تعادل |
در گزارش منتشرشده از سوي بازوي پژوهشي مجلس، تحولات صنعت و معدن در فروردين 1403 مورد ارزيابي قرار گرفته است. بر اساس اين گزارش، بررسي وضعيت ۳۲۲ شركت صنعتي بورسي نشان مي‌دهد، «توليد» كل گروه صنعت در فروردين امسال 1.3 درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل كاهش يافته است. «فروش» اين بخش از اقتصاد اما 1.5 درصد نسبت به فروردين سال گذشته افزايش يافته است. البته يكي از زيربخش‌هاي گروه صنعت كه مربوط به «خودروسازان و قطعهسازان» است از روند متفاوتي پيروي كرده است. در اين بخش، نه تنها توليد خودرو نسبت به فروردين سال قبل افزايش نيافته بلكه كمتر نيز شده است. به عبارت ديگر، توليد خودروسازان و قطعهسازان به كمترين سطح خود در دو سال اخير رسيده است. در مقابل، رشد فروش محصولات اين بخش با افزايشي روبرو بوده كه بالاترين سطح از مرداد سال گذشته تا كنون است.
جزئيات توليد صنايع در فروردين
شاخص توليد و فروش در فروردين‌ماه ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل با كاهش ۱۳.۶ و ۳۳.۹ درصدي مواجه شده، كه مطابق انتظارات ناشي از كاهش فعاليت‌هاي بخش صنعت در تعطيلات فروردين‌ماه است. همچنين، طبق روال دوره‌اي در فروردين‌ماه اكثر رشته فعاليت‌هاي بخش صنعت با كاهش شاخص روبرو بوده‌اند. در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص توليد رشته فعاليت خودرو و قطعات كاهش ۲۳.۸ درصدي و شاخص فروش افزايش ۹.۳ درصدي داشته است. همچنين، شاخص توليد و فروش رشته فعاليت شيميايي به‌جز دارو نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش ۴.۲ و ۵.۷ درصدي داشته است. در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نرخ رشد ماهيانه قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي افزايش ۱.۴ درصدي داشته و همچنين رشد نقطه‌به‌نقطه با افزايش ۰.۳ واحد درصدي نسبت به ماه قبل، به ۱۸.۴ درصد رسيده است. ميانگين سالانه شاخص قيمت نيز در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل بدون تغيير بوده و ميزان ۲۰.۵ درصد افزايش را نشان مي‌دهد. طي فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل رشته فعاليت‌هاي ساير كاني غيرفلزي، لاستيك و پلاستيك و تجهيزات برقي بيشترين سهم را در افزايش شاخص توليد و رشته فعاليت‌های خودرو و قطعات، محصولات فلزي به‌جز ماشين‌آلات و تجهيزات و دارو بيشترين سهم را در كاهش توليد داشته‌اند. همچنين رشته فعاليت‌هاي تجهيزات برقي، لاستيك و پلاستيك و شيميايي (به‌جز دارو) بيشترين سهم را در افزايش شاخص فروش و رشته فعاليت‌هاي محصولات فلزي به‌جز ماشين‌آلات و تجهيزات، ساير كاني غيرفلزي و غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شكر بيشترين سهم را در كاهش شاخص فروش داشته‌اند.
