علاوه بر شرايط معافيت خدمت سربازي، راه‌هايي براي كسر خدمت در قانون نظام وظيفه در نظر گرفته شده است. اين كسرهاي خدمت سربازي در واقع نوع خاصي تسهيلات است كه كاملاً قانوني هستند و در اين گزارش به موضوع معافيت و كسر خدمت‌ها پرداخته‌ايم. سربازاني كه در سازمان بسيج عضويت فعال داشته‌اند برابر مقررات مربوطه مي‌توانند تا سقف شش ماه از كسر خدمت استفاده كنند.
مشمولاني كه مدت غيبت اوليه آنان تا سه ماه باشد با سه ماه اضافه خدمت و در صورتي كه مدت غيبت اوليه از سه ماه بيشتر باشد با شش ماه اضافه خدمت اعزام مي‌شوند. همچنين مشمولان غايب در صورتي كه بيش از يك سال غيبت داشته باشند علاوه بر ۶ ماه اضافه خدمت فراري نيز محسوب مي‌شوند.
كسري خدمت كاركنان وظيفه متأهل داراي فرزند
مدت كسر خدمت كاركنان وظيفه در حين خدمت كه قبلاً به ازاي هر فرزند ۳ ماه بوده است به ترتيب براي فرزند اول ۳ ماه فرزند دوم ۴ ماه و براي فرزند سوم به ۵ ماه افزايش يافته است. سربازان متأهل از دو ماه كسري خدمت برخوردار مي‌شوند و در محل سكونت همسر به‌كارگيري مي‌شوند.
معافيت تحصيلي دانش‌آموزان
مشمولاني كه بعد از ۲۰ سالگي از مقطع ديپلم (پايه دوازدهم) فارغ‌التحصيل مي‌شوند چنانچه شروع سال تحصيلي كه در پايان آن سال تحصيلي فارغ‌التحصيل شده‌اند قبل از ۲۰ سالگي تمام باشد. در صورتي كه همان سال تحصيلي در دانشگاه و با مراكز آموزش عالي مورد پذيرش قرار گيرند صدور معافيت تحصيلي براي آنان بلامانع است. مشمولاني كه بعد از ۲۰ سالگي در پايه دوازدهم فارغ‌التحصيل شده‌اند تا پايان ۲۱ سالگي مهلت معرفي براي تعيين تكليف وضعيت خدمتي خود دارند. دانش‌آموزاني كه قبل از ورود به سن مشموليت موفق به اخذ مدرك ديپلم پايه دوازدهم مي‌شوند از تاريخ ورود به سن مشموليت يك سال مهلت معرفي دارند. ورود به سن مشموليت براي اين مشمولان تاريخ تولد مشمول در ۱۸ سالگي ملاك محاسبه يك سال است.
معافيت تحصيلي دانشجويان
سنوات اوليه تحصيل براي مقطع كارداني ۵/۲ سال و سنوات اوليه تحصيل براي مقطع كارشناسي ناپيوسته و كارشناسي ارشد ناپيوسته ۳ سال و سنوات اوليه تحصيل براي مقطع كارشناسي پيوسته ۵ سال است. مهلت معرفي دانشجويان حداكثر يك سال پس از تاريخ فراغت از تحصيل انصراف ترك يا اخراج از تحصيل است. معافيت تحصيلي براي هر مقطع تحصيلي فقط يك بار صادر مي‌شود.ترخيص سربازان وظيفه بدون غيبت اوليه در حين خدمت جهت ادامه تحصيل در مقاطع كارشناسي و بالاتر بلامانع است.
خروج از كشور
افراد ذكور از اول ماهي كه طي آن ماه به ۱۸ سالگي تمام مي‌رسند براي خروج از كشور بايد وثيقه پرداخت كنند.
مشمولان غايب مجاز به خروج از كشور براي تحصيل و با سفرهاي زيارتي علمي و ورزشي نمي‌باشند. دانشجويان براي ثبت درخواست خروج از كشور بايد از طريق سايت سازمان وظيفه عمومي و انتخاب درگاه www.vazifeh.Police.ir به آدرس خدمات الكترونيك اقدام كنند.
معافيت پزشكي
مشمولان ايراني مقيم خارج از كشور مي‌توانند با حضور در نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور تقاضاي رسيدگي به معافيت پزشكي خود را مطرح و مشمولان غايب مي‌توانند براي ثبت درخواست معافيت پزشكي اقدام كنند.
مشمولان در حين تحصيل براي برخي از بيماري‌ها كه در ارتباط با مدرك تحصيلي نيستند مي‌توانند درخواست معافيت پزشكي كنند و مشمولان در حين خدمت بايد از طريق يگان خدمتي براي معافيت پزشكي اقدام كنند. مشمولاني كه در سير مراحل رسيدگي به درخواست معافيت پزشكي قرار گرفته‌اند چنانچه در دانشگاه موسسات آموزش عالي یا حوزه‌هاي علميه پذيرفته شده و ثبت نام كنند مجاز به ادامه رسيدگي بوده و در صورت عدم احراز معافيت پزشكي و دارا بودن شرايط تحصيل مي‌توانند از معافيت تحصيلي استفاده كنند. بيماري‌هاي خوني، خود ايمني و بيمارهاي فلج اندام‌ها نياز به تزريق واكسن ندارند. مشمولان داراي قد كمتر از ۱۴۵ سانتيمتر معاف دائم مي‌شوند. مشمولاني كه اعمال جراحي روي كبد، كيسه صفرا، مجاري صفراوي و پانكراس همراه با عوارض مزمن غير قابل علاج و ناتوان كننده انجام داده‌اند به شرط اثبات معاف دائم پزشكي است. مشمولاني كه در شوراي عالي پزشكي معاف از خدمت تشخيص داده نشوند به خدمت اعزام و حق اعتراض به نظر شوراي عالي را ندارند.
معافيت كفالت
يكي از شرايط برخورداري از معافيت كفالت نداشتن غيبت است. براي برخورداري از معافيت كفالت در خصوص پدر كمتر از ۷۵ سال سن بايد ناتواني پدر مشمول و نيازمند به مراقب بودن وي به تأييد شوراي پزشكي و هيات رسيدگي معافيت كفالت وظيفه عمومي رسيده باشد. يكي از فرزندان اوليايي كه هر دو يا يكي از آنها معلول باشد از خدمت دوره ضرورت معاف مي‌شود. يكي از فرزندان اوليايي كه حداقل داراي ۲ فرزند معلول مجرد باشند از خدمت دوره ضرورت معاف مي‌شوند. در صورت احراز شرايط معافيت براي مشمول جهت حضور در هيأت رسيدگي دعوتنامه ارسال مي‌شود.
براي اخذ معافيت كفالت مشمول بايد به سن مشموليت ۱۸ سال تمام رسيده باشد، مشموليني كه شرايط احراز معافيت كفالت را دارند در حين استفاده از معافيت تحصيلي مي‌توانند تقاضاي كفالت دهند.
معافيت ايثارگران
به ازاي هر ۲۴ ماه آزادگي پدر يك فرزند مي‌تواند از معافيت استفاده كند و به ازاي هر ۲۵ درصد جانبازي پدر يك فرزند مي‌تواند از معافيت استفاده كند. به ازاي هر ۳۰ ماه سابقه حضور در جبهه پدر يك فرزند مي‌تواند از معافيت استفاده كند. همچنين مشمولان در حين استفاده از معافيت تحصيلي مي‌توانند براي معافيت ايثارگران اقدام كنند.
