آب‌هاي ژرف سر سفره‌ها مي‌آيند؟
شرايط منابع آبي تا جايي پيش رفت كه دولت به موضوع آب‌هاي ژرف نيز ورود كرده است و هر چند وزير نيرو اعلام كرده برداشت از اين آب در مرحله پژوهش و انجام چند طرح پايلوت قرار دارد اما برنامه‌هايي براي برداشت از آب‌هاي ژرف در نظر گرفته شده است. به گزارش ايسنا، آب‌هاي ژرف به آب‌هاي زيرزميني گفته مي‌شود كه در عمق بيش از ۱۵۰۰ متري زمين قرار دارد.
شرايط منابع آبي تا جايي پيش رفت كه دولت به موضوع آب‌هاي ژرف نيز ورود كرده است و هر چند وزير نيرو اعلام كرده برداشت از اين آب در مرحله پژوهش و انجام چند طرح پايلوت قرار دارد اما برنامه‌هايي براي برداشت از آب‌هاي ژرف در نظر گرفته شده است. به گزارش ايسنا، آب‌هاي ژرف به آب‌هاي زيرزميني گفته مي‌شود كه در عمق بيش از ۱۵۰۰ متري زمين قرار دارد. البته برخي كارشناسان آب‌هاي پايين‌تر از عمق ۳۰۰ متري زمين را آب ژرف مي‌دانند، چراكه به سادگي قابل دستيابي نيست. هرچند بخشي از اين آبها، به عنوان آب‌هاي فسيلي چندين هزار ساله و تجديدناپذير شناخته مي‌شود، اما تحقيقات علمي نشان مي‌دهد حجم عظيمي از آب‌هاي ژرف، قابل استفاده است. منابع آب تجديدپذير منابعي هستند كه آب برداشت شده از آنها، طي يك يا چند سال توسط بارش‌ها جايگزين مي‌شوند ولي منابع آب تجديدناپذير با روان‌آبهاي ناشي از بارندگي‌ها ارتباط ندارند. درواقع زمان تغذيه مجدد آبخوان‌هاي منابع آب تجديدناپذير، بسيار طولاني و به نوعي غير قابل تخمين است. به عبارت ديگر، منظور از منابع آب‌هاي ژرف تجديدناپذير، همان آب‌هاي فسيلي بوده، درواقع آب فسيلي به سفره‌هاي قديمي از آب گفته مي‌شود كه هزاران سال پيش و در شرايط اقليمي خاص آن زمان‌ها در زير زمين ذخيره شده است. از طرفي ميزان مواد جامد محلول و شوري در اينگونه آبها بسيار زياد است و از كيفيت مطلوب برخوردار نيستند. البته نوع ديگري از آب ژرف وجود دارد كه به نوعي، آب‌هاي ژرف تجديدپذير هستند و بيشتر در پهنه‌هاي گسلي اعماق زمين يافت مي‌شوند. اين نوع از آب‌هاي زيرزميني قابل تغذيه از روان‌آب حاصل از بارندگي‌ها هستند. كيفيت اين نوع آبها در مقايسه با آب‌هاي فسيلي نيز به مراتب بهتر و مطلوب‌تر است. بنابراين آب‌هاي ژرف نيز نوعي آب زيرزميني هستند كه در اعماق زيادتر قرار دارند و در بسياري از مناطق جهان ذخيره آب اين منابع فراوان است و در صورت فقدان ذخاير آب زيرزميني در عمق‌هاي متعارف، از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌شوند. دولت سيزدهم تحقيق و اكتشاف در آب‌هاي ژرف را آغاز كرد، آنطور كه علي‌اكبر محرابيان - وزير نيرو به‌تازگي اعلام كرده آب ژرف يك منبع بسيار ارزشمند است كه بايد براي برداشت آن برنامه‌ريزي‌هاي لازم صورت گيرد. در سال‌هاي گذشته در بخش پژوهش كارهايي صورت گرفت كه نتايج خوبي را به همراه داشت آنچه كه امروز بايد در دستور كار قرار گيرد، تعريف و اجراي پروژه‌اي است كه در مراحل اجرايي اطمينان‌بخش باشد. به گفته وي به اين منظور تعدادي پروژه در منطقه سيستان و بلوچستان تعريف شده كه برخي از آنها اجرايي و برخي از آنها در مرحله پژوهش و تحقيق است. زماني كه آب ژرف را بهره‌برداري مي‌كنيم، بايد به چند عامل گرما، فشار و ميزان شوري توجه شود چراكه اين