اُفت شديد توليد خودروسازان
شركت‌هاي منتخب خودروسازي و قطعه‌سازي بورسي كه مركز پژوهش‌هاي مجلس آنها را رصد كرده در فروردين امسال عملكرد جالبي داشته‌اند. توليد اين شركت‌ها كاهش يافته اما فروش آنها با افزايش روبرو بوده است. در ادامه، ابتدا به بررسي روند رشد «توليدات» اين بخش و سپس به رشد «فروش» آن پرداخته شده است. رشد نقطه به نقطه توليد خودرو و قطعات آن در فروردين 1401 برابر با منفي 14 درصد بوده است. به عبارت ديگر، توليد خودرو و قطعات آن در اين فصلي 14 درصد كمتر از مدت مشابه در يك سال قبل‌تر بوده است. با گذشت زمان، رشد توليدات اين بخش نوسانات زيادي را تجربه كرده و توانسته در طول سال 1401 در محدوده مثبت پايدار بماند و توليد خود را افزايش دهد. در سال 1401، بالاترين رشد توليد خودرو و قطعات آن در اسفند ماه ثبت شده كه سطح آن 94 درصد بوده است. پس از آن، رشد توليد خودرو و قطعهسازان شديدا اُفت كرده و ديگر به بالاتر از 40 درصد نرسيده است. تا زماني كه رشد اين بخش مثبت باشد، نشان‌دهنده اين است كه توليدات در حال افزايش است. اگر رشد رو به كاهش بگذارد نشان مي‌دهد كه افزايش توليد با سرعت كمتري در حال انجام است اما زماني كه رشد منفي مي‌شود به اين معناست كه خودرو و قطعهسازان در هر ماه محصول كمتري نسبت به مدت مشابه در سال قبل توليد كرده‌اند و سبد توليدات آنها كوچك‌تر شده است. اين دقيقا همان اتفاقي است كه از شهريور 1402 رخ داده و تا كنون ادامه يافته است.از شهريور سال گذشته رشد توليد خودروسازان به منفي 15 درصد رسيده و با اينكه در برخي ماه‌ها مثال مهر و دي از شتاب اين كاهش رشد كاسته شده اما همچنان نتوانسته توليد بيشتري نسبت به مدت مشابه در يك سال قبل خود داشته باشد. آخرين آمار در دسترس نشان مي‌دهد كه رشد توليد خودرو و قطعهسازان در فروردين امسال به منفي 24 درصد رسيده كه كمترين سطح در طول دو سال گذشته است.
«فروش » خودروسازان صعودي شد
در حالي كه در طول 10 ماه اخير، رشد توليد خودرو و قطعهسازان روندي نزولي به خود گرفته، «فروش» آنها صعودي بوده است. براي مثال، رشد فروش اين بخش كه در مرداد سال گذشته منفي 31 درصد بوده در آذر ماه به منفي 19 درصد و در بهمن به منفي 12 درصد رسيده و نهايتا توانسته در سال جديد، از محدوده منفي خارج شود و به 9 درصد برسد. رشد 9 درصدي فروش خودرو و قطعهسازان در فروردين امسال، بالاترين رشد به ثبت رسيده در طول 9 ماه اخير است. تا پيش از آن، به جز دو ماه مقطعي، اين نرخ منفي نبوده و فروش شركت‌هاي فعال در اين بخش هر ماه نسبت به مدت مشابه در سال قبل بيشتر بوده است. حتي در برخي ماه‌ها مثل ارديبهشت 1401، رشد فروش آنها به بيش از 100 درصد نيز رسيده است. بنابراين، در يك نگاه كلي به نظر مي‌رسد كه اگر چه توليد خودروسازان و قطعهسازان مدام رو به كاهش گذاشته اما تقاضاي موجود در بازار باعث شده تا در ماه‌هاي اخير از شتاب كاهش رشد فروش آنها كاسته شود و حتي در فروردين ماه نسبت به فروردين سال قبل بالاتر هم برود.
وضعيت توليد و فروش ساير صنايع
صنعت بعدي كه مورد بررسي قرار گرفته بخش مربوط به توليد رشته فعاليت شيميايي به‌جز دارو است؛ بر همين مبنا در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ شاخص توليد رشته فعاليت شيميايي به‌جز، دارو بر مبناي شركت‌هاي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش ۴.۲ درصدي و شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش ۵.۷ درصدي داشته است. در اين بخش نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش شاخص فروش تحت تأثير افزايش فروش زير بخش «پلاستيك و لاستيك مصنوعي» و «ساير» رشد مثبتي داشته است. بررسي وضعيت توليد رشته فعاليت فلزات پايه هم نشان مي‌دهد كه در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳، شاخص توليد رشته فعاليت فلزات پايه بر مبناي شركت‌هاي بورسي، نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش ۲.۹ درصدي و شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش ۴.۷ درصدي داشته است. در اين بخش نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص توليد زير بخش «پروفيل» و «ساير» كاهش يافته و در مقابل شاخص فروش زير بخش ورق» و ساير افزايش يافته است. در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ شاخص توليد رشته فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شكر بر مبناي شركت‌هاي بورسي، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش ۴.۶ درصدي و شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش ۵.۷ درصدي داشته است. در اين بخش نيز نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص توليد و فروش زير بخش روغني‌ها افزايش يافته است. بررسي بخش دارو هم بيانگر آن است كه در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ شاخص توليد رشته فعاليت دارو بر مبناي شركت‌هاي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش ۱۰.۸ درصدي و شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش ۳.۳ درصدي داشته است. در اين حوزه هم نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش شاخص توليد و فروش زير بخش قرص و كپسول منجر به كاهش شاخص توليد و فروش شده است.
