زماني براي فريب بزرگ

گلي ماندگار|  اين روزها اگر در خيابان‌هاي شهر قدم بزنيد تمامي مغازه‌ها البته غير از سوپر‌ماركت‌ها و ميوه فروشي‌ها همه با زدن برچسب‌هاي درصد به روي شيشه مغازه خود افراد را دعوت به خريد مي‌كنند. درصدهايي كه هر بيننده‌اي را ممكن است اغوا كند و به سمت مغازه بكشاند. از ۳۰ درصد گرفته تا ۷۰ درصد تخفيف‌هايي است كه روي شيشه مغازه‌ها به چشم مي‌خورد. در اين ميان بازار پوشاك و كفش از همه بيشتر دست به اين كار مي‌زنند تا به اصطلاح بتوانند با حراج پايان فصل اجناس زمستاني خود را به فروش برسانند و مغازه را براي آوردن اجناس مربوط به عيد و بهار خالي كنند.

 اين روزها اگر در خيابان‌هاي شهر قدم بزنيد تمامي مغازه‌ها البته غير از سوپر‌ماركت‌ها و ميوه فروشي‌ها همه با زدن برچسب‌هاي درصد به روي شيشه مغازه خود افراد را دعوت به خريد مي‌كنند. درصدهايي كه هر بيننده‌اي را ممكن است اغوا كند و به سمت مغازه بكشاند. از ۳۰ درصد گرفته تا ۷۰ درصد تخفيف‌هايي است كه روي شيشه مغازه‌ها به چشم مي‌خورد. در اين ميان بازار پوشاك و كفش از همه بيشتر دست به اين كار مي‌زنند تا به اصطلاح بتوانند با حراج پايان فصل اجناس زمستاني خود را به فروش برسانند و مغازه را براي آوردن اجناس مربوط به عيد و بهار خالي كنند. اما سوال اينجاست كه اين حراج‌ها تا كجا مي‌تواند واقعيت داشته باشد. چه چيزي باعث مي‌شود تا يك مغازه‌دار تصميم بگيرد اجناس خود را با تخفيف ۵۰ يا حتي ۷۰ درصدي به فروش برساند. اگر چنين چيزي واقعيت داشته باشد قطعا فروش او همراه با ضرر خواهد بود و هيچ مغازه داري در اين شرايط دوست ندارد متضرر شود. مساله اينجاست كه متاسفانه برخي صاحبان اين حراج‌هاي باور نكردني آنقدر قيمت اجناس خود را افزايش مي‌دهند كه حتي با فروش ۷۰ درصد تخفيف هم باز سودشان سر جاي خودش باقي است و اين تنها خريدار است كه گول اين تبليغات را مي‌خورد و فكر مي‌كند خريدهايي كه كرده برايش بسيار سود آور بوده‌اند. اجناسي كه اغلب به اسم اجناس وارداتي و ترك به خريداران فروخته مي‌شوند در صورتي كه همه آنها توليد داخل هستند و تنها مارك‌هايي كه روي آن دوخته شده است مليت اين اجناس را تغيير مي‌دهد. كافي است سري به بازار بزنيد تا أنواع و اقسام برچسب‌هاي لباس و مارك‌هاي مختلف را براي خريد پيدا كنيد. از «منگو» و «زارا» گرفته تا «ماسيمو دوتي و ...» اين مارك‌هاي روي لباس‌هاي توليد داخل دوخته مي‌شوند و به اسم اين برندها به فروش مي‌رسند. اگر فروشنده منصف باشد اين محصولات را به اسم «هاي كپي» يا همان «كپي با كيفيت» از روي جنس اصلي به شما معرفي مي‌كند و در هر حالت قيمت‌هايي كه براي اين اجناس در نظر گرفته مي‌شود بسيار بيشتر از آن چيزي است كه براي توليد‌كننده و فرد فروشنده تمام مي‌شود. به همين صورت وقتي پايان هر فصل از راه مي‌رسد فروشندگان با همين ترفند افزايش ناگهاني قيمت‌ها روي برچسب قيمت اقدام به حراج مي‌كنند و به اين ترتيب بر خلاف آن چيزي كه خريدار تصور مي‌كند باز هم اين فروشنده است كه سود مي‌برد و به نوعي با يك كلاهبرداري ساده هم اجناس خود را به فروش مي‌رساند و هم كاري مي‌كند كه مشتري از خريد خود احساس رضايت كند. 