آب در فرآيند شيرين‌سازي قرار مي‌گيرد و اين سه پارامتر بايد مورد توجه باشد. در حال حاضر كار تحقيق و پژوهش و اكتشاف در آب‌هاي ژرف ادامه دارد و در كنار اين مساله پروژه‌اي كه جنبه بهره‌برداري و تحقيق داشته باشد را نيز در دست اجرا داريم. عيسي بزرگ‌زاده، سخنگوي صنعت آب نيز در همين راستا به ايسنا گفت: در هدف‌گذاري اوليه حفر ۱۰ چاه ژرف برنامه‌ريزي شده كه معادل ۱۰۰۰ ميليارد تومان براي اين موضوع و طرح‌هاي فناورانه در نظر گرفته شده، اكنون پروژه آب ژرف در مرحله مطالعه بوده و تاكنون چهار حلقه چاه حفر شده و توافق نامه‌اي نيز در همين راستا با معاونت علمي منعقد شده است. وي افزود: طرح‌هايي در حال اجراست و اگر اثبات شود كه منبع مطمئني است، برداشت صورت مي‌گيرد، در دولت سيزدهم اتفاق مهمي كه در اين حوزه افتاد اين بود كه شوراي عالي آب ژرف تشكيل شد. به گفته سخنگوي صنعت آب تاكنون چندين جلسه، دو كميته مهم علمي و فني تشكيل شده و در حال بررسي موضوع هستيم. در حال حاضر پروژه تحقيقاتي روي آب‌هاي ژرف انجام مي‌شود، در اين راستا چند چاه در استان‌هاي سيستان و بلوچستان حفر شد كه عمده آن در سيستان بوده است. در برخي از استان‌ها نيز استفاده از آب‌هاي ژرف پيشنهاد شده است، منابع آب‌هاي ژرف نيازمند يك استمرار از نظر زماني هستند به‌طوري كه اگر يك چاه حفاري و تجهيز مي‌شود، تداوم آبدهي بايد چك و بر اساس آن برنامه‌ريزي شود و بسط پيدا كند. بايد توجه داشت كه اين منابع صرفا بايد براي آب‌هاي شرب مورد استفاده قرار بگيرد. آب‌هاي ژرف را نمي‌توان براي مصارف صنعتي و كشاورزي مورد استفاده قرار داد و تنها در مكان‌هايي كه مشكل تامين آب شرب داريم، مي‌توان از آب‌هاي ژرف استفاده كرد، اما فعلا در حد كار مطالعاتي و تحقيقاتي است. تورج كشاورز، كارشناس ارشد هيدرولوژي- در اين رابطه به ايسنا گفت: آب‌هاي ژرف عمدتا آب‌هاي تجديدناپذيرند. بنابراين زماني كه يك مخزن تجديدناپذير داريد، همچون آبخوان‌هاي عادي نيستند كه هر سال با بارش باران حجم آنها اضافه شود، در آب‌هاي ژرف به دليل اينكه در چرخه آب نيستند بايد برداشت از آنها بسيار مديريت شده باشد زيرا حتي اگر در چرخه آب نيز وجود داشته باشند، اين آب به سرعت بازنمي‌گردد و سالانه جبران نمي‌شود.وي با تاكيد بر اينكه تحقيقاتي روي اين موضوع صورت نگرفته و به فرض اينكه آبخوان ژرف در چرخه آب امروزي نيز وجود داشته باشد و تغذيه شود نمي‌توانيم مانند آبخوان‌هاي سطحي ديگر با آن رفتار كنيم و بايد شرايط آبخوان شناخته شود، تصريح كرد: باتوجه به اينكه عمدتا اين آبها تجديدپذير نيستند، برداشت آنها براي حل مشكل آبي كشور تنها يك مسكن است و نمي‌توان روي آن برنامه‌ريزي طولاني مدتي انجام داد مگر اينكه حالت استثنايي وجود داشته باشد كه امروز مشخص نيست و بايد تحقيقات زيادي صورت بگيرد. اين كارشناس ارشد هيدرولوژي افزود: آبي را كه از عمق ۳۰۰۰ متري بيرون مي‌آوريم حتي اگر در چرخه آب باشند تا آب جديد به اين عمق برسد، زمان زيادي طول مي‌كشد اما به صورت عمومي آبخوان‌هاي ژرف قابل تجديد نيستند؛ بنابراين استفاده از اين آبها بايد بسيار مديريت شده باشد چراكه جزو مخازن استراتژيك به حساب مي‌آيند و بايد در لحظه آخر و نقطه پاياني از آن استفاده كرد.
