ايران ميزبان ۵ درصد از پرندگان مهاجر جهان است

معاون سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: ايران در ۴۵۰ مكان (سايت)، بيش از ۵ درصد جمعيت پرندگان مهاجر جهان را در فصل زمستان ميزباني مي‌كند.

حسن اكبري، معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست اظهار داشت: ايران با دارا بودن زيستگاه‌هاي تالابي، دريايي و پهنه‌هاي آبي متنوع همه ساله پذيراي ميليون‌ها پرنده مهاجر عبوري و زيستگاه زمستان‌گذراني بيش از ۱.۸ ميليون از ۱۶۶ گونه از پرندگان آبزي است.

او با بيان اينكه امروزه سرشماري پرندگان آبزي در بيش از ۱۰۰ كشور جهان با مشاركت حدود ۱۵ هزار شمارش‌گر حرفه‌اي و داوطلب صورت مي‌گيرد، اظهار داشت: هر ساله بين ۳۰ تا ۴۰ ميليون پرنده آبزي در سراسر جهان شمارش مي‌شوند و اطلاعات مربوط به آمار و سايت‌هاي سرشماري در پايگاه داده سرشماري بين‌المللي پرندگان آبزي ثبت مي‌شود.

سرشماري پرندگان آبزي  قدمتي ۶۰ ساله دارد

معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست تصريح كرد: سرشماري پرندگان آبزي از قديمي‌ترين، فراگيرترين و طولاني‌ترين برنامه‌هاي پايش هماهنگ و هم‌زمان تنوع زيستي در جهان است كه قدمتي ۶۰ ساله در دنيا دارد. اكبري تاكيد كرد: اين شمارش‌ها با تاكيد بر تالاب‌ها و مناطق تجمع پرندگان آبزي زمستان‌گذران انجام مي‌شود و اطلاعات به دست‌آمده از برنامه‌هاي سرشماري و تجزيه و تحليل آن از ارزش قابل توجه علمي در حفاظت از تالاب‌ها، سواحل و تنوع پرندگان برخوردار است. او افزود: ايران همزمان با اولين برنامه رسمي سرشماري جهاني و همگام با بسياري از كشورهاي اروپايي و به‌ عنوان اولين كشور غرب آسيا از دي‌ماه سال ۱۳۴۵ شمسي به برنامه سرشماري بين‌المللي پرندگان آبزي زمستان‌گذران پيوست. شمارش پرندگان آبزي در سال‌هاي اوليه به شمارش گونه‌هاي قابل شكار از جمله قوها، غازها، مرغابي‌ها و گونه چنگر معمولي اختصاص داشت و از سال ۱۳۶۶ ساير پرندگان آبزي به اين فهرست اضافه شدند.