سوءاستفاده از تورم افسارگسيخته
كافي است براي خريد وارد يكي از همين مغازه‌ها شويد و قيمت يكي از اجناس را بپرسيد اولين توصيه‌اي كه فروشنده به شما مي‌كند اين است كه اگر اين جنس را نخريد بايد سال آينده چند برابر براي آن پول بدهيد. در واقع تورمي كه هفتگي و ماهيانه افزايش پيدا مي‌كند هم به يك ابزار تبليغ براي فروشندگان تبديل شده است. با همين هشدار بسياري از مشتري‌ها بدون آنكه به قيمت جنس و ميزان تخفيف غير واقعي آن توجه كنند اقدام به خريد مي‌كنند و باز هم اين فروشنده است كه خوشحال و خندان از سود خود به كارش ادامه مي‌دهد.

برخي حراج‌ها واقعي است
مجتبي رحمتي، كارشناس بازار در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: نمي‌توانيم بگوييم كه تمام حراج‌ها به نوعي كلاهبرداري از مردم است اما بايد ميزان درصدي كه براي حراج در نظر گرفته شده است معقول باشد. مثلا حراج تا سقف ۳۰ درصد هم مي‌تواند معقول به نظر برسد و شايد در اين بين فروشنده تنها ۱۰ درصد براي خود سود در نظر گرفته باشد به اين دليل كه مي‌خواهد مغازه را براي ورود اجناس جديد خالي كند. اما وقتي صحبت از حراج‌هاي بالاي ۵۰ درصد مي‌شود قطعا بايد كمي محتاطانه‌تر عمل كرد.  او مي‌افزايد: هميشه در ابتداي هر فصل فروشندگان به نوعي قيمت‌هاي خود را تنظيم مي‌كنند كه بتوانند در حراج پايان فصل هم موفق عمل كنند و هم سود قابل توجهي به دست بياورند. اين أصول كار فروشنده‌هاست. اينكه شما در ابتداي زمستان يك پوتين را بايد با مبلغي بيش از ۳ تا ۴ ميليون تومان خريداري كنيد اما حالا در پايان فصل همان پوتين به شما با مبلغ ۲ ميليون تومان فروخته مي‌شود يعني فروشنده باز هم دارد سود خود را به دست مي‌آورد.  اين كارشناس بازار در پاسخ به اين سوال كه تنظيم بازار چه نقشي در اين ميان دارد مي‌گويد: بيشتر اين مساله بر روي اقلام خوراكي اعمال مي‌شود و قيمت‌هاي يكسان از سوي دولت اعلام شده و فروشندگان آن هم در بازارهاي دولتي مجبور به رعايت آن هستند. اما در بازار پوشاك و كفش و... نمي‌توان نرخ واحد تعيين كرد به خصوص اينكه محل خريد هم بسيار در قيمت‌گذاري مهم است. 
او مي‌افزايد: شما ممكن است يك لباس را در بوتيك‌هاي بالاي شهر با قيمتي نجومي ببينيد اما همان لباس را در بازارچه‌هايي مانند عبدل آباد و نازي‌آباد به نصف قيمت خريداري كنيد. به همين خاطر است كه طي چند سال گذشته كه وضعيت اقتصادي مردم با مشكل مواجه شده است اين بازارها در پايان سال از مراكز ديگر خريد شلوغ‌تر مي‌شوند.