كدام صنايع رشد قيمت را تجربه كردند؟
در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نرخ رشد ماهانه قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي افزايش ۱.۴ درصدي داشته همچنين رشد نقطه‌به‌نقطه با افزايش ۳ واحد درصدي نسبت به ماه قبل به ۱۸.۴ درصد رسيده است. گفتني است، ميانگين سالانه شاخص قيمت نيز در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل بدون تغيير بوده و ميزان ۲۰.۵ درصد افزايش را نشان مي‌دهد. بررسي شاخص قيمت رشته فعاليت‌هاي بورسي نشان مي‌دهد در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ رشته فعاليت‌هاي فلزات پايه» و «غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شكر» بالاترين نرخ رشد ماهيانه و رشته فعاليت‌هاي «خودرو و قطعات» و «ساير كاني غيرفلزي» بالاترين نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه را تجربه كرده‌اند. رشته فعاليت دارو در فروردين‌ماه نرخ رشد ماهيانه مثبت ۲ درصدي داشته است. گفتني است، رشد نقطه‌به‌نقطه رشته فعاليت دارو نسبت به ماه پيش افزايش يافته و به ۲۰ درصد رسيده و ميانگين ساليانه قيمت نيز ۲۸ درصد افزايش يافته است. يكي از رشته فعاليت‌هاي ديگري كه در ماه‌هاي ابتدايي سال ۱۴۰۱ مشمول حذف ارز ترجيحي، شد رشته فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شكر بود بررسي روند قيمت‌ها در اين رشته فعاليت هم بعد از گذشت چند ماه از اعمال اين سياست جالب‌توجه است؛ بر اين اساس با حذف ارز ترجيحي مواد اوليه رشته فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شكر، رشد ماهانه شاخص قيمت اين رشته فعاليت در ارديبهشت و خردادماه سال ۱۴۰۱ به حدود ۴۵ و ۵۰ درصد رسيد، اما در ماه‌هاي بعدي از تخليه اثر اين شوك به‌شدت كاهش يافت همچنين پس از افزايش در ماه‌هاي اخير در فروردين‌ماه رشد ماهيانه ۳.۴ درصدي داشته است. از طرفي رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص قيمت در اين رشته فعاليت در فروردين‌ماه به ۱۰.۸ درصد رسيده است. گفتني است ميانگين سالانه قيمت در اين رشته فعاليت از فروردين‌ماه نزولي بوده و به ۱۳.۲ درصد رسيده است.
افزايش ۱۷،۸ درصدي توليد معدني‌ها
همچنين بررسي شاخص‌هاي توليد و فروش شركت‌هاي معدني بورسي نشان مي‌دهد كه در فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ شاخص توليد شركت‌هاي معدني بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزايش ۱۷.۸ درصدي و شاخص فروش شركت‌هاي معدني بورسي هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با كاهش ۷.۵ درصدي مواجه شده است. در اين بخش نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش شاخص توليد زير بخش‌هاي «كنسانتره» و «گندله» منجر به افزايش شاخص توليد و كاهش شاخص فروش زير بخش كنسانتره» و ساير باعث كاهش شاخص فروش شده است. درمجموع برآورد اين گزارش نشان مي‌دهد طي فروردين‌ماه سال ۱۴۰۳ شاخص توليد شركت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل با كاهش ۱.۳ درصدي و شاخص فروش شركت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزايش ۱.۵ درصدي مواجه شده است. شاخص قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي نيز نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۸.۴ درصد افزايش و نسبت به ماه قبل ۱.۴ درصد افزايش يافته است.
