگرچه طلا ۱۰ درصد در كشور افزايش پيدا كرد اما دلار ۱۰ درصد افزايش نداشت و تنها حدود چهار درصد رشد داشت. بغزيان درباره پيش‌بيني خود از قيمت ارز در روزهاي آينده بيان كرد: معمولا در ايام عيد، بانك مركزي و ساير سازمان‌ها تعطيل مي‌شوند و تا بخواهند به خود بنجنبند، برخي با دلايلي مثل سفرهاي خارجي و تحولات سياسي بازار را متشنج مي‌كنند. البته در اين مدت بانك مركزي رفتار خوبي نشان داده است، زيرا نرخ مبادله يا سهميه‌بندي‌ها را تغيير نداد و محدوديت‌ها را بيشتر نكرد و به نرخ بازار آزاد بي‌تفاوت بود.
وي ادامه داد: برخي هم اين موضوع را مطرح مي‌كنند كه بانك‌ها از اين فرصت استفاده كرده و ذخاير دلاري و ارزي دارند و به ريال تبديل مي‌كنند كه كسري و ناترازي‌هايشان را تامين كنند. اما در حالت كلي، مواردي مثل مباحث سياسي، قيمت طلاي جهاني و سوءاستفاده دلالان داخلي از شرايط موجود، در قيمت دلار موثر است. اين كارشناس اقتصادي با بيان اينكه در حال حاضر بازار ارز از بانك مركزي تبعيت مي‌كند و نه برعكس، گفت: قبلا اينطور بود كه با افزايش قيمت ارز در بازار، بانك مركزي هم قيمت ارز را افزايش مي‌داد و به نظر مي‌رسيد كه بازار آزاد محرك بانك مركزي است. حالا برعكس است و اگر بانك مركزي عكس‌العمل نشان ندهد، بازار آزاد هم به نوبه خود تغييري نمي‌كند مگر تحولاتي كه ناگهاني است، مواردي مثل حملاتي كه اتفاق مي‌افتد يا قيمت طلاي جهاني كه نرخ ارز را تغيير مي‌دهد. بغزيان درباره عملكرد بانك مركزي درباره نحوه كنترل بازار ارز توضيح داد: كشوري مثل امارات نسبت قيمتي را ثابت نگه داشته اما ما در ايران حالت دستوري و كنترل نداريم. بايد اسم آن را مديريت بگذاريم، به اين نحو كه در حال حاضر بانك مركزي مديريت مي‌كند و نمي‌گذارد قيمت ارز از محدوده مطلوب خارج شود.
به اين ترتيب در شرايطي كه دولت نگران آن است كه مجلس بودجه‌اي را تصويب كند كه اجراي آن براي قوه مجريه دشوار باشد، همچنان به جامعه نيز اين اطمينان را مي‌دهد كه شرايط تحت كنترل است، دو گانه‌اي كه بايد ديد در ماه‌هاي پاياني 1402 در نهايت به كدام سمت متمايل خواهد شد.