جو رقابتي در بازار
عطا موسوي، كارشناس اقتصاد اما در اين باره نظر ديگري دارد و به «تعادل» مي‌گويد: نمي‌توانيم بگوييم كه تمام اين حراج‌هاي پايان فصل به نوعي كلاهبرداري است. به خصوص در شرايط كنوني كه اغلب افراد با مشكل كمبود نقدينگي مواجه هستند برخي اصناف براي اينكه بتوانند نقدينگي مورد نياز خود براي تامين اجناس فصل جديد را تامين كنند مجبورند دست به حراج‌هايي بزنند كه شايد أصلا براي آنها سودي نداشته باشد اما حداقل نقدينگي مورد نيازشان را تامين مي‌كند. او مي‌افزايد: وقتي قيمت دلار تا اين اندازه دچار نوسان مي‌شود صاحبان اصناف نيز با مشكلات زيادي مواجه مي‌شوند آنها نمي‌دانند جنسي را كه امروز مي‌فروشند فردا قرار است با نوسانات ارزي به چه قيمتي خريداري كنند. چنين مشكلاتي باعث مي‌شود تا برخي افراد براي جلوگيري از ضرر و زيان دست به حراج‌هاي غير واقعي بزنند. 
موسوي مي‌گويد: تمام اين اتفاقات به دليل جو رقابتي در بازار رخ مي‌دهد. فروشندگان بايد بتوانند اجناس جا مانده از فصل قبلي را به فروش برسانند تا بتوانند هزينه تهيه اجناس جديد را پرداخت كنند. اما در اين بين هم برخي از فروشندگان با تخلف قيمت‌ها را به نوعي تعيين مي‌كنند كه حتي با ۵۰ درصد تخفيف هم باز سود خود را لحاظ كرده باشند.

چاره‌اي جز اطمينان كردن نداريم
فرشته به همراه دختر نوجوان خود وارد يكي از مغازه‌هاي ۷۰ درصد تخفيف مي‌شود. اما با ديدن قيمت‌ها چهره‌اش در هم مي‌رود و مي‌گويد: مثلا تخفيف ۷۰ درصدي زده‌اند اما هنوز هم قيمت‌ها بالاست. با اين وضعيت چطور مي‌توان براي بچه‌ها خريد شب عيد كرد. اين مغازه در ابتداي فصل قيمت باراني‌هاي خود را نجومي زده بود و حالا با ۷۰ درصد تخفيف هم چندان ارزان به نظر نمي‌رسد و البته كه هر كسي توان خريد آن را ندارد.
او در پاسخ به اين سوال كه آيا به اين تخفيف‌هاي اعلام شده اطمينان دارد يا نه مي‌گويد: چاره‌اي جز اطمينان كردن نداريم. وقتي نمي‌توانيم جنسي را با قيمت واقعي خريداري كنيم مجبوريم به اين حراج‌هاي پايان فصل اطمينان كنيم. براي من كه دو تا بچه دارم و همسرم يك كارمند ساده است با حقوقي اندك خريد ابتداي فصل غير ممكن است.  فرشته مي‌افزايد: من حتي خريد عيد امسال بچه‌ها را سال گذشته در حراج پايان فصل بهار انجام داده‌ام و حالا كه اين قيمت‌ها را مي‌بينم از كاري كه كرده‌ام خوشحالم. شايد برخي فروشنده‌ها بي‌انصافي كنند با تخفيف هم سود زيادي از مردم بگيرند اما برخي از مغازه‌ها هستند كه واقعا تخفيف‌هايشان براي افرادي مثل ما كه توان خريد‌هاي آنچناني را ندارند گره گشاست.

اقتصاد بيمار و مردم فقير
عاطفه كه خود كارشناس اقتصاد است و در يك شركت بازرگاني كار مي‌كند در اين باره مي‌گويد: وقتي اقتصاد بيمار باشد و مردم فقير چاره‌اي جز اطمينان به اين حراج‌هاي آخر فصل نمي‌ماند. او مي‌افزايد: من هميشه لباس‌هاي سال بعدم را از حراج‌هاي آخر فصل سال قبل مي‌خرم و البته كه تا حد زيادي هم در هزينه‌هايم صرفه جويي مي‌شود. اما مساله اينجاست كه اين وضعيت تا كي قرار است ادامه پيدا كند.  او مي‌افزايد: اگر سري به خيابان‌هايي بزنيد كه مغازه‌هاي تاناكورا در آن قرار دارند مي‌بينيد كه سرشان خيلي شلوغ‌تر از مغازه‌هايي است كه اجناس خود را با ۷۰ درصد تخفيف مي‌فروشند. مردم از شدت مشكلات اقتصادي به خريدن لباس‌هاي دست دوم روي آورده‌اند و البته كه فروشندگان اين بازارها هم سود كلاني مي‌كنند.