عبور ۵ ميليون پرنده آبزي از ايران

اكبري با اشاره به اينكه در ۶ دهه گذشته شمارش پرندگان آبزي زمستان‌گذران در ايران در اولويت برنامه‌هاي اجرايي معاونت طبيعي سازمان حفاظت محيط‌زيست بوده است، اضافه كرد: ايران به واسطه وجود شرايط جغرافيايي مناسب، تنوع اقليمي و دارا بودن زيستگاه‌هاي تالابي و دريايي از جمله درياي خزر در شمال و خليج فارس و درياي عمان در جنوب همه ساله پذيراي ميليون‌ها پرنده آبزي مهاجر عبوري و زمستان‌گذران است. معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست عنوان كرد: ايران به ‌عنوان مهم‌ترين كشور داراي زيستگاه‌هاي مهاجرتي و زمستان‌گذراني در مسير پروازي مهاجرت پرندگان از سيبري تا نيل به‌شمار مي‌رود. جمعيت اين مسير پروازي بيش از ۱۰ ميليون پرنده برآورد شده است كه همه ساله سرشماري نيمه‌ زمستانه پرندگان آبزي در دي و بهمن‌ در بيش از ۴۵۰ مكان (سايت) در ۳۰ استان كشور و با حضور كارشناسان ستادي، استاني و پرنده‌نگران حرفه‌اي سازمان‌هاي
مردم‌ نهاد انجام مي‌شود. اكبري اظهار داشت: تجزيه و تحليل نتايج سرشماري سالانه پرندگان آبزي و بررسي روند تغييرات جمعيت ناحيه‌اي، استاني و سايت‌ها از اهميت خاصي برخوردار است و مديران ستادي و استاني حفاظت محيط‌زيست براساس اين مطالعات مي‌توانند در تصميم‌سازي‌ها از نتايج و تحليل‌هاي ارايه‌شده استفاده كنند. معاون سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: در اين راستا مطالعات تجزيه و تحليل جامع نتايج سرشماري بلندمدت تالاب‌ها و مناطق ساحلي ايران به‌منظور كاربرد نتايج سرشماري‌ها در مديريت تالاب‌ها و جمعيت‌هاي پرندگان آبزي در دستور كار قرار گرفت، اين پژوهش‌ها به ارزيابي روند تغييرات جمعيت پرندگان آبزي ايران، نواحي عمده زيست‌ جغرافيايي، استان‌ها، تالاب‌هاي بين‌المللي، گونه‌هاي شاخص پرندگان آبزي و همچنين اهميت‌سنجي هر يك از تالاب‌ها بر اساس معيارهاي تعداد و تنوع پرندگان آبزي از سال ۱۳۴۵ تا پايان قرن جاري يعني سال ۱۴۰۰ در يك دوره ۵۶ ساله پرداخته است.

پنج دهه، ۷۷ ميليون، ۹۷۰ سايت سر شماري

وي افزود: نتايج سرشماري جمعيت‌ پرندگان آبزي ايران نشان داد كه در پنج دهه گذشته در مجموع بيش از ۷۷ ميليون پرنده آبزي از ۱۶۶ گونه مختلف در بيش از ۹۷۰ سايت سرشماري مشاهده شده و ثبت شدند كه در سه دهه گذشته به‌طور ميانگين هر ساله بيش از ۸.۱ ميليون پرنده شمارش شدند كه حدود پنج درصد جمعيت جهاني و بيش از ۱۶ درصد جمعيت مسير پروازي مهاجرت پرندگان آبزي از سيبري تا نيل را شامل مي‌شود. معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست بيان كرد: تجزيه و تحليل آماري تغييرات جمعيت كل پرندگان آبزي حاكي از روند پايدار تا افزايش ملايم جمعيت در ۳۵ سال گذشته بوده است. حدود نيمي از جمعيت پرندگان آبزي ايران در سواحل و تالاب‌هاي ساحلي خزر و بقيه جمعيت به صورت كم و بيش مساوي در پهنه‌هاي آبي درون سرزميني و استان‌هاي جنوبي‌شمارش مي‌شوند. او تصريح كرد: بهره‌گيري از نتايج سرشماري بلندمدت پرندگان به عنوان اساس برآورد اندازه و روند تغييرات جمعيت پرندگان متداول است و تجزيه و تحليل روند تغييرات جمعيت براي تصميم‌گيري‌هاي ملي و بين‌المللي مديريت جمعيت و ارزيابي اثربخشي اقدامات حفاظتي كاربرد دارد.

معاون محيط‌زيست طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست ادامه داد: ارتقاي دانش پرنده‌نگري در ايران، به‌روزرساني تجهيزات مشاهده پرندگان از جمله تلسكوپ و دوربين‌هاي چشمي، اجراي برنامه جامع سرشماري و استفاده از پرنده‌شناسان حرفه‌اي موجب اثر بخشي برنامه‌هاي شمارش و ثبت پرندگان در ايران شده است و در سال‌هاي اخير نوسانات تراز آبي تالاب‌ها به دليل كاهش منابع آبي و عدم تامين حقابه، پسروي آب درياي خزر، شكار و صيد، تغييرات جمعيت در مسيرهاي پروازي، توسعه فعاليت‌هاي انساني و استحصال اراضي موجب كاهش ارزش زيستگاهي بسياري از تالاب‌ها و پهنه‌هاي آبي شده است.